همشهری آنلاین _ شقایق عرفی‌نژاد: هرچند مشکل ناامنی محله‌ها در شب و در بعضی گذرها، حتی در روز، تنها مختص زن‌ها نیست و مردها همچنین ناامنی‌هایی را حس کرده‌اند، اما واضح است که زن‌ها مشکلات بیشتری در این موارد دارند. حالا شهرداری منطقه ۷ تصمیم گرفته با اجرای طرحی به اسم «ارتقای امنیت بانوان» که از ۳ ماه پیش آن را شروع کرده، نقاط ناامن و بی‌دفاع منطقه را برای این گروه ترمیم کند و از بین ببرد؛ طرحی که در صورت درست اجرا شدن می‌تواند تجربه بهتری برای زنان در رفت‌وآمدهای روزانه‌شان به دنبال داشته باشد.
اداره بانوان شهرداری منطقه ۷ جایی است که طرح ارتقای امنیت بانوان را در دست دارد. این اداره از دی‌ماه طرح را در منطقه شروع کرده و حالا کارهایی در این زمینه به انجام رسیده است. «الهه‌سادات بدری»، رئیس این اداره، درباره این طرح توضیح می‌دهد: «اجرای طرح ارتقای امنیت شهروندان با شناسایی آسیب‌های اجتماعی برای تمام شهروندان از سال‌های گذشته آغاز شده بود، اما سال ۹۹ با نگرشی جزئی‌تر پیگیری شد به این معنی که با نگاه به زنان طرح‌ریزی شد و دلیلش هم این بود که این گروه آسیب‌پذیرترند.
اما مرحله بعد از شناسایی آسیب‌ها و نقاط آسیب‌زا، مرحله عمل است. آنچه در عمل برای امنیت بیشتر زنان در خیابان‌ها و کوچه‌های منطقه ۷ انجام شده، از زبان الهه بدری این‌طور است: «مشکل بیشتر نقاطی که با کمبود روشنایی در شب مواجه بودند، برطرف شده است. روکش آسفالت هم در محله‌ها ترمیم شده تا در ساعت‌های تاریکی مشکل‌ساز نباشد. مکاتباتی هم با اداره برق و کلانتری‌ها داشتیم تا ناامنی در بعضی از فضاها از طریق این ارگان‌ها رفع شود.»
ایمن کردن نقاط ناامن راه‌های مختلفی دارد که یکی از آنها تبدیل این فضاها به پارک‌های عمومی‌است. اما در منطقه ۷ امکان این کار وجود نداشته است. بدری می‌گوید: «نقاط ناامن منطقه ۷ طوری نیستند که بتوانیم آنها را تبدیل به پارک کنیم. در مناطق دیگر این اتفاق افتاده است. مثلاً در منطقه ۱۵ چند نقطه آسیب‌زا به بوستان تبدیل شده‌اند، اما در منطقه ما این امکان وجود ندارد، به دلیل اینکه فضاهای بی‌دفاع ما در نقاطی نیستند که بتوانیم آنها را به فضای سبز یا پارک تبدیل کنیم. فقط می‌توانیم دیوارکشی یا نور را در آن نواحی بیشتر کنیم تا تبدیل به محل تجمع معتادان نشود
از طرف دیگر، سعی می‌کنیم کلانتری را بیشتر دخیل کنیم تا تعداد گشت‌ها را در محله‌ها بیشتر کنند و عرصه‌های مناسب برای اتراق معتادان و قاچاقچیان را از آنها بگیرند.» یکی دیگر از مواردی هم که به اصلاح نقاط بی‌دفاع و آسیب‌زا کمک می‌کند، ایجاد مراکز تفریحی، تجاری و رستوران در اطراف این نقاط است تا با آمدن شهروندان به این مراکز و تأمین روشنایی، این نقاط دیگر خلوت و تاریک نباشند. اما ظاهراً امکان این کار هم در منطقه وجود ندارد. بدری می‌گوید: «فضاهای ناامن ما بیشتر در انتهای کوچه‌ها و در بافت‌های فرسوده هستند که نمی‌توانیم آنها را تبدیل به رستوران کنیم. فقط می‌توانیم با گشت بیشتر نیروهای کلانتری و تأمین روشنایی این فضاها را برای افراد هنجارشکن نامناسب کنیم.»
- گستردگی فضاهای بی‌دفاع
بدری درباره گستره نقاط بی‌دفاع شهری در منطقه توضیح می‌دهد: «هر جا که بافت فرسوده‌ای وجود دارد، می‌تواند محل مناسبی برای تجمع معتادان و افراد با رفتارهای ناهنجار باشد. این بافت فرسوده را هم بیشتر در ناحیه یک و ۵ و بخشی از ناحیه ۲ داشتیم.»
