در مورد تعریف کارآفرینی دیدگاه‌های مختلفی وجود دارد و درک کامل مفهوم و موضوع کارآفرینی نیازمند اطلاع و آگاهی از دیدگاه‌های بین رشته‌ای است.
مفهوم کارآفرینی دارای جنبه‌های مختلفی است. از آنجا که در جامعه فعالیت‌های مختلف اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی وجود دارد، کارآفرینی هم برای هر یک جداگانه مطرح می‌شود.
در کشور ما افراد کارآفرین زیادی فعالند که تحصیلات دانشگاهی ندارند و ذاتا به موفقیت رسیده‌اند؛ ولی ما افرادی را تربیت نکرده‌ایم تا نتیجه فعالیت‌شان را در محیط کار بررسی کنیم. اگر افراد موفقی که فقط از وجه هنری کارآفرینی برخوردارند، آموزش ببینند کارایی‌شان تا ۱۰ برابر افزایش پیدا می‌کند.
به هر حال کسی که فقط آموزش ببیند، نمی‌تواند کارآفرین شود.امروزه جامعه به نیروی انسانی‌ای نیازمند است که بتواند خلاقیت و نوآوری داشته باشد. کشورهای توسعه یافته با درک اهمیت موضوع، بسترسازی در این زمینه را از دوره آموزش عمومی و حتی دوره دبستان شروع می‌کنند.
اما آیا این بسترسازی در ایران نیز ایجادمی‌شود؟در کشور ما باید طوری بسترسازی شود که کارآفرینی ارزش تلقی شود. این در حالی است که موانع فرهنگی نگرش مثبت به کسب و کار در ایران متعددند.
علاقه به ثروت‌های بادآورده، استقبال اکثریت نیروی کار از تعطیلات، بهره‌وری پایین نیروی کار و کم کاری، تمایل به مشاغل واسطه‌گری، دلالی و خدماتی در مقابل مشاغل تولیدی، برخی از این موانع هستند. یکی دیگر از بسترها، زمینه قانونی است.
قوانین وضع شده باید فعالیت‌های کارآفرینی را تسریع کند. در حالی که تحقیقات انجام‌شده در کشور ما نشان می‌دهد که قوانین و مقررات دولتی مانع عمده کارآفرینی‌اند که موضوع مهم و قابل توجهی است.
دولتی که باید در خدمت کارآفرینی و توسعه باشد به یک مانع عمده تبدیل شده است.
بنابراین باید دولت به کارآفرین تبدیل شود. زمانی که دولت کارآفرین نیست و حتی مانع هم ایجاد می‌کند چگونه توقع داریم کارآفرینی کند.
البته در برنامه سوم توسعه به امر کارآفرینی پرداخته شده که عملاً نتیجه‌ای در پی نداشته است. قانونگذاران در کشور ما چندان با مفهوم کارآفرینی آشنا نیستند و هنگام قانونگذاری دچار سردرگمی می‌شوند.
به مجریان قوانین نیز مفهوم درستی از کارآفرینی ارائه نشده است. به همین دلیل جامعه ما در مرحله توجیه مفهوم کارآفرینی قرار دارد.
امروز کارآفرینی به‌عنوان موتور رشد و توسعه سازمان‌ها و جوامع شناخته می‌شود. از این رو، دانشگاه‌های بزرگ جهان آموزش و توسعه تفکر کارآفرینی را در دستور کار قرار داده‌اند.
بهترین دلیل این امر، خلاصه اعلامیه جهانی، پیرامون آموزش دانشگاهی است.
براساس این اعلامیه که در پایان کنفرانس جهانی آموزش عالی در قرن ۲۱ (دورنما و اقدام)، در اکتبر ۱۹۹۸ زیر نظر یونسکو در پاریس صادر شد، توسعه مهارت‌ها و ابتکارهای کارآفرینی باید در زمره دل نگرانی‌های عمده آموزش دانشگاهی باشد.
علاوه بر آن، در کشورهای در حال توسعه نیز سازمان‌هایی برای ترویج کارآفرینی ایجاد شده است.
* رئیس مرکز کارآفرینی
پردیس قم دانشگاه تهران
