به گزارش همشهری آنلاین به نقل از روزنامه همشهری، کلاب‌هاوس هرچند در کشورهای دیگر طی ماه‌های گذشته فراگیر شده بود، اما در ایران طی تعطیلات نوروز بود که تبدیل به شبکه اجتماعی مهم و جنجالی شد و پای مقام‌ها و نمایندگان مجلس را هم به بحث‌های صوتی کشاند. تعطیلات نوروز در کنار زیاد شدن دعوتنامه‌های عضویت، آمدن نسخه‌های غیررسمی اندروید و همچنین فیلتر نبودن کلاب‌هاوس باعث شد تا به‌صورت ناگهانی تعداد کاربران ایرانی و فارسی‌زبان این شبکه اجتماعی در ایام نوروز زیاد شود.
اما اوج ماجرا زمانی بود که در ۲ روز متفاوت محمدجواد آذری‌جهرمی، وزیر ارتباطات و محمدجواد ظریف، وزیر امور خارجه به اتاق‌ها یا روم‌های بحث و گفت‌وگوی کاربران در این شبکه اجتماعی پیوستند. ظریف حتی با شرکت در بحث داغ سند همکاری ۲۵ ساله ایران با چین باعث یک رکوردشکنی در اتاق‌های فارسی‌زبان شد و ۸ هزار نفر به‌صورت همزمان در این اتاق حاضر شدند. محمدجواد آذری جهرمی و محمدجواد ظریف هر دو سابقه استفاده طولانی از شبکه‌های اجتماعی دیگر ازجمله توییتر و اینستاگرام را به‌صورت گسترده دارند اما برای نخستین‌بار بود که در یک شبکه اجتماعی به‌صورت تعاملی وارد بحث مستقیم و زنده با کاربران و پاسخ به‌نظرات مختلف شده‌اند. این مسئله بار دیگر نشان داد که فناوری به‌تدریج دارد سدهای انحصار رسانه‌ای را می‌شکند و پیش‌بینی می‌شود که در آستانه انتخابات و همچنین آمدن نسخه رسمی اندروید کلاب‌هاوس، این شبکه اجتماعی تبدیل به یکی از اصلی‌ترین فضاهای بحث و گفت‌وگو در کشور شود.
رشد شبکه‌های اجتماعی صدا
کلاب‌هاوس (Clubhouse) یک پلتفرم در گروه شبکه‌های اجتماعی است که مبتنی بر گفت‌وگوی صوتی است. کاربران می‌توانند به مکالمات، مصاحبه‌ها و مباحثات افراد سرشناس و مورد علاقه خود درباره موضوعات مختلف گوش بسپارند و درصورت اجازه اداره‌کنندگان اتاق حتی به بحث‌ها وارد شوند. این اپلیکیشن مانند اتصال به پادکست است، با این تفاوت که شما از محتوای لحظه‌ای و زنده آن استفاده می‌کنید و حتی می‌توانید وارد تعامل شوید.
توییتر هم با رشد استقبال از پلتفرم‌های گفت‌وگوی صوتی از چندی پیش قابلیت اسپیسز را برای گروهی از کابران فعال کرده و تا چند روز دیگر احتمالا همه کاربران این شبکه اجتماعی می‌توانند از آن استفاده کنند. اسپیسز هم کاربردی مشابه کلاب‌هاوس دارد اما از آنجایی که این پلتفرم در ایران سال‌هاست فیلتر شده، کاربران احتمالا از کلاب‌هاوس استقبال بیشتری خواهند کرد.
گروهی اما می‌گویند از آنجایی که اداره‌کنندگان یک اتاق گفت‌وگو می‌توانند اجازه صحبت به مخالفان ندهند، این مسئله باز هم به‌صورت کامل گفت‌وگوی آزاد را مهیا نمی‌کند. مخالفان این نظریه اما می‌گویند به هر حال مدیری برای تنظیم صحبت‌ها باید یک بحث را اداره کند.
رشد عجیب در دوران کرونا
یکی از دلایل رشد و استقبال از کلاب‌هاوس را پاندمی کرونا در جهان می‌دانند. پوریا آسترکی، تحلیلگر شبکه‌های اجتماعی در این رابطه به همشهری می‌گوید: کلاب‌هاوس قبل از کرونا راه افتاد و می‌توانست ایده‌ای باشد که با شکست مواجه شود، اما کرونا باعث شد که ناکام نماند، چراکه مردم کمبود معاشرت و گفت‌وگو را در زندگی‌شان حس می‌کردند و معاشرت‌های حضوری در کافه‌ها، مهمانی‌ها، گعده‌ها و گپ‌وگفت‌های دوستانه و خانوادگی تا حد زیادی کم شد. این در حالی بود که کلاب‌هاوس این فضای خالی را پر کرد. به‌خصوص برای افرادی که برون‌گرا هستند و دوست دارند حرف بزنند، این اپلیکیشن به دادشان رسید. او همچنین عقیده دارد که احتمالا به‌زودی رسانه‌های رسمی هم برگزارکننده اتاق‌های بحث صوتی خواهند بود. او می‌گوید: رسانه‌های رسمی زمانی نسبت به حضور و فعالیت در شبکه‌های اجتماعی مقاومت می‌کردند. تجربه تلگرام و اینستاگرام اما تا حدودی رسانه‌های رسمی را با شبکه‌های اجتماعی آشتی داد و الان خیلی اشتیاق دارند که در محیط‌های رسانه‌های اجتماعی حضور داشته باشند و کلاب‌هاوس هم مستثنی نیست.
