به گزارش همشهری آنلاین به نقل از روزنامه همشهری، در یک جامعه دموکراتیک شهروندان همواره با مشارکت سیاسی به‌طور مستقیم یا غیرمستقیم، نقش مهمی در گزینش اعضای دولت و حکومت یا برنامه‌ها و فعالیت‌های آنها دارند؛ شرکت در انتخابات یکی از مهم‌ترین اشکال این مشارکت سیاسی شهروندان است. به‌عبارتی مشارکت مردم در انتخابات اثرات بسیار زیادی روی جامعه و افراد آن دارد. در آستانه انتخابات ریاست‌جمهوری، فعالان حزبی دریافته‌اند که هرچه میزان مشارکت در انتخابات بیشتر باشد، فارغ از هر نتیجه و انتخابی، به نفع جامعه دموکراتیک است. در همین راستا سراغ ۴ تن از فعالان احزاب رفته‌ایم و از آنها درباره نحوه افزایش مشارکت مردمی در انتخابات پیش‌رو پرسیده‌ایم.
سیده‌زهرا شجاعی: نباید با صندوق‌های رأی و انتخابات قهر کنیم
سیده‌زهرا شجاعی علاوه بر فعالیت در حوزه زنان، از فعالان سیاسی تشکیلاتی است و ریاست مجمع زنان اصلاح‌طلب را در کارنامه خود دارد. او برای پاسخ به این سؤال که چگونه می‌توان مردم را برای مشارکت در انتخابات ترغیب کرد؟ ابتدا از دلایل و مسببان نارضایتی مردم سخن به‌میان می‌آورد و می‌گوید:«تا ریشه و عوامل بروز این شرایط و بی‌اعتمادی مشخص نشود نمی‌توان راهکار برای مشارکت مردم ارائه کرد. متأسفانه به‌دلیل عملکرد نادرست مجموعه نهادهای حاکمیت و نه فقط دولت، فضای بی‌اعتمادی در جامعه حاکم شده و بخشی از مردم تمایلی برای شرکت در انتخاب ندارند. مشکلات اقتصادی، راکد شدن و کسادی کسب‌وکار و وضعیت معیشت مردم به دلایل مختلف که مهم‌ترین دلیل آن بحث تحریم‌ها و به‌دنبال آن مسئله کرونا و عدم‌هماهنگی بر سیاست‌های اقتصادی که باید بین قوای مقننه و مجریه باشد، وضعیتی را به‌وجود آورده که محصول عملکرد چند ساله مجموعه نهادهای حاکم است. من می‌خواهم عرض کنم که بی‌انصافی است که ما بخواهیم مشکلات مردم را فقط به یک قوه (مجریه) محدود کنیم. فعلا که بازار حمله به دولت از سوی همه جناح‌ها از طرف داخل و خارج از کشور داغ است اما ما نباید در تحلیل خود دچار اشتباه شویم و بی‌انصافی است که این مشکلات را فقط متوجه یک قوه کنیم. من الان در مقام قضاوت در این امر نیستم اما می‌خواهم بگویم اقدامات اساسی و خوبی هم صورت‌گرفته که نباید نادیده بگیریم. تاریخ درباره اینها قضاوت خواهد کرد».
