چرا که به اعتقاد مدیران شهری با توجه به توسعه آسیبها، در بسیاری از مواقع افراد آسیب دیده به مراکزمربوطه مراجعه نمیکنند و مدیران هم نمیتوانند نسبت به این افراد بیتفاوت باشند. به همین دلیل نیاز هست که خدماتی در محل به آنها ارائه شود. بر این اساس شهرداری تهران با محور قراردادن این اصل که کمک به هر شهروند آسیبپذیری حتی اگر خودش به مراکز مراجعه نکند، ضروری است و مدیران شهری این قشر را هم فراموش نکردهاند، سیاستهایی برای کمک به آنها را در دستور کار قرار دادهاند.
در ا ین طرح که با همکاری انجمن مددکاران ایران برگزار میشود این طور نیست که مددکاران در یک ساختمان منتظر مردمی بنشینند که برای رفع مشکل به آنها مراجعه میکنند بلکه این مددکار است که با کمک شورایاریها در سطح محلهها حضور داشته، افراد آسیبپذیر را شناسایی کرده و به این قشر از شهروندان کمک میکند تا مشکلاتشان را رفع کنند. این طرح که معروف به طرح مددکار شهر است با رویکرد جدید مددکاری فعال شهری در 5 منطقه از تهران کار خود را آغاز کرده و به گفته سیدنجمالدین محمدی، مدیرکل اداره آسیبهای اجتماعی شهرداری تهران در راستای اجرای طرح محله محوری و برای مقابله با این مشکلات این طرح را با همکاری انجمن مددکاران ایران اجرا میکنند. بر همین اساس این طرح در مناطق 9، 11، 19 و5 آغاز شده و تا آخر سالجاری، حداقل در 11 منطقه اجرا میشود.
به گفته محمدی تفاوت این طرح با موارد مشابه در فعال بودن مددکاران در این برنامه است: « مددکاران در این طرح در مناطق شهرداری مستقر میشوند و فعالانه در جهت خدمت رسانی به عموم شهروندان مداخله میکنند. یعنی مددکاران شهری در این مراکز حضور فعالانه دارند، به این معنی که قرار نیست اینها مراکزی باشند که شهروندان در محلات به آنها مراجعه کنند. مددکاران در این مراکز به آسیب شناسی محلات میپردازند که برای این کار از اشخاص و افراد معتبر و متخصص در محلات و شورایاریها در محله استفاده میشوند.»
مدیرکل اداره آسیبهای اجتماعی شهرداری تهران ادامه میدهد: « برای آسیب شناسی محلات از نتایج نشستهای مشورتی محله و آسیب شناسی محلهای در مناطق هم استفاده میشود که در این نشستها و در جریان طرح مددکار شهری، از کلیه نیروها و مؤسسات حقیقی و حقوقی در جهت خدمت رسانی به افراد آسیبدیده و درمعرض آسیب کمک گرفته میشود.»
محمدی درباره نحوه فعالیت این مددکاران در مناطق میگوید:« این نیروها در هر محله مکانی برای استقرار دارند و با حضور کارشناسان و کارشناسان ارشد مددکاری با خودروهای مخصوص مددکاری بهصورت فعال در مناطق به موارد موجود رسیدگی میکنند. البته این فعالیتها با بهرهگیری از بخشهای خصوصی هم انجام میشود.» مدیر اداره آسیبهای اجتماعی شهرداری تهران در تشریح بیشتر فعالیت این گروهها وجود یک فرد معتاد را درمحلهای مثال میزند که یا حاضر و یا قادر نیست به مراکز درمانی و بازپروری مراجعه کند.
به گفته وی در این شرایط مددکار شهری با خود این فرد و خانوادهاش مذاکرات لازم را انجام میدهد و برای بازتوانی و سم زدایی این فرد اقدام میکند. در نهایت هم این فرد برای درمان به مراکز مرتبط با ما ارجاع داده میشود و برخی اوقات که افراد توان پرداخت هزینههای مالی را نداشته باشند، شهرداری در پرداخت هزینهها هم به آنها کمک میکند.
محمدی در نمونه دیگری به ارتباط مددکاران شهر با مدارس منطقه اشاره میکند: «بهطور مثال از دبیرستانهای محله فهرست دانشآموزان بازمانده از تحصیل گرفته میشود و تلاش میشود با بهره گیری از امکانات و سازمانهای مرتبط و ارائه خدمات مشاورهای به این کودکان برای ادامه تحصیل کمک شود.»
اجرای طرح مکمل سایر فعالیتهای شهرداری
معاون امور اجتماعی و فرهنگی شهرداری تهران هم با اشاره به اجرای این طرح در نقاط پرازدحام و آسیب خیز شهر تهران از همکاری اداره کل آسیبهای اجتماعی شهرداری تهران، کمیته امداد، بهزیستی و اساتید دانشگاه در اجرای آن خبر داد.
احمد نوریان تصمیمگیری برای اجرای این طرح را از اواخر سال گذشته عنوان کرد و افزود: در حال حاضر این طرح بهصورت آزمایشی در پنج نقطه تهران در حال انجام است و فعالیتهایی که انجام میشود، در ادامه اقدامات شهرداری و مکمل آن در زمینه آسیبهای اجتماعی و سلامت شهروندان است.
معاون فرهنگی و اجتماعی شهرداری تهران، در ادامه اظهار داشت: طرح مددکار شهر تهران در حال حاضر در ادارات کل شهرداری و همچنین بخشی از آن بهصورت میدانی و اختصاصی در نقاط آسیب خیز شهر در حال انجام است.نهادهای دیگر از شهرداری الگو بگیرندرئیس انجمن علمی مددکاری اجتماعی ایران هم این اقدام را جدید خوانده و وجود 3 مددکار برای هر منطقه که هر کدام وظایف مشخص و مستقلی دارند را از ویژگیهای آن میداند.
مصطفی اقلیما چندی پیش از آغاز این طرح درباره آن توضیح داد: در هر منطقه یکی از مددکاران اجتماعی با مسئولان منطقه کار جامع انجام میدهند، مددکار دیگر آسیبهای اجتماعی منطقه را بررسی میکند و به مسئولان ارجاع میدهد تا مشکلاتی که در محلهها و مناطق موجود است بهطور ریشهای حل و فصل شود. مددکار سوم نیز کار مشاوره با مردم مناطق و آسیب دیدگان اجتماعی نواحی را انجام میدهد.
وی امیدوار است با اجرای طرح مددکار شهر، سایر نهادهای مرتبط با مردم و موضوعات اجتماعی نیز با الگوبرداری از شهرداری تهران برای ایجاد ردیفهای مددکاری در سازمانهای خود اقدام کنند.
محمد زاهدیاصل، عضو هیات علمی گروه مددکاری اجتماعی دانشگاه علامه طباطبایی هم این طرح را مؤثر میداند اما معتقد است فعلا برای قضاوت درباره این طرح زود است. زاهدی اصل بر این باور است که در این طرح مددکار نباید منفعل باشد و با ارتباط با مردم و نهادهای مردمی میتواند در جریان مشکلات قرار گرفته و جلوی بسیاری از خسارتها را بگیرد.