ساعت ۹:۳۰ شب؛ بیمارستان شهدای هفتم‌تیر: جز بوق ممتد دستگاه‌ها، صدای دیگری نمی‌آید. ۲ردیف تخت پشت دیوار نایلونی شانه به شانه هم نشسته‌اند و حالا نفسی تازه می‌کنند. از یک هفته پیش، بیماری سر بر بالین‌شان نگذاشته. کسی تکانشان نداده، قلبی نایستاده و ناله‌هایی شنیده نشده است.
آی‌سی‌یوی ۳ بیمارستان شهدای هفتم‌تیر آرام است. ۴بیمار آن طرف نایلون‌ها روی تخت‌های ویژه بستری‌اند و این ساعت از شب، در خوابند. بخش، ۹تخت دارد و چند روز مانده به پایان قرنطینه ۲هفته‌ای تهران، ۵تخت آن خالی است. درحالی‌که تا هفته پیش تمام این تخت‌ها پر بود. محمد خراسانی، کارشناس بیهوشی و مسئول شیفت شب آی‌سی‌یو۳ می‌گوید وضعیت در مقایسه با هفته گذشته، تفاوت قابل‌توجهی داشته است.
اول آذر بود که به دستور رئیس ستاد ملی مقابله با کرونا، در شرایطی که آمار فوت و ابتلای کرونا به بالاترین میزانش در ۱۰ماه گذشته رسیده بود، شهرهای قرمز قرنطینه شدند و از شنبه هشتم آذر، اداره‌ها را هم به این دایره اضافه کردند. حالا در آستانه دوازدهمین روز از اعمال قرنطینه، بار بیمارستان‌ها سبک شده؛ هر چند که ویروس همچنان در حال تاختن است و هر روز روی جدیدی از خود نشان می‌دهد؛ مثل حالا که به گفته پرسنل آی‌سی‌یو، عوارض گوارشی بیشتر از قبل در میان بیماران دیده می‌شود: «در پیک اول بیماری یعنی اسفند، مردم از ترس ابتلا، بیشتر رعایت می‌کردند و پاسخ بهتری از درمان می‌گرفتند، اما حالا الگوی بیماری تغییر کرده و بیماران با علائم شدیدتر مراجعه می‌کنند.»
روند ورود بیمار کم شده، اما به گفته حمید صدیقیان، سوپروایزر شب بیمارستان شهدای هفتم‌تیر، ادامه این وضعیت به عوامل اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی بستگی دارد. اگر شرایط فراهم نباشد، با کاهش محدودیت‌ها دوباره احتمال اوج گرفتن بیماری وجود دارد.
بیمارستان شهدای هفتم‌تیر، ۴آی‌سی‌یوی فعال دارد که ۲آی‌سی‌یو ویژه کروناست و یکی از لاین‌های آی‌سی‌یوی مرکزی هم برای این بیماران درنظر گرفته شده است. روی هم ۲۴تخت آی‌سی‌یوی کرونا دارد و بیماران به محض ورود، تحت مراقبت‌های ویژه قرار می‌گیرند؛ به همین دلیل است که ۹۰درصدشان بهبود پیدا می‌کنند و میزان مرگ در این بیمارستان پایین است. حالا از این ۲۴تخت، ۱۱تخت اشغال است.
وضعیت بستری در آی‌سی‌یوی مرکزی لاینD، هم مانند آی‌سی‌یوی۳ است. این بخش ۱۵تخت دارد که تنها ۷تخت آن اشغال است. مجتبی توکلیان، مسئول شیفت این بخش است و می‌گوید ظرفیت این آی‌سی‌یو با ۱۵تخت، همیشه تکمیل بوده، اما حالا بیشتر تخت‌ها خالی است.
