مریم جعفری-همشهری آنلاین:
زاگرس صعب‌العبور است و آتش که راه بیفتد دیگر خودروها نمی‌توانند کمک کنند، گاه باید بیل و شن‌کش به دست با پای پیاده یا اسب به دل کوه زد. جنگل این‌طور نجات پیدا می‌کند. خبری از بالگرد برای خاموش‌کردن آتش نیست. در سال‌هایی که تغییرات آب‌وهوا خود را نشان می‌دهد، با گرمای زیاد و رطوبت کم، جنگل خشک به جرقه‌ای آتش می‌گیرد. سال‌های پرباران هم برای زاگرس نشانه خوبی نیست. علف‌های یک‌ساله در خرداد خشک و به یک انبار کاه قابل اشتعال تبدیل می‌شوند.
کمبود امکانات اطفای حریق
در بلندای کوهمره سرخی، جایی که ارتفاعات اجازه عبور و مرور راحت را می‌گیرد، نیروهای مردمی و منابع طبیعی چند روزی درگیر خاموش کردن آتش شدند.
حسام ثابتی از بومیان کوهمره توضیح می‌دهد که گروه‌های امدادی بدون آب و آذوقه کافی چند روز در جنگل متراکم چوگان که رویشگاه ژنتیکی ارزشمندی دارد، در برابر گرمای طاقت فرسای آتش مقاومت کردند تا آتش را مهار کنند: «جنگلهای کوهمره سرخی یکی از معدود مناطقی است که بانک ژنتیک گیاهی زاگرس جنوبی محسوب می‌شود و در پهنه خود رویشگاه‌های کیکم، زالزالک، بادام، ارژن، بلوط‌های کهنسال و صدها گونه گیاهی را بوجود آورده، به همین دلیل لازم است که تحت مدیریت مشارکت حفاظتی ویژه‌ای قرار بگیرد.» اما آتش در انتهای روز مهار می‌شود و باز از سویی دیگر جان می‌گیرد.
سعید سماواتی، فعال محیط زیست و ساکن شیراز معتقد است آتش سوزی‌های مکرر امسال استان فارس به ویژه حریق منطقه کوهمره سرخی، کمبود امکانات اطفای حریق را بیش از پیش نمایان کرده و به همشهری می‌گوید: «در حالی که کمتر از 3 ماه از شروع آتش سوزی‌ها در مراتع و جنگل های فارس می‌گذرد، این آتش سوزی‌های تکراری به مساله بزرگی برای استان تبدیل شده است. در این مدت جنگلهای بکری در استان فارس طعمه حریق شد که نمونه‌اش آتش سوزی 6 روزه جنگلهای کوهمره سرخی بود. در این آتش سوزی بیش از هر چیز بار دیگر کمبود امکانات در مهار آتش در استان به چشم آمد. این اتفاق در حالی افتاد که پیش از این مسئولان از آمادگی کامل برای اطفای آتش سوزی خبر داده و اعلام کرده بودند که پس از انعقاد قراردادی، امکان اطفای حریق به صورت هوایی هم وجود دارد.
طرح‌هایی برای پیشگیری از آتش سوزی
مدیرکل منابع طبیعی فارس یادآوری می‌کند که این استان با دارا بودن بیش از ۱۰ میلیون هکتار عرصه جنگلی، بیشترین وسعت عرصه‌های جنگلی کشور را دارد. وی درباره آتش سوزی‌ها در این عرصه‌های جنگلی می‌گوید: از ابتدای سال تاکنون 117 مورد حریق در نزدیک به 7 هزار هکتار از عرصه‌های جنگلی رخ داده و فراوانی آتش سوزی‌ها بیشتر در شهرستان‌های ممسنی، کازرون، فیروزآباد، سپیدان، شیراز و فراشبند است.
