«اُپِرت»؛ ایوانی به اقیانوس ابرها

اشکان جهان‌آرای- همشهری آنلاین:

اگر اهل طبیعت‌گردی و دنبال کردن صفحه‌های مرتبط با گردشگری و طبیعت‌گردی یا تماشای مناظر زیبا از جاذبه‌های طبیعی باشید، احتمالا در یک سال اخیر و به‌ویژه درچند ماه گذشته تصاویر جذابی از اقیانوس ابرها در نقطه مرزی سمنان و مازندران به چشم‌تان خورده است؛ جایی که «اُپِرت» یا «اوپِرت» نام دارد و در نزدیکی روستایی به‌همین نام قرارگرفته است؛ منظره‌ای زیبا در شمال شهرستان مهدیشهر که با دیواره‌ای بلند مازندران را از سمنان جدا می‌کند.

برای دسترسی به اُپرت 2مسیر وجود دارد؛ یکی از شهمیرزاد به سمت فولادمحله و ساری و تغییر مسیر از میانه راه به سمت منطقه حفاظت شده پروَر و عبور از روستاهای «کولیم»، «ملاده» و «سرخده» و مسیر دیگر نیز از جاده سوادکوه و روستای «چاشم» که تا رسیدن به اُپرت شما را با زیبایی‌های طبیعی و تاریخی مسیر غافلگیر خواهد کرد.

دیواره بلند اُپِرت سبب می‌شود ابرها در منطقه شمالی آن، یعنی مازندران بمانند و اجازه ورود به قسمت جنوبی که محدوده استان سمنان است را نداشته باشند. به‌همین دلیل در یک سوی این دیواره پوشش جنگلی هیرکانی و دریایی از ابر به چشم می‌آید و در سوی دیگر آن پوشش گیاهی خشک و کوهستانی. این ویژگی منحصربه‌فرد سبب شد که طی یکی‌دو سال اخیر اُپرت مورد توجه بسیاری از طبیعت‌گردان و گردشگران علاقه‌مند به مناظر طبیعی قرارگیرد و ویدئوها و عکس‌های متعددی از این منظره منتشر شود.

ساماندهی تورها

 به همین نسبت نیز بر تعداد مسافرانی که اُپرت را برای تفریح یا برپایی کمپ اقامت شبانه انتخاب می‌کنند، اضافه شده‌است؛ افرادی که عمدتا با خودروهای آفرودی خود به این منطقه می‌روند و از تماشای آن لذت می‌برند. بومیان منطقه نیز از حضور این گردشگران بهره‌هایی می‌برند، اما نبود ساز و کاری مشخص برای حضور گردشگران دراین منطقه سبب شده که عده‌ای از دوستداران محیط‌زیست و طبیعت، از حالا نگران آینده اُپرت باشند.

این نگرانی‌ها برای آینده اُپِرت را معاون گردشگری اداره‌کل میراث‌فرهنگی سمنان نیز تأیید می‌کند و به همشهری می‌گوید: گردشگری در هر منطقه‌ای، به‌ویژه مناطق طبیعی، باید مبتنی بر ظرفیت‌های موجود باشد؛ یعنی هر منطقه‌ای می‌تواند ظرفیت مشخصی داشته باشد و بارگذاری بیش‌ازحد توان آن محدوده، سبب تخریب آن می‌شود. مثلا اینکه با درنظرگرفتن همه شرایط طبیعی یک منطقه، سالانه و در بازه‌های زمانی متفاوت چه تعداد گردشگر می‌تواند وارد آن شود. درغیراین‌صورت عرصه‌های طبیعی دچار آسیب می‌شوند و اُپرت نیز از این قاعده مستثنا نیست.

«محمد طاهریان» می‌افزاید: نخستین اولویت برای حضور گردشگران درچنین مناطقی، ساماندهی و برنامه‌ریزی برای حضور آنها و به‌ویژه تورهای گردشگری است. برنامه‌ای سراسری دراین زمینه از روزهای گذشته توسط وزارت میراث‌فرهنگی ابلاغ و اجرایی شد که براساس آن، همه دفاتر گردشگری و برپاکنندگان مجاز تورهای گردشگری و طبیعت‌گردی ملزم به ثبت برنامه تورهای خود در سامانه ثبت تور شوند و باید برای برپایی آن مجوز بگیرند.

وی با بیان اینکه با کنترل و ساماندهی تورهای گردشگری، بخشی از آسیب‌ها کم می‌شود، اظهار می‌کند: این موضوع به اداره‌های شهرستانی و همه دفاتر گردشگری در استان اعلام شد. با این شرایط اگر تورهایی بدون ثبت دراین سامانه برپا شوند و از حضورشان در هر نقطه‌ای توسط دستگاه‌های دیگر ممانعت شود، سازمان میراث فرهنگی از آنها حمایت نخواهد کرد.