- خانم‌ها نظر می‌دهند
در اجرای این طرح از نظر خانم‌ها هم استفاده شده و از آنها خواسته شده مشکلاتشان را مطرح کنند. بدری درباره اینکه چطور از نظر و آرای خانم‌های محله‌ها در این طرح استفاده شده، می‌گوید: «تسهیلگران ما برای یکی ـ دو نفر از خانم‌ها در هر محله کلاس‌های آموزشی گذاشتند. این خانم‌ها آموزش دیدند که چه مواردی را در محله و کوچه و خیابان می‌توانند به ما اعلام کنند.»
آن‌طور که بدری می‌گوید، بیشترین موردی که توسط زنان در محله‌ها به این شهرداری گزارش شده، نبود روشنایی کافی در شب است. به اضافه تجمع معتادان و افراد با رفتارهای ناهنجار و همین‌طور ملک‌های متروکه که محل جمع شدن این افراد هستند. مدیر اداره بانوان البته توضیح می‌دهد که این اداره به دلیل مسائل حقوقی نمی‌توانسته در ملک‌های متروکه خصوصی دخالتی داشته باشد، ولی در زمینه تأمین روشنایی با اداره برق همکاری‌هایی انجام شده است. روکش نامناسب آسفالت در بعضی گذرها که به زمین خوردن در تاریکی منجر می‌شود هم از مواردی است که سامانه ۱۳۷ در همکاری با اداره بانوان بخشی از آنها را ترمیم کرده است. کلانتری‌های محله‌ها هم در این طرح سهیم بوده‌اند و در زمینه تأمین امینت و گشتزنی و ساماندهی کارتن‌خواب‌ها و جمع‌آوری معتادان کمک کرده‌اند. مواردی هم البته با کمک اداره خدمات شهری انجام شده است.
- طرح تمام نشده است
بعد از ۳ ماه از شروع طرح، الهه بدری می‌گوید: «از نظر ما طرح تمام نشده و در اداره بانوان همچنان ادامه دارد. چون بعضی از موارد ایمن کردن گذرها و اصلاح نقاط بی‌دفاع شهری، تراکنش زمانی و مکانی دارد و در طول زمان و بسته به مکان تغییر می‌کند. بعضی از آسیب‌ها مخصوص روزند و بعضی در شب اتفاق می‌افتند. مثلاً مصرف موادمخدر در کوچه‌های خلوت صورت می‌گیرد یا دزدی و تعرض بیشتر مختص شب است. به همین دلیل از نظر ما این طرح تمام نشده است و باید مرتب به‌روزرسانی شود. ساکنان محله‌ها باید به ما کمک کنند تا نقاط بی‌دفاع بیشتری را در کوچه‌ها و محله‌ها شناسایی کنیم. این قول را از پیمانکار گرفته‌ایم که در رفع آسیب‌ها و نقاط پرخطری که به ما گزارش می‌شود، کمک کنند.»
رئیس اداره اجتماعی، فرهنگی ناحیه ۲ از بازشناسایی نقاط بی‌دفاع شهری با کمک مدیران محله‌ها و دفاتر توسعه محلی و شورایاران می‌گوید
- موفقیت ۵۰درصدی طرح
ناحیه ۲ یکی از نواحی در منطقه بود که نقاط ناامن زیادی داشت و هنوز هم دارد. اما در طرحی که اجرا شد، بسیاری از این موارد برطرف شدند. این ناحیه، یعنی محله خواجه‌نظام، از نقاط کم‌برخوردار منطقه محسوب می‌شود که بافت فرسوده زیادی دارد. «سالومه ذریه»، رئیس اداره اجتماعی، فرهنگی ناحیه ۲، می‌گوید: «در یک کار مشارکتی، بازشناسایی نقاط بی‌دفاع شهری را با کمک مدیران محله‌ها و دفاتر توسعه محلی انجام دادیم. سپس با همکاری شورایاران و افراد مؤثر محلی بازدیدهای میدانی انجام دادیم. بعد از بازدیدها، نقاطی را که قابل تعمیر و رفع معضل بود، جزء پروژه‌های کوچک‌مقیاس شهری تعریف کردیم و با کمک شهردار ناحیه آنها را از بین بردیم. مثلاً قسمتی از محله بود که چاله‌های زیادی داشت و در شب شهروندان را با مشکل مواجه می‌کرد. در مواردی هم که نمی‌شد مشکلات را به این شکل حل کرد، از طریق منطقه وارد عمل شدیم..