در هر طرف بخش، تخت‌های خالی از بیمار از پشت دیوار نایلونی پیداست. بیماران با فاصله بستری‌اند و به خواب رفته‌اند. میان آنها و تخت‌های پروازی مسافت طولانی است. تخت‌های پروازی مخصوص بیماران بدحال است که به گفته پرسنل آی‌سی‌یو، تنها افراد با وضعیت وخیم در آن بخش بستری می‌شوند و معمولا هم جانشان را از دست می‌دهند؛ به همین دلیل پروازی نام گرفته‌اند. این تخت‌ها خالی است.
تا ۲هفته پیش آمار فوتی‌های آی‌سی‌یوی بیمارستان شهدای هفتم تیر بالا بود و روزانه یک تا ۲فوتی ثبت می‌شد. در روزهای گذشته اما موارد فوتی به‌شدت کاهش پیدا کرده، ولی توکلیان و همکارانش منتظر شدت گرفتن بیماری پس از پایان قرنطینه‌اند. آنها می‌گویند آنچه اجرا می‌شود، قرنطینه نیست، تعطیلات است و بعد از تعطیلات مردم دوباره فعالیت‌هایشان را از سر می‌گیرند؛ بنابراین اتفاقی شبیه آنچه بعد از اردیبهشت رخ داد، می‌افتد. آنها تابستان سختی را پشت سر گذاشته‌اند و پاییز را هم در وضعیت بدی شروع کرده‌اند. از ابتدای آذر اما کمی از فشارها کم شده، اما احتمالا این وضعیت موقتی است.
ساعت ۸شب؛ بیمارستان شهدای یافت‌آباد: مرد فریاد می‌زند: «آی مردم، مردم.» امواج صدای گسسته و نامیزانش، ترکشی شده به تن همسایه‌های شرقی و غربی. درونش انقلابی برپاست. چشمان سیاه و ملتهبش زیر دهانه دستگاه، پیداست. یاریگری می‌خواهد.
آی‌سی‌یوی شماره ۲بیمارستان شهدای یافت‌آباد، ۲بخش است و روی هم ۱۳تخت کرونا دارد. بیماران با حال وخیم و نشانه‌های شدید بیماری، در این ۲ بخش بستری می‌شوند. صدای مرد بیمار، از لای در برقی آی‌سی‌یو شنیده می‌شود و محمدرضا ساور که سوپروایزر شیفت شب بیمارستان است، می‌گوید این بیمار مشکل اعصاب و روان دارد و به‌دلیل ابتلا به بیماری بی‌تاب و بی‌قرار است. بیماران تخت‌های کناری زیر دستگاه تنفس، تنها چشمانشان پیداست، زبانشان بند است و در واکنش به فریادها، نای تکان خوردن ندارند.
آی‌سی‌یوی کرونا، خطرناک‌ترین بخش بیمارستان‌هاست؛ تا جایی که به گفته ساور، تمام آمار فوتی‌ها مربوط به همین بخش می‌شود. در این بیمارستان هم بیش از ۷۰درصد بیماران آی‌سی‌یو جانشان را از دست می‌دهند. اولین بیمار مبتلا به کرونا اوایل اسفند سال گذشته، در همین بیمارستان بستری شد و در دویست‌وهفتادوهشتمین روز از شیوع کرونا در ایران هنوز هم روند بستری ادامه دارد. ساور می‌گوید با گذشت ۱۲روز از قرنطینه تهران، هنوز زود است درباره کاهش موارد مراجعه به بیمارستان نتیجه‌گیری شود، اما تا همین الان هم می‌توان گفت که قرنطینه بر میزان ورودی و بستری بیمارستان‌ها تأثیرگذار بوده است.
با این همه اما آمبولانس‌های ۱۱۵همچنان بیماران مبتلا به کرونا را جلوی در اورژانس بیمارستان شهدای یافت‌آباد که ۹تخت دارد، روی برانکاردهای چرخدار می‌گذارند و تحویل می‌دهند. آنجا ورودی بیماران کرونایی است، هر کس حال وخیمی پیدا کند به حیاط پشتی که بخش آی‌سی‌یو و ایزوله تنفسی است، منتقل می‌شود و هر بیماری که وضعیت عمومی بهتری دارد، در طبقه دوم ساختمان کناری که بخش داخلی بوده و از ۱۰ماه پیش برای بیماران مبتلا به کرونا اختصاص داده شده، بستری می‌شود. همین تقسیم‌بندی، مهری می‌شود بر پرونده بیماران.