او معتقد است حاکمیت یک مسئولیت مشترک است که مجموعه نهادهای حاکمیت اعم از قوای سه‌گانه، نهادهای امنیتی و نهادهای عمومی، نهادهای اقتصادی و همه و همه در ایجاد چنین شرایطی مسئولیت مشترک دارند و می‌افزاید:«در یک دوره نمی‌توان انگشت اتهام را به‌طرف دیگری بگیریم، فرافکنی کنیم و توجه نکنیم که چهار انگشت دیگر به سمت خود ماست. این فرافکنی‌ها مشکلی را حل نمی‌کند. اکنون زمان خوبی است که بررسی کنیم چه اقداماتی کرده‌ایم؟ چه تصمیماتی گرفته‌ایم و چه برخوردهایی داشته‌ایم که مسبب ایجاد چنین فضایی شده‌است؟ مشکل اصلی ما درحال‌حاضر شکاف میان دولت و ملت است که موجب کاهش سرمایه اجتماعی و کاهش اعتماد مردم به یکدیگر، به‌خود، به خانواده، به دولت و دستگاه‌های دولتی شده‌است. همین شکاف میان ملت و دولت موجب شده مردم هیچ‌گونه رغبتی برای شرکت در انتخابات نداشته باشند». نکته دوم این است که احساس عمومی اغلب مردم این است که رأی ما نقشی و تأثیری ندارد و گویی همه‌چیز از قبل هماهنگ‌شده و به نوعی مهندسی انتخابات صورت گرفته‌است. بنابراین چه تأثیری دارد که در یک انتخاباتی که این‌چنین مهندسی شده شرکت کنیم که مطابق نظر و میل ما نیست. گاهی ممکن است در یک رقابت عادلانه و آزاد و مشارکت‌جویانه حضور داشته باشیم اما میل ما محقق نشود ولی من احساس می‌کنم که در یک رقابت عادلانه شرکت کرده‌ام. اما اگر مردم احساس کنند که نتیجه انتخابات از قبل مشخص‌شده و نامزد ریاست‌جمهوری با سناریویی از قبل تعیین‌شده پیش می‌رود، برای مشارکت بی‌رغبت خواهند بود. به هر حال مردم ما مردم هوشمند و آگاهی هستند. حتی با آرایش نامزدها و تأیید صلاحیت‌های آنها هم این امر برای مردم تقریباً محرز شد. این سؤال برایشان مطرح است که چه اتفاقی افتاده که رجال سیاسی و شخصیت‌های برجسته سیاسی و مذهبی در این کشور که یا الان مسئولند یا مسئول بوده‌اند هم رد صلاحیت شده‌اند؟
این نوع تأیید و ردصلاحیت‌ها برای مردم منطق قابل دفاعی ندارد. علاوه‌بر اینها مصاحبه اخیر آقای حیدر مصلحی، وزیر اطلاعات دولت احمدی‌نژاد از ردصلاحیت مرحوم هاشمی در سال ۹۲ هم به نوعی مصداق این مثل است که هر دم از این باغ بری می‌رسد. ایشان در نشست تبلیغات انتخاباتی خود برای مجلس خبرگان با افتخار از دخالت و اعمال نظر خود در رأی شورای نگهبان صحبت می‌کند. این درحالی است که تشخیص این مرحله به‌عهده شورای نگهبان است و باید شروطی که در قانون اساسی آمده‌است را بررسی کند. وقتی برای شورای نگهبان اعمال نظر کردند یک فاجعه است! این مصاحبه فاجعه است! واقعاً چه زود ماه از پشت ابر بیرون آمد و چه زود این فاجعه مشخص شد. همه اینها احساس یأس و سرخوردگی به مردم می‌دهد. مردم احساس می‌کنند سر کار گذاشته شده‌اند و به‌حساب نمی‌آیند». رئیس مجمع زنان اصلاح‌طلب معتقد است حالا با همه این اوصاف باید به فکر راهکاری برای جذب مشارکت مردمی باشیم و می‌گوید: «با توجه به همه این مسائل گرچه ما در زمان بعد از اعلام نامزدهای تأیید صلاحیت‌شده و با ردصلاحیت نامزدهای این حزب به این نتیجه رسیدیم که به‌علت نداشتن نامزد در این انتخابات مشارکت فعال نخواهیم داشت اما من به‌شخصه معتقدم که تنها راه برون‌رفت از این شرایط رفتن پای صندوق‌های رأی است. نباید با صندوق‌های رأی و انتخابات قهر کنیم ما می‌توانیم با روش‌هایی از طریق همین صندوق رأی اعتراض‌مان را اعلام کنیم. می‌توان با استفاده از مکانیسمی رأی اعتراضی داد و به‌عبارتی اعتراض خود را از طریق صندوق رأی اعلام کرد».
