پنجم شهریورماه هر سال، روز داروسازی نامگذاری شده و میتواند بهانهای باشد برای مرور مسائل نظام دارویی کشور؛ نظامی که علیرغم دستیابی به افتخاراتی بزرگ در زمینه تولید دارو، در زمینه عرضه و توزیع، با مشکلات فراوانی روبهروست.
ایجاد یک سامانه اطلاعاتی برای عرضه هدفمند و حسابشده دارو و مدرن شدن داروخانهها و متصلشدن آنها به یکدیگر از طریق شبکه، یکی از اقداماتی است که در بسیاری از کشورهای توسعه یافته انجام شده است.
همچنانکه خرید اینترنتی دارو نیز در کشورهای پیشرفته رایج است. بااینحال، داروخانههای ایرانی هنوز با داشتن شبکه کامپیوتری درون داروخانهای هم مشکل دارند و صاحبنظران دارویی کشور، داشتن شبکه دارویی گسترده را در ایران محال و احتمال آن را زیر صفر برآورد
میکنند!
منع قانونی یا رقابت مالی؟
دکتر خیرالله غلامی، عضو هیات علمی دانشکده داروسازی دانشگاه علوم پزشکی تهران و رئیس داروخانههای این دانشگاه، با تاکید بر غیرممکن بودن ایجاد شبکه اطلاعات دارویی در ایران، به همشهری میگوید: قوانین در ایران به گونهای است که هرگز سیستم گسترده و به هم پیوسته داروخانهای نخواهیم داشت.
به گفته وی، قوانین اجازه تاسیس داروخانههای زنجیرهای را به داروسازان نمیدهد. وی در ادامه به موانع دیگری نظیر رقابت مالی بین داروخانهها نیز اشاره کرده و میگوید: وجه دیگر ماجرا این است که منافع مالی داروخانهها با ایجاد شبکه در معرض خطر قرار میگیرد و بنابراین تمایلی به داشتن شبکه مشترک اطلاعاتی-دارویی نشان نمیدهند.
دکتر غلامی در پاسخ به این سؤال که اگر طرح شبکهای بودن اطلاعات مقرون به صرفه نیست، پس چرا در کشورهای پیشرفته موفق بوده است، میگوید: در کشورهای دیگری مثل ایالات متحده آمریکا، داروخانههای زنجیرهای مثل «والگرین» وجود دارد که مؤسس آن یک نفر است و 3500 شعبه آن در سرتاسر ایالات متحده به شکل شبکهای اطلاعات دارویی را با هم به اشتراک میگذارند، اما از آنجا که در نهایت به یک جا وصل هستند مشکل رقابتی پیش نمیآید.
وی در رابطه با اینترنتی شدن خریدها هم نظر جالبی دارد. مسئول داروخانههای دانشگاه علوم پزشکی تهران با بیان اینکه « همه چیزمان باید به همه چیزمان بیاید» میگوید: وقتی هنوز نمیتوانیم به راحتی و بدون مشکل قبوض آب و برق را از طریق اینترنت پرداخت کنیم، چطور میتوانیم در رابطه با فروش دارو که موضوع بسیار حساسی هم هست و نیاز به مراقبت فراوان و نظارت دقیق دارد، به شکل اینترنتی اقدام کنیم و مطمئن باشیم که مشکلات اساسی پیش نخواهد آمد؟
کامپیوترهای غریب در داروخانهها
دکتر غلامی همچنین به مشکلاتی که در زمینه برنامههای کامپیوتری در داخل هر داروخانه وجود دارد اشاره کرده و میگوید: اینکه ما هنوز نمیتوانیم با فناوری روز در داروخانهها کار کنیم به نبود برنامه کامپیوتری مدون و کمبود اطلاعات و آگاهی در این زمینه برمی گردد؛
به این معنا که دانش کامپیوتری در میان داروسازان و دانش داروسازی در میان برنامه نویسان وجود ندارد. بعضی وقتها هم برنامه نویسان هزینه را بر آورد میکنند که از نظر داروسازان بسیار دور از ذهن است و باز هم به همان کمبود دانش کامپیوتری بر میگردد.
علاوه بر این، دکتر غلامی به قوانین دستوپاگیر دولتی اشاره میکند که داروخانههایی مثل 13 آبان را که 5سال است درصدد ایجاد شبکه درون گروهی و برقراری ارتباط با سایر شعب خود است ملزم به برگزاری مناقصه برای برنامه نویسی میکند.
بدیهی است که در چنین سیستمی، هر کسی که قیمت پایین تری بدهد برنده میشود که این نیز الزامی برای بهتر بودن کیفیت کاری به وجود نمیآورد و در نهایت طرحهایی مثل آنچه یاد شد را در پروسهای چندین ساله و بینتیجه قرار میدهد.
در این میان بهنظر میرسد که نهتنها وزارت بهداشت بلکه انجمنهای تخصصی داروسازی و حتی خود داروسازان باید برای مدرن شدن سیستم عرضه دارو تلاش کنند؛ تلاشی که به نفع داروسازان، مردم و حتی دولت است.