توسعه دیوانه‌وار شهرها

در این میان چه بر سر شهرها‌ خواهد آمد؟ آینده این سرزمین‌ها در حالی که جهان به سمت گرمای جهانی پیش می‌رود، چه خواهد شد؟

برای نخستین بار نیمی از جمعیت جهان در سال 2008 شهر نشین شده‌اند. بنا به برآوردهای سازمان ملل متحد، تا سال 2050 این رقم به 70 درصد خواهد رسید. این در حالی است که یک قرن پیش تنها 10 درصد جمعیت جهان شهر نشین بوده‌اند.

تعداد شهروندانی که در حال حاضر در حدود 3 میلیارد و 300 میلیون نفر است، در سال 2050 به 6 میلیارد نفر افزایش خواهد یافت. تصور می‌شود که در آن سال جمعیت جهان به 9 میلیارد و 200 میلیون نفر برسد.

همه این آمار خبر از یک اتفاق هولناک دارد. جهان با شتاب حیرت آوری به سمت ‌آینده خیز برداشته است و در این راه مردمان زندگی در شهرها را به روستاها ترجیح می‌دهند و به این سرزمین‌های دوزخی روی خواهند آورد.

توجه به این آمار شاید این پیش‌بینی را بیشتر به واقعیت بدل کند که تا نیمه قرن حاضر 27 ابر شهر با جمعیتی بالغ بر 10 میلیون نفر تشکیل خواهد شد. ابر شهرهایی که به تدریج چهره شهری خود را از دست می‌دهند و ظاهری عجیب و هولناک می‌یابند. ماجرا از این قرار است، شهرها به سرعت غیرقابل مهار در حال رشدند و هیچ‌چیز گسترش قارچ گونه آنان را متوقف نخواهد کرد. چه ما بخواهیم یا نخواهیم! شهرها دیوانه وار رشد می‌کنند و هر روز بر میزان تولید گازهای گلخانه‌ای افزوده می‌شود و جمعیت‌های مولد به جمعیت‌های مصرف‌کننده بدل می‌شوند. ما تنها نظاره‌گریم. همین و بس.

حالا در پایان این متن شما می‌دانید که 93 نفر به جمعیت فقط 4 شهر جهان افزوده شده‌است.

شانگهای
هشتمین شهر جهان به لحاظ رشد بالای جمعیت تا سال 2050 نیز در خطر است. این شهر با جمعیتی در حدود 10 میلیون نفر مهم‌ترین بندر چین بوده که مساحتی در حدود 750 کیلومتر مربع دارد. تراکم جمعیتی شانگهای با 13 هزار و 400 نفر این شهر را در رده 10 شهرهای متراکم جهان نشانده است. هرچند در حال حاضر سیاست‌های دولتی از افزایش آن جلوگیری کرده اما پیش‌بینی می‌شود تا سال 2020 این شهر به جمعیت 13 میلیون نفری برسد.

توکیو
بزرگ‌ترین شهر جهان در حال حاضر به مانند بسیاری از شهرهای جهان رشد خواهد کرد و همچنان این لقب را به‌دنبال خود خواهد داشت. جمعیت فعلی این شهر 35 میلیون نفر برآورد شده‌است که در مساحتی در حدود 7 هزار کیلومتر مربع زندگی می‌کنند و تراکم جمعیت آن در هر کیلومتر مربع 2 هزار و 50 نفر است. توکیو تا سال 2020 با رشد نیم درصد به جمعیت 37 میلیون و 250 هزار نفری خواهد رسید و همچنان طلایه دار پرجمعیت‌ترین شهرهای جهان خواهد بود.

بیهایی
چین هم‌اکنون با داشتن 7 شهر بالای 5 میلیون نفر در صدر کشور‌های جهان قرار دارد. پس از آن هند با 6 شهر بالای 5 میلیون نفر در رده دوم جهان ایستاده‌است. اما نکته جالب این است که در مقایسه با شهرهای هند، رشد جمعیت شهری چین بسیار حیرت‌آور است. شهر بیهایی که هم اکنون جمعیت 5/1 میلیون نفری دارد با رشد شگفت‌آور 5/10 درصدی تا سال 2020 به‌عنوان شهری که سریع‌ترین رشد جمعیت شهری را به‌خود اختصاص داده به جمع شهرهای بیش از 5 میلیون جمعیت خواهد رسید.  