بیمارستان شهدای یافت‌آباد در کنار ۱۳تخت آی‌سی‌یو، ۶تخت ایزوله تنفسی و ۴۱تخت در بخش داخلی دارد. بخش ایزوله تنفسی سال ۸۸در پی شیوع آنفلوآنزای پرندگان و آنفلوآنزای خوکی راه‌اندازی شد و در دوره‌ای بیماران مبتلا به سارس هم در آن بستری شده‌اند.
حالا اما به‌طور اختصاصی در اختیار بیماران بدحال کروناست. مثل زینب، زن ۷۰ساله‌ای که نخستین شبش را در بیمارستان می‌گذراند و با یک پرده از ۲تخت کناری‌اش که ۲مرد سالخورده‌اند، جدا شده. دهانه پلاستیکی دستگاه تنفس روی صورتش است و به سختی نفس می‌کشد و می‌گوید سابقه بیماری ریوی داشته است.
۶بیمار در ۲اتاق جداگانه بستری‌اند و پرستاران میان این ۲ اتاق در رفت‌وآمدند. زهرا قلی‌پور، یکی از آنهاست. او می‌گوید تمام آنها مبتلا شده‌اند و خودش تجربه ۲بار ابتلا را داشته. او قبلا پرستار آی‌سی‌یوی سوختگی بود و از اول اسفند به این بخش منتقل شد: «یک‌بار اسفند مبتلا شدم و یک‌بار هم اخیرا. تازه از مرخصی استعلاجی برگشتم.»
بیمارستان نخستین پیک بیماران مبتلا به کرونا را اسفندماه به‌خود دید. پزشکان می‌گویند از بهمن‌ماه بیمار مبتلا به کرونا به بیمارستان مراجعه می‌کرد، اما تشخیص، کرونا نبود. پیک بعدی تیرماه اتفاق افتاد و در ادامه در شهریور، آمار مبتلایان به‌شدت بالا رفت. حالا هم از ابتدای پاییز روند صعودی است و خیال پایین آمدن ندارد. کادر درمان این بیمارستان از اسفند تاکنون، همواره در وضعیت ویژه قرار داشته‌اند؛ هر چند که بعد از تعطیلات نوروز، آمارها کمی فروکش کرد، اما طولی نکشید که دوباره به اوجش رسید.
ساور امیدوار است که با پایان این دوره از قرنطینه، آمارها کاهش پیدا کند و از میزان مرگ‌ومیرها کاسته شود. تخت‌های بیمارستان در قرق بیماران مبتلا به کروناست. هنوز هیچ تختی خالی نشده، اگر هم خالی شده باشد، بیمار فوت کرده یا به بخش دیگری منتقل شده است.
در شرایطی که همه چشم‌انتظار کاهش آمار فوت و مبتلایان هستند، خبرها حکایت از چندین برابر شدن بیماری‌زایی ویروس دارد. فریدون فلاح‌مهر که متخصص بیهوشی و پزشک بخش آی‌سی‌یوی بیمارستان است هم بر این موضوع صحه می‌گذارد. او می‌گوید بیماران بدحال‌تر شده‌اند: «احتمالا یا مدت زمان زیادی در خانه خوددرمانی می‌کنند و دیر به بیمارستان می‌آیند یا می‌ترسند مراجعه کنند. نشانه‌های بالینی بیماران مشخص کرده که درگیری ریوی بیشتر از قبل شده و معمولا هم شدت بیماری در هفته دوم ابتلا اتفاق می‌افتد.»