به‌عنوان مثال، در تأمین روشنایی به این شکل عمل کردیم، اما اولویت ما در این طرح خانم‌ها بودند.» ذریه توضیح می‌دهد که این موارد بیشتر در پارک‌های محله، کوچه‌ها و قسمتی در پایین خیابان اجاره‌دار انجام شده که محل تجمع معتادان شده بود: «در پشت پارک سپیدار هم روشنایی ایجاد شد و همین‌طور پشت پارک شهدای ارتش و انتهای کوچه اقبالی این کار صورت گرفت.» جز تأمین روشنایی، کارهای دیگری هم برای امن‌تر شدن محله در ناحیه ۲ صورت گرفته است. ذریه در این مورد می‌گوید: «با یاری واحد عمران و شهرسازی، معابری در ناحیه که احتیاج به اصلاح شدن داشتند، آسفالت شدند. پشت سرای محله و پشت خانه جغرافیا هم‌محل کارتن‌خواب‌ها بود که این معضل هم حل شد. بازدید شبانه هم همراه با اداره آسیب‌های منطقه انجام گرفت و تمام مشکلات به این اداره گزارش شد.
از سوی دیگر، اداره آسیب‌های اجتماعی این بازدیدها را ادامه داد و یک شب در میان از ناحیه ۲ بازدید شد.» ذریه هم تأکید می‌کند که طرح پایان نیافته و ادامه دارد و در ادامه قرار است مشکلات دیگر به‌صورت پروژه‌های کوچک‌مقیاس محلی حل شوند. او می‌گوید در این طرح اهالی ناحیه هم شرکت داشته‌اند و بیشترین مشکلی هم که به آن اشاره کرده بودند، تجمع معتادان و افراد ناهنجار بوده است. او ادعا می‌کند طبق آماری که گرفته شده و مطابق درخواست‌هایی که از سامانه ۱۸۸۸ می‌شده و دیگر نمی‌شود، این طرح ۵۰درصد در اصلاح نقاط بی‌دفاع شهری و امنیت ناحیه مؤثر بوده است.
- زنان چه می‌گویند؟
زنان منطقه مهم‌ترین و محق‌ترین کسانی هستند که می‌توانند درباره این طرح و وضعیت محله‌ها ابراز نظر کنند. با چند نفر از این بانوان صحبت کردیم.
- وحشت از موتورسواران
«مریم ورشویی»، روزنامه‌نگار، ساکن محله گرگان بیشتر اتفاقاتی که در این محله‌ها برای زنان می‌افتد، در کوچه‌های خلوت رخ می‌دهد. روشنایی‌ها در خیابان‌های اصلی متمرکز است و وقتی در این معابر هستید، حس ترس کمتری دارید، اما وقتی وارد کوچه می‌شوید، اتفاقاتی مثل تعرض و کیف‌قاپی توسط موتورسواران رخ می‌دهد. خود من از نوجوانی هر حادثه بدی برایم اتفاق افتاده در کوچه‌های خلوت بوده است. باید کوچه‌های خلوت روشنایی بیشتری داشته باشند. بعد هم باید رفت سراغ ساماندهی موتوری‌ها. بسیاری از موتورها پلاک ندارند و به همین دلیل هرکاری می‌خواهند انجام می‌دهند و این تخلفات قابل پیگیری هم نیست. باید قانونی برای موتورسواران وجود داشته باشد که قابل شناسایی باشند. این مسئله امنیت را هم برای زنان و هم برای مردان بالا می‌برد. از طرف دیگر، دوربین‌هایی که در شهر وجود دارند، فقط در خیابان‌ها و چهارراه‌های اصلی هستند، اما کوچه‌ها دوربین ندارند. اگر خانمی مورد آزار قرار بگیرد، چنانچه دوربین وجود داشته باشد، فرد خطاکار قابل‌شناسایی خواهد بود. ولی الان در کوچه‌ها دوربین وجود ندارد. باید جاهایی که شکل دررو دارند دوربین باشد تا از وقوع سرقت و تعرض جلوگیری شود. تهران به‌ویژه در منطقه ۷ موتورسوار زیاد دارد و از ساعتی به بعد با صدای هر موتورسواری عابرپیاده دچار وحشت می‌شود.
