همشهری- ساجده ودودی ـ روانشناس: همه ما می‌دانیم که خوردن صبحانه مزایای بی‌شماری دارد و وعده غذایی مهمی است. صبحانه مهم‌ترین وعده غذایی به‌حساب می‌آید و کسانی که این وعده غذایی را در برنامه روزانه خود می‌گنجانند، از سلامت بیشتری در طول زندگی خود برخوردارند. اگر شما روز را با خوردن صبحانه کامل شروع کنید، بیشتر احساس سرزندگی می‌کنید، انرژی بیشتری برای حرکت و فعالیت دارید و این یعنی این که کالری بیشتری می‌سوزانید. خوردن صبحانه باعث رشد مغز و تعادل سطح قند خون می‌شود. صبحانه همیشه به‌عنوان یک وعده غذایی مهم مطرح بوده زیرا می‌تواند نیاز روزانه شخص را تامین کند اما همواره از این وعده غذایی مهم غفلت می‌شود. باوجود اهمیتی که صبحانه دارد، بسیاری از کودکان از خوردن صبحانه امتناع می‌کنند و این روند تا بزرگسالی ادامه دارد. بنابراین بزرگسالان زیادی وجود دارند که صبحانه نمی‌خورند و معتقدند ما از کودکی چنین بوده‌ایم و حتی شاید شنیده باشید که بسیاری از افراد برای لاغر شدن و تناسب اندام بهتر وعده غذایی صبحانه را حذف می‌کنند و در واقع این‌طور فکر می‌کنند که با نخوردن صبحانه و خالی بودن شکم تا ظهر انرژی بیشتری مصرف شده و چربی بیشتری سوخت می‌شود.
درباره تأثیر صبحانه بر عملکرد روزانه، واضح است که دانش‌آموزانی که از وعده صبحانه استفاده می‌کنند به لحاظ رفتار مناسب امتیاز بالاتری کسب کرده و با افزودن هر نوع ماده غذایی اضافی، خلق آنها بیشتر بهبود پیدا می‌کند. با خوردن صبحانه، وضعیت بهداشت روانی کودکان و نوجوانان بهبود پیدا می‌کند و این تأثیر بدون درنظر گرفتن فاکتورهای دیگری چون درآمد خانواده، موقعیت اجتماعی - اقتصادی، میزان تمرینات ورزشی کودک، وزن و سایر بخش‌های رژیم غذایی او، اعمال می‌شود. بسیاری از افراد نمی‌دانند که صبحانه همیشه به‌عنوان یک وعده غذایی مهم مطرح بوده، زیرا می‌تواند نیاز روزانه شخص را تامین کند اما همواره از این وعده غذایی مهم غفلت می‌شود. پس برای این که این وعده غذایی را همیشه داشته باشیم باید از کودکی به خوردن صبحانه عادت کنیم.
از سوی دیگر با توجه به اهمیت صبحانه، بعضی از خانواده‌ها از هر طریقی کودکان خود را به صبحانه‌خوردن وادار می‌کنند. این همان نقطه آغاز اشتباه والدین و صدمه‌زدن به روان کودک است. والدین به کودک خود می‌گویند «اگر صبحانه نخوری خنگ می‌شوی و درس را نمی‌فهمی» و در دادن صبحانه به فرزندان خود اجبار و اصرار دارند. حتی اگر کودکان شب قبل دیر خوابیده باشند و ظهر بیدار شده باشند، بازهم اصرار دارند یک وعده غذایی به‌عنوان صبحانه به کودک خود بخورانند. این اصرار و رفتار والدین باعث می‌شود ارتباط کودک را با آن غذا خراب کنند، درست است که به او مواد غذایی رسانده‌اند اما از لحاظ روانی به او آسیب زده‌اند و اقدام تخریب‌کننده‌ای انجام داده‌اند.