به گفته این متخصص، در هفته اول، بیمار وضع عادی دارد و نشانه‌هایش خفیف است، اما در هفته دوم به یک‌باره، شرایط حادی پیدا می‌کند. این اتفاق برای پزشک بخش آی‌سی‌یو که در ۱۰ماه گذشته در بیمارستان فعال بوده، کمی عجیب است؛ چراکه به گفته او، زمانی که ویروسی شایع می‌شود در ابتدا موج بیماری بالاست و خیلی‌ها را درگیر می‌کند، اما به‌تدریج زمانی که آنتی‌بادی در بدن افراد حتی آنهایی که مبتلا نشده‌اند، تولید می‌شود، روند بیماری تضعیف می‌شود و کم‌کم از بین می‌رود. اما در ارتباط با کرونا این اتفاق نیفتاده؛ بنابراین نشان می‌دهد که ویروس دچار تغییرات و شدیدتر شده است.
به اعتقاد او، تا زمانی که این بیماری درمان یا واکسنی نداشته باشد باید محدودیت‌ها ادامه پیدا کند. پس از پایان این ۲هفته می‌توان نظر قطعی داد که چقدر این قرنطینه تأثیرگذار بوده است. به گفته او، بیشتر بیماران بستری در بخش آی‌سی‌یو، درگیر فشار خون بالا، دیابت و چاقی‌اند. از همه بیشتر هم افراد چاق، دوره درمان سخت‌تری دارند.
بخش اورژانس بیمارستان پر از بیمار است. زنی در راهرو، فریاد می‌کشد و فرزندانش اشک می‌ریزند و نگران مادرند. او منتظر خالی شدن یکی از تخت‌ها و رسیدن پزشک است. ۲زن در اتاق کناری، نگران از ناله‌های زن، چشم‌ها را ریز و درشت می‌کنند. آنها را یک هفته پیش با نفس تنگی شدید به بیمارستان منتقل کرده‌اند.
زن جوان‌تر می‌گوید یک هفته در خانه بستری بوده با تصور اینکه به‌زودی حالش بهتر می‌شود، هفته دوم اما به‌طور ناگهانی وضعیت وخیمی پیدا کرده است. حالا بیش از یک هفته است که روی نخستین تخت اتاق بستری است و با هم‌اتاقی‌اش که مادر یکی از پرستاران بیمارستان است هم صحبت شده.
طبقه دوم، بخش عمومی بیمارستان است با ۴۱تخت. سحر حقی، مسئول شیفت شب بخش می‌گوید، تعداد موارد بستری کاهش داشته؛ هر چند که هنوز تختی خالی نشده. حقی که خودش به‌تازگی از مرخصی استعلاجی به‌دلیل ابتلا به کرونا بازگشته، می‌گوید که در پیک جدید بیماری، مبتلایان دچار اختلال عصبی می‌شوند که احتمالا از تأثیرات جدید ویروس است و باعث شده تا بیشتر بیماران از سوی متخصصان مغز و اعصاب ویزیت شوند. او می‌گوید از ابتدای پاییز در اوج شیوع قرار داریم و وابستگی بیماران به اکسیژن بالا رفته است. بررسی‌های او نشان می‌دهد که تعداد بیماران جوان هم بالا رفته است: «بیماران زمانی باید مراجعه کنند که نیاز به اکسیژن داشته باشند؛ در غیر این صورت در خانه بمانند.»
بخش سوختگی دیوار به دیوار بخش ایزوله تنفسی است. بیماران دچار سوختگی روی تخت‌های ایزوله بستری‌اند و از پشت پنجره ملاقاتی دارند. چند کودک که قدشان به پنجره بلند بخش رسیده، سرک کشیده‌اند به داخل یکی از اتاق‌ها و با حرکات دست و سر، به بیمارشان سلام می‌کنند. ساور می‌گوید شاید مسئله بسیار بی‌ربط باشد، اما از زمانی که ویروس شایع شده تعداد موارد ارجاع به بخش سوختگی بیمارستان هم کم شده؛ دلیلش هم مشخص نیست. بیمارستان ۱۳۶تخت فعال دارد و وقتی ساختمان را ساختند، مخازن اکسیژن را تنها برای ۲۰درصد بیماران تعبیه کردند، حالا اما بالای ۶۰درصد بیماران به اکسیژن نیاز دارند. همین موضوع سبب شده یک تانکر ۵هزار لیتری در محوطه فضای بیمارستان قرار گیرد تا به بیماران اکسیژن‌رسانی کند؛ هفته‌ای ۵هزار لیتر مصرف می‌شود که به گفته مسئولان بیمارستان، بالای ۹۰درصد خلوص دارد.