- حس ناامنی ریشه‌دار و گسترده است
محله‌ای که در آن زندگی می‌کنم، بیشتر از جاهای دیگر شهر ناامن نیست. از اینکه ساعت ۱۰ شب از خانه بیرون بروم یا کارم طول بکشد و دیر به خانه برگردم، نمی‌ترسم. تا الان هم، بیشتر از جاهای دیگر شهر، با آزار خیابانی و موتورسوارهای مزاحم در محله خودم روبه‌رو نشده‌ام. چیزی که به نظرم شهرداری با کمک اداره برق می‌تواند بیشتر به آن رسیدگی کند، روشنایی بیشتر خیابان‌هاست. در خیابان اجاره‌دار، نزدیک به کوچه فراهانی، فضایی را به‌عنوان پارک درست کرده‌اند، ولی این پارک در شب‌ها روشنایی مناسب ندارد. من با خانواده‌ام شب هم به این پارک رفته‌ام و کسی هم مزاحممان نشده است، ولی اگر روشنایی بیشتری داشته باشد، اهالی با آرامش بیشتری از فضای آن استفاده می‌کنند. از طرف دیگر، کوچه «لسانی بحری» که به مترو مدنی می‌خورد هم در شب تاریک است. کوچه‌ای است که هم موتور و هم ماشین در آن زیاد رفت‌وآمد دارند و علاوه بر مزاحمت در شب، ممکن است تصادف رخ دهد. ولی به هر حال به‌عنوان یک زن در محله‌ام احساس ناامنی ندارم. اگر هم مشکلی وجود دارد، در تمام شهر وجود دارد و مسئله‌ای ریشه‌دار و گسترده است که رفع کردنش مستلزم کار فرهنگی است.
- ضرورت نظارت اجتماعی بر فضاهای عمومی
«گیتی اعتماد»، دکترای شهرسازی، معتقد است باید مسائلی در بافت شهری رعایت شود تا زنان احساس امنیت بیشتری داشته باشند: «فضاهای عمومی شهری باید طوری طراحی و ساخته شوند تا نظارت اجتماعی بر آنها وجود داشته باشد. به‌عنوان مثال، در ساعاتی از روز، رفت‌وآمد در تونل‌های زیرزمینی و پل‌های هوایی کم است و همین وضعیت است که این قبیل جاها را ناامن می‌کند. در سال‌های گذشته هم در تهران و اصفهان تعرضاتی به زنان در این اماکن شده است. بنابراین، باید این محیط‌ها طوری ساخته شوند که نظارت اجتماعی بر آنها وجود داشته باشد.»
او این نظارت اجتماعی را با وجود اماکنی مثل رستوران یا مراکز تجاری و جاهایی که تا دیروقت شب فعال باشند، ممکن می‌داند و توضیح می‌دهد: «در خارج از ایران هم شاهدیم در دو سوی پیاده‌روها، فروشگاه‌ها و رستوران‌های مختلف وجود دارد که حتی ممکن است به‌صورت شبانه‌روزی فعال باشند.»
او راه‌حل دیگری را هم مطرح می‌کند: «خانه‌ها می‌توانند طوری طراحی شوند که به فضاهای اجتماعی و عمومی مسلط باشند. این کار باعث می‌شود نظارت عمومی در تمام شهر وجود داشته باشد.»
اعتماد از فضاهای پرت هم صحبت می‌کند و می‌گوید این فضاها در طرح شهرداری باید دیده و برطرف شوند. او از ساختمان‌های بلندمرتبه و تازه‌ساز نواب می‌گوید و اینکه این ساختمان‌ها مثل ساختمان‌های شمال شهر دارای نگهبان نیستند: «به همین دلیل، مدتی فضاهای زیر این ساختمان‌ها به محل تجمع معتادان بدل شده بود و زنان زیادی در این محله مورد آزار و تعرض قرار گرفتند.
بنابراین، باید این نقاط کور شناخته و برای آنها عملکردهایی تعیین شود که این عملکرد می‌تواند در قالب رستوران یا مرکز تجاری باشد. همچنین این نقاط می‌تواند تبدیل به پارک شود و اداره آن به جوانان همان محله سپرده شود.»
اعتماد که دفتر کارش در محدوده خیابان آپادانا و در منطقه ۷ است، درباره چند و چون امنیت این منطقه برای بانوان می‌گوید: «این منطقه پارک‌های کوچکی دارد که در روز کارایی بسیار خوبی دارند، ولی در شب مشکلاتی ایجاد می‌کنند. چون مرکز تجاری در نزدیکی آنها نیست و زندگی شبانه در آنها جریان ندارد. با اینکه خانه‌ها بر این پارک‌ها مشرف و مسلطند، اما باز هم می‌توان با چند مغازه و کیوسک آبمیوه و بستنی‌فروشی محیط امن‌تری ایجاد کرد.»
نظر شما