به‌گفته این کارشناس، احتمالا کلاب‌هاوس ۵سال دیگر مثل الان توییتر نخواهد بود، چون تا حدودی رواج کلاب‌هاوس مربوط به پاندمی کروناست. یک قضیه دیگر هم این است که شبکه‌های اجتماعی‌ای که در واقع بهتر جا افتاده‌اند و کاربرانی چندصد برابر کلاب‌هاوس دارند، به فکر شیوه‌ها و راه‌های مشابه کلاب‌هاوس افتاده‌اند. به‌عنوان مثال، توییتر، اسپیسز را راه انداخته، اینستاگرام بلافاصله امکان ویدئوچت چهارنفره را فراهم کرده و در تلگرام هم این امکان برای گروه‌ها فراهم شده تا مثل کلاب‌هاوس عمل کنند و چت گروهی صوتی داشته باشند. او می‌گوید: من فکر می‌کنم ۵سال دیگر احتمالا اسپیسز توییتر بیشتر از کلاب‌هاوس جا می‌افتد.
احتمال همیشگی فیلترینگ
در ایران به غیر از اینستاگرام، تقریبا همه شبکه‌های اجتماعی مشهور فیلتر هستند. حتی توییتر با این که اکثریت مقام‌های ارشد کشور در آن عضو هستند و برای ارتباط با کاربران داخلی و خارجی از آن استفاده می‌کنند، هنوز فیلتر است و حتی نامه ۶وزیر دولت هم برای رفع فیلترینگ آن راهی به جایی نبرده است. به همین‌خاطر این احتمال داده می‌شود که کلاب‌هاوس هم با داغ‌شدن بحث‌ها و افزایش کاربرانش در کشور زیر تیغ تیز فیلترینگ برود. وزیر ارتباطات در صحبت‌های خود در کلاب‌هاوس چند روز پیش اعلام کرد: بعید می‌دانم برنامه‌ای برای فیلتر شبکه اجتماعی کلاب‌هاوس وجود داشته باشد.
پوریا آسترکی، تحلیلگر شبکه‌های اجتماعی در گفت‌وگو با همشهری درباره احتمال فیلترکردن کلاب‌هاوس می‌گوید: ما در کشور گروهی را داریم که اصولا با هر پدیده‌ای مخالف هستند و برای آن توجیه‌های متفاوتی هم می‌آورند. منتها از طرفی شانسی که کلاب‌هاوس برای زنده‌بودن دارد این است که نزدیک انتخابات هستیم و کشور نیاز به انتخابات پرشور دارد و این تصور وجود دارد که کلاب‌هاوس حداقل قبل از انتخابات فیلتر نشود. بعد از انتخابات هم که نمی‌دانیم دولت بعدی با توجه به گزینه‌هایی که مطرح هستند، چه تصمیمی می‌گیرد. با این حال، هر دولتی که باشد به اندازه دولت آقای روحانی و تیمش با اینترنت دوست نیستند. بعد از انتخابات ممکن است چیزهای دیگر را هم فیلتر کنند.
نیاز کشور به گفت‌وگوی آزاد
استقبال از حضور وزیر امور خارجه و حواشی بعد از آن نشان می‌دهد که کشور ما چقدر به فضاهای بحث و گفت‌وگوی آزاد در حوزه‌های مختلف نیاز دارد. انحصار رسانه‌ای صداوسیما و همچنین ضعف رسانه‌های رسمی باعث شده تا این فضا هیچ‌وقت شکل نگیرد. در واقع برای نخستین‌بار است که مقام‌های رسمی و ارشد در کلاب‌هاوس رودررو به‌صورت زنده و بدون امکان سانسور در مقابل نظرات موافقان و مخالفان قرار گرفته‌اند و این مسئله جذابیت این پلتفرم جدید را برای کاربران بیشتر از گذشته کرده است. هرچند بارها از سوی مقام‌ها و کارشناسان اعلام‌شده که دوران فیلترینگ تمام‌شده و باید فضا را به سمت بحث آزاد برد، اما هنوز گروهی هستند که به‌دنبال بستن بیشتر فضا و جا انداختن اصطلاحاتی مثل اینترنت ملی در کشور هستند.
نظر شما