سیدنی
یکی از با کیفیت‌ترین شهرهای جهان در میان پرجمعیت‌ترین‌ها، جایگاه چندانی ندارد. این شهر با جمعیت 3 و نیم میلیون نفری رشدی کمتر از 2 درصد دارد. براساس پیش‌بینی‌، سیدنی در سال 2020 با جمعیت 5 میلیون و 180 هزار نفر در رده 67 قرار خواهد گرفت و 4 پله از جایگاه فعلی خود سقوط خواهد کرد

تهران
جمعیت شهر تهران بدون حومه براساس آخرین سرشماری 7 میلیون و 500 هزار نفر برآورد شده‌است. این جمعیت در مساحتی در حدود 700 کیلومتر مربع زندگی می‌کنند و تراکم جمعیت شهری در هر کیلومتر مربع 10 و 700 نفر است که در رده شانزدهم جهان ایستاده‌است. تهران در سال 2020 جمعیتی در حدود 14 میلیون نفر را در خود جای خواهد داد. معاون وزیر مسکن کشور نیز با اعلام اینکه در سال 1400 جمعیت کشور به 95 میلیون نفر خواهد رسید، رشد جمعیت تهران را غیرقابل اجتناب دانسته‌است.

کراچی
شهری که هم اکنون با جمعیت 10 میلیون نفر در رده 19 جهان ایستاده است یکباره با 9 پله صعود در سال 2020 خود را به رده دهم جهان می‌رساند و جمعیتی بالغ بر 19 میلیون خواهد داشت. این شهر مساحتی در حدود 518 کیلومتر دارد و تراکم جمعیت آن در هر کیلومتر مربع بیش از 19 هزار نفر است. در واقع کراچی به‌دلیل ازدحام جمعیت و زندگی زاغه‌نشینی ساکنانش یکی از بی‌کیفیت‌ترین شهرهای جهان است.

بمبئی
براساس پیش‌بینی‌ها تا سال 2020 بمبئی جای نیویورک را خواهد گرفت و دومین شهر بزرگ جهان خواهد شد؛ هرچند این اتفاق تنها در فهرست‌های رده بندی است و فاصله این شهر به لحاظ توسعه‌یافتگی با نیویورک بسیار چشمگیر است. در حال حاضر جمعیت این شهر در حدود 14 میلیون 350 هزار نفر است و پیش‌بینی می‌شود با رشد 5/2 درصد به جمعیت 26 میلیون نفر در 12 سال آینده برسد. این شهر در حال حاضر متراکمترین شهر جهان است. در هر کیلومتر از این شهر 29 هزار و 700 نفر زندگی می‌کنند.

استانبول
شهر 9 میلیون نفری ترکیه با رشدی 7/1 درصدی در سال 2020 به جمعیت 12 میلیون و 760 هزار نفر خواهد رسید. اگرچه این شهر در حال حاضر در رده 21 شهرهای پرجمعیت جهان ایستاده‌است، اما روند رشد جمعیتی آن را تا پله 17 بالا خواهد برد. مساحت استانبول هزار و170 کیلومتر مربع است و تراکم جمعیت در هر کیلومتر مربع 7 هزار و 700 نفر است.

پاریس
9 میلیون و 650 هزار نفر جمعیت این شهر است و در حال حاضر در مساحتی حدود 2 هزار و 730 کیلومتر مربع زندگی می‌کنند. عجیب است که این شهر نیز به مانند لندن رشد چندانی نداشته و در سال 2020 جمعیتی در حدود 10 میلیون و 100 هزار نفر را در خود جای می‌دهد. رشد شهرها در آسیا و حتی آفریقا باعث نخواهد شد تا این شهر برنامه‌های کنترل جمعیت خود را متوقف کند.

قاهره
شهری با مساحت هزار و 295 کیلومتر مربع جمعیتی معادل 12 میلیون و 200 هزار نفر را در خود جای داده‌است. این شهر در سال 2020 با رشد 5/1 درصدی به جمعیت 14 میلیون و 50 هزار نفر خواهد رسید. هرچند قاهره به مانند بسیاری از شهرهای کشورهای در حال توسعه نتوانسته‌ است از الگو‌های شهر نشینی مرسوم جهان تبعیت کند و معضل بیکاری و رشد کند اقتصاد و تورم در آن وجود دارد، اما همچنان به رشد خود ادامه می‌دهد.