سیدمحمدعلی ابطحی: ما در انتخابات حاضریم اما نامزد نداریم
سیدمحمدعلی ابطحی، عضو مجمع روحانیون مبارز در پاسخ به این سؤال که برای جلب مشارکت مردمی در انتخابات پیش‌روی چه می‌توان کرد؟ می‌گوید:«مشارکت در انتخابات یک توصیه درازمدت است، در یک هفته مانده به انتخابات خیلی اقدام مهمی نمی‌شود انجام داد. این همان نگرانی‌ای بود که همه ما سال‌ها داشتیم، برای اینکه مراقب باشیم تا انتخابات به این شکل آسیب‌پذیر نباشد و حداقلی انجام نشود. ولی من باورم این بود که بخشی از جامعه این مشارکت حداکثری را نمی‌خواهند زیرا مشارکت حداقلی تنها راه رسیدن به قدرت برایشان است. به همین دلیل هم زمینه رسیدن به قدرت را با مشارکت حداقلی برنامه‌ریزی کرده‌اند». او با تأکید بر تلاش به جذب مشارکت مردمی می‌افزاید: «متأسفانه من فکر نمی‌کنم، اتفاق مهمی در این فصل بیفتد و مشارکت تکان جدی بخورد. البته ما همه تلاش خودمان را می‌کنیم، اما فکر می‌کنم که عکس‌العمل این بی‌اعتنایی‌ها، بی‌حرمتی و بی‌کرامتی‌ها به جامعه، در انتخابات نشان داده می‌شود. زیرا نظر مردم در بقیه موارد خیلی دیده نمی‌شود. من هم فکر نمی‌کنم در این مدت کوتاه اتفاقی بیفتد که اکثریت مردم آماده شرکت در انتخابات باشند. مناظره‌ها هم متأسفانه هم در مشارکت بالایی نبود». این فعال سیاسی در ادامه می‌گوید:«اگر واقعا مشارکت موضوع مهمی در کشور باشد باید برای دفعات بعدی بیشتر تلاش کنند. البته هم‌اکنون احزاب و گروه‌های سیاسی مختلفی مردم را برای مشارکت در انتخابات دعوت کرده‌اند. اما پیش‌بینی تأثیرگذاری از این دعوت‌ها و مشارکت متفاوت نمی‌کنم. واقعیت این است که باید زمینه این کار از قبل بیشتر برنامه‌ریزی می‌شد». ابطحی پیش‌تر درباره شرکت در انتخابات گفته بود:«ما غایب نیستیم. ما در انتخابات حاضریم، اما برای ما نامزد اصلاح‌طلب رسمی باقی نمانده».
حسین کنعانی‌مقدم: نقش رسانه‌ها در افزایش مشارکت مردم مهم است
حضور در پای صندوق‌های رأی نشانه‌ای بارز از مقبولیت و مشروعیت نظام و همچنین اعتماد مردم به سیستم به شمار می‌رود. یعنی وقتی با حضور خود در تصمیم‌های کلان سهیم می‌شوند و فردی را انتخاب می‌کنند، می‌توان گفت رابطه‌ای مطلوب بین جامعه و حاکمیت به‌وجود آمده است و در نتیجه مهر تأییدی بر اصولی بودن رفتارها می‌زند.
حسین کنعانی‌مقدم، فعال سیاسی اصولگرا، دبیرکل حزب سبز با بیان این نکات می‌افزاید:«باید جامعه را با اهمیت رأی دادن آشنا کرد. متأسفانه گروهی در داخل، شبانه‌روز در حال سمپاشی هستند و چون فقط مصالح جناحی را درنظر می‌گیرند، فضا را مخدوش می‌کنند. در چنین موقعیتی همه دلسوزان باید مردم را نسبت به زیان‌های رفتار افراطی آگاه کنند تا بلکه تندروی‌ها، خللی در امر انتخابات و مسائل دیگر به‌وجود نیاورد. بالاخره کشور ما به‌دلیل قرار گرفتن در شرایط تحریم و همچنین مواجهه با ویروس همه‌گیر کرونا، شرایط بسیار دشواری را تجربه می‌کند. برای افزایش مشارکت مردم در انتخابات باید گفت که همواره مردم به چند مرجع در رابطه با بحث مشارکت سیاسی‌شان در انتخابات توجه می‌کنند.
