همشهری آنلاین_ سحر جعفریان: پروژه‌ای که تاکنون در منطقه ۹ به‌رغم محدودیت‌های مکانی با استقبال گسترده اهالی مواجه شده است. در این گزارش ضمن گفت‌وگو با اهالی، فعالان حوزه محیط‌زیست و مدیران شهری به بررسی کمیت و کیفیت مزارع خانگی منطقه می‌پردازیم.
بزرگ‌ترین مزرعه خانوادگی در ضلع جنوب غربی بوستان «المهدی» (عج) واقع شده است. مزرعه‌ای با بیش از ۳۶۰مترمربع مساحت که از حدود ۸ سال پیش در اختیار شهروندان قرار گرفته است. «سیما قصاب»، مسئول مزرعه خانوادگی بوستان المهدی(عج) محله «استاد معین»، درباره مزارع خانوادگی و شهری می‌گوید: «حدود ۶۰ نفر از اهالی محله در این مزرعه، زمین‌هایی به مساحت یک‌متر در یک‌متر دارند که هر روز از ۸ تا ۹ صبح مشغول کاشت، داشت و برداشت محصولات دلخواه خود در آنها هستند. البته پیش‌تر آموزش‌های لازم در ارتباط با گیاهان را فرا گرفته‌اند.
دوره‌های گیاه‌شناسی، مزرعه‌داری و شیوه کاشت گل‌ها و گیاهان آپارتمانی در بازه‌های زمانی یک ماهه برگزار می‌شود.» قصاب در ادامه از میزان استقبال اهالی از فعالیت در مزرعه خانوادگی محله می‌افزاید: «خانه‌های این محدوده اغلب کوچک و نزدیک هم هستند. این در حالی است که سرانه فضای سبز پایین منطقه، گذران اوقات فراغت اهالی را با محدودیت مواجه کرده است. در این شرایط، اهالی از حداقل امکانات فضای سبزی که در اختیار دارند، بیشترین استقبال را می‌کنند. روزانه مراجعه‌کنندگان بسیاری داریم که تقاضای مزرعه‌ای کوچک و خانوادگی برای کاشت انواع سبزی دارند اما متأسفانه امکانات ما در این مجموعه بیش از این نیست.»
- این مزرعه، فنس می‌خواهد
مزرعه خانوادگی و باغچه‌های محلی بوستان المهدی(عج) یکی از مهم‌ترین دلایل افزایش اجتماعات محلی در آن محدوده شناسایی شده است. «اعظم کریمی» از اهالی محله استادمعین که نزدیک به ۴ سال است در مزرعه المهدی(عج) گیاهان دارویی و انواع سبزی و فلفل را می‌کارد و برداشت می‌کند. او می‌گوید: «مزرعه خانوادگی چندین سال است که رفت و آمدهای بوستان را افزایش داده است. حتی خیلی‌ها که اینجا فضای لازم برای مزرعه خانوادگی ندارند، هم می‌آیند، هم از نزدیک از آموزش‌ها بهره‌مند می‌شوند و هم بذر و نهاده‌های اولیه دریافت می‌کنند.
خوبی این طرح رایگان این است که اگر کسی به گل و گیاه علاقه‌مند باشد با قرار گرفتن در موقعیت باغچه‌های محلی تشویق می‌شود تا با مشارکت بیشتر هم‌محله را سبزتر کند و هم با ارتباط خوبی که با دیگر اهالی پیدا می‌کند، برای داشتن محله بهتر، تلاش کند.» «سارا کاشانی» هم از فعالان باغچه محلی در همین بوستان است. او در باغچه‌اش بیشتر گیاهان دارویی می‌کارد و می‌گوید: «فضای این مزرعه خانوادگی به نسبت سایر مزارع خانوادگی منطقه بزرگ‌تر است. اما اطراف آن «فنس» یا «حصار» قابل تفکیکی وجود ندارد. همین مسئله سبب شده است تا بعضی افراد غیرمرتبط وارد مزرعه شوند یا از محصولات آن بچینند و یا ناخواسته آسیبی بزنند که در هر صورت زحمت‌های ما به هدر می‌رود. حتی ورود گربه‌ها هم به این فضا، مشکلاتی ایجاد می‌کند.
