این زمینه که مهندسی بافت نامیده میشود در سالهای اخیر، پیشرفتهای شگفت آوری را در پزشکی کشور ما به وجود آورده و نام محققان ایرانی را بهعنوان نظریهپردازانی جوان در مجامع علمی جهانی مطرح کرده است.
آنچنانکه ساخت کبد زیست مصنوعی موسوم به BAL به کمک مهندسی بافت، دستاورد نوینی است که روز گذشته در دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی با حضور وزیر بهداشت و ریاست دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی و سرپرست گروه تحقیق معرفی شد؛ یکی از طرحهای تحسینبرانگیزی است که پس از سالها بررسی و آزمایش سرانجام به بهرهبرداری رسیده است.
دکتر علیرضا زالی، رئیس دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی، در رابطه با این دستاورد علمی نوین، به همشهری میگوید: این طرح در ادامه فعالیتهای شکل گرفته در حوزه مهندسی بافت، پس از سالها که از طرح اولیهاش میگذرد، سرانجام پس از به تایید رسیدن توسط شورای دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی که متشکل از استادان و اعضای هیأت علمی این دانشگاه است، معرفی میشود.
زالی، در ادامه به تایید این طرح از سوی وزارت بهداشت هم اشاره کرده و میافزاید: آقای دکتر لنکرانی، وزیر بهداشت هم با توجه به اشرافی که در رابطه با مباحث مربوط به کبد و مبانی این طرح داشتند، این طرح را تایید کردهاند.
این در حالی است که ساخت کبد زیست مصنوعی برای بیماران با بیماریهای سخت و کشنده کبدی، میتواند بارقههایی از امید را به همراه داشته باشد.
دکتر زالی، بیماران مبتلا به هپاتیت برقآسا که مرگ و میر بسیار بالایی دارد را یکی از مخاطبان اصلی این طرح میداند و معتقد است که بیماران کبدی نیازمند پیوند - که همیشه با مشکلاتی از قبیل ماندن طولانی در فهرست انتظار یا پس خوردن عضو پیوندی مواجه بودند - از این پس میتوانند از کبد زیست مصنوعی استفاده کنند.
دکتر جلالالدین غنوی، سرپرست گروه تحقیق و مبتکر کبد زیست مصنوعی بر بستر نانو ماتریکس نیز در رابطه با مزیتهای این فناوری به همشهری میگوید: اگرچه تنها راه درمان در مراحل انتهایی بیماریهای کبدی در مرحله حاد و مزمن، پیوند کبد محسوب میشود، اما با توجه به تعداد محدود دهندگان این عضو در ایران (که اکثریت آنها دچار مرگ مغزی هستند) فهرست بیماران نیازمند بسیار طولانی است و این بیماران همیشه با مشکل مواجه هستند.
به این معنا که در سال بهطور متوسط 140 تا 200 نفر دهنده عضو وجود دارد و با توجه به شیوع 5/1 تا 2 میلیون نفری هپاتیت در ایران، به 3تا 5هزار کبد جهت پیوند نیاز است.
همچنین ایجاد هپاتیت برقآسا با مرگ و میر بیش از 90درصد (مرگ و میر 800 هزار نفر در دنیا و بیش از 10 هزار مورد در آمریکا) همراه بوده است و نیاز بهروشی دارد که در مرحله حاد نارسایی کبد بتواند جایگزین این ارگان شود.
به گفته دکتر غنوی، این در حالی است که اگر اعمال اصلی کبد در مدت مرحله بحرانی که سلولهای کبد تخریب شده اند، به وسیله روشهای جایگزین جبران شود، درصد بهبودی این بیماران بالا میرود و بنابراین امکان نیاز به پیوند کبد مرتفع میشود و هزینههای آن نیز حذف خواهد شد.
دکتر زالی نیز با بیان اینکه در این طرح، قرار گرفتن سلولها با این ظرافت در جای خود و در یک کنام سلولی اتفاق بزرگی است که BAL دارد، تاکید میکند که همین استقرار زیبای سلولها در آشیانههای سلولی توسط مهندسی بافت، آن را از سایر نمونههای جهانی متمایز میکند.
رئیس دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی، در ادامه به نمونه دیگری از کبد مصنوعی که سابقا در آلمان ساخته شده بود، اشاره میکند و میافزاید: قیمت این نمونهها چیزی حدود 100 هزار یورو است و برای حمل آن نیز حتما باید یک هواپیما چارتر شود، اما دستگاه ما بسیار ساده است و تقریبا یک صدم آن هزینه دربر دارد.