نخستین مرجع، احزاب، گروه‌ها و تشکل‌های سیاسی هستند که به‌عنوان مرجع سیاسی با شناخت ایجاد کردن، مردم را به حضور در انتخابات توصیه می‌کنند.
دومین مرجع، مراجعی هستند که عمدتا با تکیه بر اینکه بحث انتخابات، تکلیف شرعی و دینی است، مردم را به حضور در انتخابات تشویق می‌کنند.
سومین مرجع کسانی هستند که مردم به آنها اعتماد دارند و می‌دانند خیرخواه هستند، ممکن است در قالب یک تشکیلات باشند یا نه، به‌عنوان یک فرد یا شخص باشند، اینها بالاخره وقتی مردم را دعوت می‌کنند، آنها هم حضور پیدا می‌کنند و مشارکت می‌کنند». این عضو حزب ایستادگی در ادامه می‌گوید:«یکی از مهم‌ترین شخصیت‌ها در کشور ما که عمدتا در تمام انتخاب‌ها اثرگذار است، خود مقام معظم رهبری، توصیه‌ها و رهنمودهای ایشان است که باعث می‌شود مردم از ایشان تبعیت کنند و حضور در انتخابات را برای خودشان تکلیف بدانند. آخرین مرجع رسانه‌ها هستند که با شفاف‌سازی و روشنگری و دادن اطلاعات درست به مردم و تشویق مردم به حضور در انتخابات موجب مشارکت حداکثری در این رقابت می‌شوند. منتها همه اینها به این موضوع برمی‌گردد که چقدر مردم اعتماد دارند به کسانی که در انتخابات نامزد شده‌اند. چقدر اعتماد به این موضوع دارند که مجریان انتخابات مقدمات این امر را فراهم کرده و امانتدار رأی مردم باشند. اگر همه اینها را باهم جمع کنیم قطعا مشارکت سیاسی افزایش پیدا می‌کند و مردم در انتخابات حضور گسترده و حماسه‌آفرینی خواهند داشت. همچنین اگر نامزدها بتوانند در دل مردم امید ایجاد کنند، می‌توان به مشارکت بالا دلخوش بود. اما لازم است تحول اساسی در ساختار سیاسی به‌وجود آید تا افکار عمومی اعتماد لازم را داشته باشند».
محمد صادق کوشکی، فعال اصولگرا : مقایسه مشارکت امسال با سال‌های گذشته منطقی نیست
محمد صادق کوشکی، استاد اصولگرای گروه علوم سیاسی دانشگاه تهران از نقش رأی مردم درجامعه دمکراتیک می‌گوید: «کشور ما نظام مردم پایه‌ای است که توانمندی ما وابسته به مشارکت و همراهی مردم است. شاید چنین نحوه‌ای از وابستگی و دمکراتیک مردم در کمتر نظامی در دنیا وجود داشته باشد. یعنی هر چه مردم حمایت و همکاری بیشتری با نظام داشته باشند توانمندی نظام در داخل برای حل مشکلات و در خارج برای دفاع از امنیت و منافع ملی افزایش پیدا می‌کند. به‌همین‌خاطر هرچه مشارکت بیشتر باشد این توانمندی‌ها بیشتر است. البته برای افزایش مشارکت باید این ملاحظه را داشته‌باشیم که کشور ما در ۱۶ماه اخیر درگیر یک ویروس همه‌گیر به‌نام کروناست که مسائل کاری، تحصیل، مسافرت و همه فعالیت‌های اجتماعی را تحت‌تأثیر قرار داده‌است. پس طبیعی است که بخشی از مشارکت به‌واسطه کرونا کاهش پیدا کند. البته ناگفته نماند عوامل دیگر هم دخیل هستند. اما از ماه‌های گذشته تاکنون کشور درگیر کرونا شده و اغلب شاخص‌های فعالیت‌های اجتماعی و فرهنگی کاهش پیدا کرده‌است. بخش زیادی از