چند سال است درخواست کرده‌ایم تا این حصارکشی صورت بگیرد اما تا به امروز خبری از آن نبوده است.» «زهره جابر» از مزرعه‌داران بوستان «آزادی» با ۱۰۰مترمربع مساحت، می‌گوید: «برای ما که سال‌های سال از حال و هوای روستاها و زمین‌های کشاورزی اجدادمان دور افتاده‌ایم، همین مزرعه یک متری نیز غنیمت است. هم سرگرم هستیم و هم دیگر فشار حضور اهالی در یک نقطه از بوستان مانند وسایل بازی یا ست‌های ورزشی وجود ندارد.
البته اقدامات خوبی در حال انجام است. اما با سرعتی بسیار آهسته که به چشم نمی‌آید. برای مثال، فضای مزرعه خانوادگی در محله «شهید دستغیب» در پاتوق «مخبر» را می‌خواهند افتتاح کنند که از زمان اجرا و احداث آن بسیار می‌گذرد. یک مزرعه نیز در محدوده «فتح» وجود که دسترسی به آن دشوار است. مزرعه خانوادگی پایگاه «یکم شکاری» هم که فقط ویژه ساکنان شهرک است.»
- مزرعه خانوادگی تعامل اجتماعی را افزایش می‌دهد
طرح مزارع خانوادگی، ظرفیت مناسبی برای افزایش نشاط اجتماعی و توسعه مشارکت‌های محلی است. «ادیبه کریمی»، کارشناس مسائل شهری و اجتماعی، با بیان این مطلب می‌گوید: «با اجرای این طرح هم سلامت روان اجتماعی شهروندان در جریان شهرنشینی تضمین می‌شود و هم ضمن ایجاد فضا و نمای شهری مناسب و سبز در محله‌ها، تعامل بین اهالی تقویت می‌شود. این تقویت و تعمیق روابط بین افراد به اثربخشی حضور و مشارکت و کیفیت زندگی کمک می‌کند. اتفاقی که شاید در اغلب موارد برای ایجاد آن، نیاز باشد در قالب اجرای طرح‌های اجتماعی و فرهنگی، هزینه‌های زیادی صرف شود، اما طرح مزارع خانوادگی به خوبی از عهده آن بر آمده است.»
از رتبه نخست توسعه فضاهای سبز تا توزیع باغچه‌های باکسی
برای داشتن محله‌ای سبز و توسعه فضاهای تأثیرگذار عمومی در اجرای طرح‌های مشارکتی با رویکرد محیط‌زیست باید اهتمام ورزید. «حوریه ناسخیان»، رئیس اداره فضای سبز شهرداری منطقه، در این‌باره می‌گوید: «در حال حاضر سرانه فضای سبز منطقه به نسبت مساحت و تراکم جمعیت آن در وضعیت چندان مطلوبی نیست.
بنابراین منطقه ۹ باید در اجرای طرح‌هایی مانند توسعه فضاهای سبز حاشیه‌ای و تکه‌ای، فضای سبز عمودی و پشت‌بام، پیشگام باشد. البته بنابر همین نگاه و رویکرد، سال گذشته منطقه ۹ در ارزیابی سازمان بازرسی منطقه‌ای فضاهای سبز تهران، رتبه نخست را در توسعه، افزایش سرانه و جنگل‌کاری کسب کرد.» ناسخیان هم‌چنین ادامه می‌دهد: «در ادامه طرح مزارع خانوادگی با توجه به محدودیت فضایی، به دنبال اجرای شیوه‌های نوینی مانند توزیع باغچه‌های باکسی و آپارتمانی، توزیع بذر و نشا هستیم تا ضمن بهبود منظر شهری، برای رویدادهای محلی، کیفیت‌سازی کنیم. همین موارد به ارتقای نشاط و روحیه اهالی کمک شایانی خواهد کرد.»
- ۱۷۰ شهروند در طرح باغچه‌های محلی و مزارع خانوادگی مشارکت دارند.
- ۴ مزرعه خانوادگی در منطقه فعال است.
- ۷۲۰ مترمربع، مساحت کل مزارع خانوادگی منطقه است.
نظر شما