ژوهانسبورگ
6 میلیون نفر در حال حاضر در مساحت 2‌هزار و 396 کیلومتر مربع در این شهر زندگی می‌کنند. رشد 5/2 درصدی جمعیت شهری، ژوهانسبورگ را تا سال 2020 به جمعیت 9‌میلیون نفر خواهد رساند. براساس پیش‌بینی‌ها ژوهانسبورگ می‌تواند با این جمعیت در زمره 30‌شهر پر جمعیت جهان قرار گیرد.

مکزیکو
پنجمین شهر پرجمعیت جهان تا سال 2020 همچنان رتبه‌خود را حفظ خواهد کرد با این تفاوت که در حال حاضر با جمعیت 17 میلیون و 400‌هزار نفر در این رتبه قرار گرفته و تقریبا یک دهه بعد جمعیتی 22 میلیون نفری را در خود جای خواهد داد. مساحت این شهر 2 هزار و 80 هکتار است و روند رشد جمعیت آن کمتر از یک درصد برآورد شده‌است. 

سائوپائولو: سومین شهر پرجمعیت جهان در سال 2020، 21‌میلیون و 600 هزار نفر را در خود خواهد پذیرفت. با وجود آنکه در حال حاضر جمعیت این شهر 17 میلیون و 500 هزار نفر است، اما رشد جمعیت کمتر از 5/1 درصدی حاصلی جز 3 پله سقوط برای آن نخواهد داشت؛ سقوطی که شاید بتواند باعث ثبات بیشتر معضلات اقتصادی، اجتماعی شود.

لندن
بیست و پنجمین شهر پرجمعیت جهان با 8 میلیون و 300 هزار نفر، جزء معدود شهرهایی است که تا سال 2020 رشد منفی جمعیت را تجربه خواهد کرد. شاخص منفی 2 دهم درصدی این شهر را در آینده به جمعیتی در حدود 7 میلیون و 600 هزار نفر خواهد رساند. مساحت این شهر هزار و 630 کیلومتر مربع و تراکم جمعیتی در هر کیلومتر مربع 5 هزار و 100 نفر است.

نیویورک
این شهر همواره سایه به سایه توکیو را تعقیب کرده‌است. جایگاه دومین شهر پرجمعیت جهان با جمعیت 18 میلیونی و همچنین وسیع‌ترین شهر جهان با مساحت 8 هزار و 700 کیلومتر مربعی و  توسعه قابل‌توجه‌اش، از آن به‌عنوان الگوی شهرنشینی ساخته است اما این شهر در سال 2020 به مانند تمامی شهرهای توسعه یافته با رشد کمتر از یک درصد روبه‌روست و جمعیت آن نیز به کمتر از 20 میلیون نفر خواهد رسید. هرچند رشد اندک جمعیت جایگاه این شهر را به نهمین شهر پرجمعیت خواهد کشاند، اما زندگی 2 هزار نفر در هر کیلومتر مربع از این شهر موجب افزایش کیفیت در ارائه خدمات مختلف شهری به آنان خواهد شد.

لس آنجلس
 دومین کلانشهر آمریکاست. هر ساعت 9 نفر به جمعیت شهری آن افزوده می‌شود که این میزان 5 برابر رشد جمعیت شهر لندن و دقیقا نصف قاهره است. در حال حاضر جمعیت کنونی این شهر براساس آخرین سرشماری 11 میلیون و 800 هزار نفر است که در مساحتی در حدود 4 هزار و 350 کیلومتر مربع زندگی می‌کنند و تعداد افراد در هر کیلومتر مربع 2 هزار و 750 نفر است. در حال حاضر لس‌آنجلس به لحاظ جمعیت جزء 14 شهر بزرگ دنیاست.

این شهر بین سال‌های 2000 تا 2006 با رشد 2/4 درصدی به‌عنوان یکی از شهرهای با جمعیت زیاد مطرح بوده‌است. پیش‌بینی می‌شود لس‌آنجلس در سال 2020 جمعیتی در حدود 13 میلیون و 300 هزار نفر را در خود جای دهد.