دوازدهمین روز قرنطینه؛ بیمارستان مسیح‌دانشوری :در بیمارستان‌های دیگر هم کاهش ورود بیمار محسوس است. محمدرضا هاشمیان، فوق‌تخصص آی‌سی‌یوی بیمارستان مسیح‌دانشوری به استناد صحبت‌های سایر پزشکان بیمارستان می‌گوید که تعداد ورودی‌های کم شده و معتقد است که نخستین تأثیر قرنطینه در بیمارستان‌ها دیده می‌شود: «اگر زودتر این اتفاق می‌افتاد، قطعا آمار مرگ و ابتلا تا این میزان بالا نمی‌رفت.»
او می‌گوید زمان پایان قرنطینه، نزدیک شدن آمارها به صفر است: «هیچ‌وقت نباید محدودیت‌ها کم شود و باید این شرایط تا زمان کاهش مرگ‌ومیر حفظ شود و از آن طرف هم باید با اتاق اصناف مذاکراتی انجام شود تا حمایت از گروه‌های مختلف شغلی صورت گیرد. تنها چاره کار همین است.» به گفته او، در هر جای دنیا که قرنطینه اعمال می‌شود، روی آمار ابتلا و مرگ‌ومیر تأثیر می‌گذارد.
۲روز مانده به پایان قرنطینه، بیمارستان شریعتی: در بیمارستان شریعتی هم که یکی از مراکز درمانی ریفرال است، میزان بستری تا ۴۰درصد و تعداد ورودی بیماران مبتلا به کرونا تا ۶۰درصد کاهش داشته است. به گفته داوود نوروزی که مدیر بخش اورژانس بیمارستان است، این کاهش‌ها در مقایسه با ۱۰روز گذشته بوده و تحت‌تأثیر مستقیم قرنطینه و اعمال محدودیت‌های ترددی است. این بیمارستان از ۳،۴روز بعد از قرنطینه، با ریزش آمارها مواجه شده و بعد از ترخیص، بیماری جایگزین نشده است.
در این بیمارستان ۲۰۰تخت برای بیماران مبتلا به کرونا درنظر گرفته شده که تا ۲هفته پیش ظرفیت تکمیل بود، حالا نیمی از تخت‌ها خالی است. این بیمارستان ۴بخش آی‌سی‌یوی کرونا دارد و حالا به گفته نوروزی، ۵تخت از بخش‌های ۱۵تخته خالی است. در شرایطی که آمار ابتلای کرونا، در وضعیت بحرانی به سر می‌برد، اما خبرهای رسیده از بیمارستان‌ها حکایت از این دارد که با وجود نگرانی از شایع شدن ویروس آنفلوآنزا، امسال بیمارستان‌ها مورد حاد مراجعه به‌دلیل ابتلا به این بیماری نداشته‌اند. مسئولان بیمارستان‌ها می‌گویند تشخیص ابتلا به آنفلوآنزا نداشته‌اند و اگر کسی مبتلا شده، به‌طور کاملا خفیف بوده است.
با نزدیک شدن به روزهای پایانی قرنطینه ۲هفته‌ای شهرهای قرمز، باید منتظر تصمیم‌های جدید ستاد ملی مقابله با کرونا ماند. اینکه قرار است برای هفته سوم چه برنامه‌ای نوشته شود که میزان فوتی‌ها روند کاهشی را حفظ کند و تجربه اردیبهشت‌ماه تکرار نشود، موضوعی است که باید پس از پایان قرنطینه و تأثیرات مستقیم آن بر شیوع، بررسی شود.
منبع: روزنامه همشهری - زهرا جعفرزاده
نظر شما