مهم‌تر از این که ما چه چیزی به کودک خود برای خوردن می‌دهیم، این است که روان او را در چه وضعیتی قرارمی دهیم. آیا ما الگوی مناسبی هستیم و والدینی هستیم که صبح خود را موظف به خوردن صبحانه می‌دانیم یا اینکه جزو والدینی هستیم که خودمان صبحانه نمی‌خوریم اما می‌خواهیم این کمبود را در فرزندانمان جبران کنیم و آنها را به کاری وادارکنیم که از ما یاد نگرفته و در ما ندیده‌اند. حتی بعضی والدین، فرزندان خود را وادار به خوردن خوراکی‌هایی می‌کنند که خودشان آن را دوست ندارند، درحالی‌که شاید بسیاری از مواد غذایی سازگار با روحیات کودک ما نیستند. بنابراین باید خوردن صبحانه را برای کودکان به‌گونه‌ای برنامه‌ریزی کنیم که از نظر روانی آنها از این وعده غذایی فراری نباشند. سبک زندگی افراد می‌تواند به سلامت روان آنها بسیار کمک کند.
ما باید با آگاهی و کسب اطلاعات بتوانیم نسبت به شرایط زندگی خود آن را بومی‌سازی کنیم. باید ببینیم صبحانه به‌عنوان فرصتی برای شروع روز چه تأثیر روانی‌ای روی ما می‌گذارد تا شرایط داخلی بدن با شرایط بیرونی به تعادل و سازگاری برسد. برای داشتن یک وعده صبحانه ایده‌آل باید تلفن همراه را کنار بگذاریم، تلویزیون را خاموش کنیم و با اعضای خانواده به خوردن صبحانه بپردازیم. از کودکان خود درباره اینکه آیا دیشب خواب دیده‌اند یا در طول روز چه کاری قرار است انجام دهند، به گفت‌وگو بنشینیم. بعد از صبحانه آنها را در آغوش بگیریم و ببوسیم. درواقع صبحانه را وسیله‌ای برای برقراری ارتباط‌های بین فردی و روانی قرار دهیم.
نکته‌ای که باید در خوردن صبحانه به آن توجه کرد این است که باید زمینه‌ای را فراهم آوریم تا کودکان و نوجوانان در هر سنی که قرار دارند، بتوانند ساعات بیولوژیک بدن خود را پیدا کنند. همه کودکان و نوجوانان نمی‌توانند صبح زود بیدار شوند و سرحال باشند، بعضی ساعت بیولوژی بدنشان شب است. مسئله دیگر این که باید مدام در فکر روده، معده و حس چشایی فرزندان باشیم و به این توجه کنیم که اول صبح به خوردن کدام خوراکی تمایل دارند. به شیرینی، مایعات گرم یا سرد، صبحانه گرم یا سرد؟ این موضوعات در بدن هر فردی تفاوت دارد. پس باید رفتار و عملکرد ما به‌گونه‌ای باشد که ارتباط فرزندانمان با غذا بهتر شود. این اقدام باعث می‌شود راحت‌تر مواد غذایی سالم را به آنها برسانیم. اگر شما در آغاز روز ظرف روانی فرزندان را پر کنید آنها ظرف جسم خود را به‌راحتی پر می‌کنند.
همچنین باید به نقش تغذیه در کاهش استرس اشاره کرد. تغذیه سالم نقش حیاتی در افزایش توانایی بدن برای مقابله با بار استرس اضافی دارد. صبحانه می‌تواند به‌عنوان نخستین وعده غذایی یکی از پیشتازان کاهش استرس در وعده‌های غذایی باشد. استرس و اضطراب یکی از مواردی است که اگر کنترل نشود، سلامت روان را به خطر می‌اندازد زیرا استرس و اضطراب می‌تواند سیستم ایمنی بدن را تضعیف و نیاز بدن به مواد مغذی خاص را افزایش دهد. یک رژیم غذایی متعادل در صبحانه می‌تواند در طول زمان، به افزایش تمرکز، هوشیاری، انرژی بالا و کاهش استرس کمک کند. حتی می‌توانیم صبحانه را به‌گونه‌ای برای کودکان و اهالی خانواده آماده کنیم تا شروعی خوب برای آغاز روز باشد. این وعده غذایی باید بدون تلفن همراه و فضای مجازی، در آرامش کامل، بدون سخن گفتن از اتفاقات تلخ و شرایط بد سپری شود تا فضای امنی برای اعضای خانواده ایجاد شود. در مجموع، مصرف صبحانه به‌صورت معنی‌دار با علائم روانپزشکی و روابط خوب خانوادگی و اجتماعی ارتباط دارد.
نظر شما