مردم به‌علت وسواس و ترس از ابتلا به کرونا از خانه بیرون نمی‌آیند و می‌ترسند که مبادا بیمار شوند. از این‌رو نباید میزان مشارکت در انتخابات امسال را با ادوار گذشته مقایسه کرد. بی‌شک با وجود محدودیت‌های اجتماعی ناشی از همه‌گیری ویروس کرونا، باید مشارکت ۵۰ درصدی این دوران را مشارکت ۶۰ درصدی دوران قبل‌از کرونا محسوب کرد. احیانا نباید کم‌رای بودن انتخابات را نشانه‌ای از نارضایتی مردم از حاکمیت و دلسردی آنها بدانیم. در واقع این نگاهی علمی نیست و بیشتر به تحرکات ژورنالیستی ربط پیدا می‌کند. حساسیت نسبت به پرشور برگزار شدن انتخابات در دمکراسی خیلی معنی ندارد. در واقع ذهنیت موجود از مشارکت این است که رأی دادن حق مردم است و هیچ‌کس را نمی‌توان به‌خاطر استفاده نکردن از حق خود مذمت کرد. به همین‌خاطر مردم هم می‌توانند از این حق‌شان استفاده کنند یا استفاده نکنند».
او از راهکارهای جذب مشارکت مردمی می‌گوید:«اما حالا سؤال اینجاست که چگونه می‌توان مشارکت مردم را در این انتخابات بیشتر کرد؟ در پاسخ به این سؤال باید گفت چهره‌های سیاسی و اشخاصی که صاحب‌نفوذ هستند می‌توانند از اعتبار خود هزینه کنند و حامیانشان را برای مشارکت دعوت کنند. افراد زیادی چون چهره‌های ورزشی هنری و سیاسی حامیانی دارند که می‌توانند مشوق شوند و حامیانشان را برای رأی دادن تشویق کنند».
پیام ظریف: جشنواره ملی امید برای همه ایرانیان
جمعه روزی است که از طریق صندوق رأی می‌توانیم دریچه‌های روشنایی و امید را برای آینده خود و فرزندانمان باز نگه داریم. کمبودها، کاستی‌ها و اشتباهات کم نبوده و نیستند، و من به سهم خود شرمنده سختی‌ها و ناروایی‌هایی هستم که کام مردم را تلخ کرده است. اما قهر با صندوق رأی قطعاً راه‌حل نیست و اگر به مشکلات نیفزاید از آنها نخواهد کاست. ملت توسعه‌خواه ملتی است که هیچ فرصتی را -حتی ظاهراً کوچک- برای اصلاح و پیشرفت از دست نمی‌دهد. مردم ما مؤثرترین ضامن آزادی، امنیت، سربلندی و پیشرفت کشورند. مشارکت هوشمندانه و گسترده مردم -در داخل و خارج- در تعیین سرنوشت خود قدرت ملی را رقم می‌زند، منافع ملی را در سطح جهانی پاسداری می‌کند و پشتوانه اصلی برای تعامل سازنده بین‌المللی است. مشارکت مردم نه‌تنها لغو تحریم‌ها را تسریع می‌کند و بنیان جنگ اقتصادی علیه ملت دلاور ایران را درهم خواهد شکست، بلکه تحریم‌های آینده را نیز خنثی می‌کند. افزایش مشارکت به ناامیدی تندروهای بیرونی و درونی، صهیونیست‌ها و تروریست‌های اقتصادی- که با ایران‌هراسی و برجام‌ستیزی چشم طمع به شکست تعامل و افزایش تحریم‌ها دوخته‌اند- خواهد انجامید. مردم ایران همیشه پدیده بوده‌اند و فرصت آفریده‌اند. امیدوارم در انتخابات ۱۴۰۰ نیز مردم فرصت تازه‌ای برای حرکت به‌سوی ایرانی آباد، آزاد و توسعه‌یافته خلق کنند. دست در دست هم، ۲۸ خرداد را به جشنواره ملی امید برای همه ایرانیان تبدیل کنیم.
نظر شما