عبدالحسن صمدنژاد درباره حریق ارتفاعات کوهمره (جنگلهای دشت چوگان، ارتفاعات مورجان و روستای آب سوراخک) توضیح می دهد: «علی‌رغم تلاش‌های نیروهای منابع طبیعی، مردمی و بسیج، صعب‌العبور بودن منطقه و مسیر زیاد تا رسیدن به محل آتش‌سوزی، عملیات اطفا را برای نیروهای امدادی و محلی سخت کرده است. در این حادثه 300 نفر از نیروهای مردمی، بسیج و منابع طبیعی با اعلام وقوع آتش‌سوزی به سرعت به منطقه حادثه اعزام و موفق شدند آتش را خاموش و مهار کنند اما به علت وقوع بادهای شدید، احتمال آتش سوزی‌های بعدی در این منطقه زیاد است. همچنین تاکنون دو نفر به عنوان عاملان آتش‌سوزی شناسایی، دستگیر و به مراجع قضایی تحویل داده شده‌اند.»
او کمبود امکانات برای اطفای حریق‌های جنگلی را قبول ندارد و به همشهری می‌گوید: «عوامل زیادی چه طبیعی و چه انسانی در بروز این آتش سوزی‌ها نقش دارند؛ گردشگران، شکارچیان غیر مجاز، قاچاقچیان چوب و کوره‌های زغال، کسانی که به صورت غیر قانونی گیاهان دارویی را از این عرصه های طبیعی برداشت می‌کنند به اضافه بادهای شدید و افزایش دمای هوا که در این چند روز کمتر از 45 درجه نبوده، همگی دست به دست هم می‌دهند تا مناطقی از منابع طبیعی دچار خسران شود. با این همه ما مشکلی در زمینه امکانات نداریم و حتی بالگرد هم در اختیارمان هست اما مناطق دچار حریق در ارتفاعات هستند و به دلیل پوشش درختی، فرود بالگرد در آنجا امکان‌پذیر نیست.»
این مسئول از طرح هایی می‌گوید که برای پیشگیری از وقوع آتش سوزی در منابع طبیعی برنامه‌ریزی شده است: «برای مهار آتش در جنگل‌ها، هنگ امداد طبیعت را با 6 هزار و 105 نفر نیروی داوطلب راه‌اندازی کردیم که 50 درصد این نیروها عضو بسیج سازندگی هستند و بقیه از بین مردم و تشکل‌های مردم نهاد جذب شده‌اند تا زمان حریق برای اطفا به کمک نیروهای منابع طبیعی بیایند. همچنین به علت گستردگی عرصه‌های جنگلی در استان فارس، نقشه پهنه‌بندی تهیه و این عرصه‌ها را به سه منطقه بحرانی، نیمه بحرانی و عادی تقسیم کردیم و در عرصه‌های بحرانی عده‌ای را به عنوان قرق‌بان برای حفاظت قرار دادیم.»
آموزش به جامعه محلی
می‌گویند ٩٠درصد از آتش‌سوزی‌ها را عوامل انسانی به وجود می‌آورند. علیرضا وحدتی، کارشناس محیط زیست اما معتقد است به‌طور معمول نباید انگشت اتهام آتش‌سوزی‌ها را به سمت مردم ببریم و به همشهری می‌گوید: «به‌طور متوسط هرسال ٨هزار هکتار از جنگل‌ها آتش می‌گیرد. در برخی سال‌ها که بارندگی بیشتر از نرمال داشته باشیم، تعداد و وسعت آتش‌سوزی‌ها بیشتر هم می‌شود در واقع شرایط طبیعی منطقه آن را مستعد آتش‌سوزی می‌کند. در سال‌هایی که ترسالی بوده، بین ٤٥ تا ٥٠هزار هکتار از جنگل‌ها آتش گرفتند. اگر عوامل انسانی دلایل اصلی باشند، نباید از یک‌سال تا سال دیگر تغییر فاحش ببینیم. با این حال می‌توانیم با آموزش‌هایی به جامعه محلی و مردم یاد بدهیم که در زمان طلایی، آتش را خاموش کنیم.»
به‌گفته او گاهی به صورت طبیعی یک قطره شبنم یا شیشه‌خرده‌هایی که در مناطق رها شده‌اند، در یک رویشگاه علفی ذره‌بین می‌شود و آتش‌سوزی جنگل‌ها اتفاق می‌افتد: »اگر مردم با دیدن آتش‌سوزی با ١١٠ تماس بگیرند، آنها نیروهای منابع طبیعی را خبر می‌کنند که در کمترین زمان به منطقه برسند. در این فاصله اگر آتش کم باشد با مقداری خاک می‌توان آن را خاموش کرد.»
نظر شما