طاهریان اضافه می‌کند: سیاست اصلی این سامانه شناسایی تورهای غیرمجاز و ساماندهی برپایی تورها در مناطق مختلف است. اگر این اتفاق بیفتد، بخش عمده‌ای از فعالیت‌های گردشگری در مناطق خاصی مانند اُپِرت ساماندهی می‌شود.

نیاز به مدیریت واحد

اما علاوه بر ساماندهی تورها، موضوع دیگری نیز برای منطقه‌ای مانند اُپِرت ضروری به نظر می‌رسد و آن هم مدیریت مستقل و واحد و همچنین ایجاد برخی زیرساخت‌های گردشگری سازگار با اقلیم منطقه است؛ موضوعی که به‌گفته معاون گردشگری اداره‌کل میراث‌فرهنگی سمنان به عزمی بین دستگاه‌های مرتبط برای جذب سرمایه‌گذار بخش‌خصوصی به‌منظور اجرای طرح‌های گردشگری هدفمند و مناسب نیاز دارد.

معاون گردشگری اداره‌کل میراث‌فرهنگی سمنان دراین زمینه عنوان می‌کند: درنظر گرفتن مدیریت مستقل و واحد برای این محدوده که اتفاقا مساحت زیادی هم ندارد، می‌تواند در کنار ساماندهی تورها، برای مسائلی مانند تعیین حریم ممنوعه ورود خودرو، جانمایی مکان مناسب برای برپایی کمپ و ساماندهی برنامه اقامت شبانه گردشگران، کنترل مسائل اجتماعی، پیشگیری از آسیب‌های ناشی از حضور گردشگران و ایجاد تاسیسات و زیرساخت‌های مناسب با این منطقه منحصربه‌فرد کمک زیادی کند. چون ما یا دستگاه‌های مرتبطی مانند منابع طبیعی، نمی‌توانیم مجری این‌گونه اقدام‌ها باشیم. در همه جای دنیا این اقدام‌ها با مشارکت بخش‌خصوصی انجام می‌شود.

معمولا در برخی کشورهای گردشگرپذیر از چنین مناطقی با ایجاد زیرساخت‌های متفاوت گردشگری مانند راهروها و پل‌های شیشه‌ای، سکوهای طبیعی و برخی تاسیسات این‌چنینی برای جذب گردشگران خارجی و درآمدزایی بهره گرفته می‌شود؛ موضوعی که طاهریان نیز آن را فرصتی برای منطقه‌ای مانند اُپِرت می‌داند و معتقد است که با اجرای این پروژه‌های سازگار با محیط‌زیست می‌توان اُپِرت را به یک جاذبه گردشگری بین‌المللی تبدیل کرد.

سرمایه‌گذاریِ سازگار

 وی تصریح می‌کند: اگر سرمایه‌گذار بخش‌خصوصی با ارائه طرح توجیهی مناسب برای فعالیت در این منطقه اعلام آمادگی کند، قطعا از او حمایت و استقبال می‌کنیم. البته این موضوع بستگی به نظر دستگاه متولی عرصه‌های طبیعی و ملی نیز دارد. طاهریان ادامه می‌دهد: اُپِرت محیط گسترده‌ای نیست و اجرای هر برنامه‌ای در آن منوط به صدور مجوز ازسوی دستگاه‌های متولی این عرصه‌های طبیعی است. در صورت صدور مجوز برای اجرای طرح‌های گردشگری، می‌توانیم از سرمایه‌گذاران نیز حمایت کنیم. شاید لازم است که سرمایه‌گذاران علاقه‌مند ابتدا طرح‌های خود را در این زمینه ارائه کنند.

وی می‌افزاید: البته منظور ما از سرمایه‌گذاری در چنین منطقه‌ای ایجاد رستوران و فودکورت و سفره‌خانه یا برپایی آلاچیق نیست. در برخی اماکن طبیعی دنیا اولویت با حضور گردشگر در منطقه است، نه ارائه خدمات اقامتی و رفاهی. اما با تعریف برخی طرح‌های گردشگری سازگار با اقلیم منطقه و ایجاد زیرساخت‌های مناسب، گردشگران زیادی به این مناطق جذب می‌شوند. اُپِرت این ظرفیت را دارد که زیرساخت‌های متفاوت برای استفاده گردشگران از منظره زیبا و متفاوت آن داشته باشد.

معاون گردشگری اداره‌کل میراث‌فرهنگی سمنان درنظرگرفتن مدیریت واحد برای اُپرت را ضرورتی جدی به‌منظور حفاظت از این محوطه بیان می‌کند و می‌گوید: در بسیاری از نقاط طبیعی خاص دنیا گردشگران هزینه‌های قابل‌توجهی فقط برای ورود به منطقه می‌پردازند. به این صورت هم حضور گردشگران مدیریت می‌شود و هم سرمایه‌گذار یا مجموعه مدیریتی بخشی از درآمد را صرف حفاظت از محوطه و ارائه برخی خدمات زیرساختی مورد نیاز گردشگران و متناسب با منطقه می‌کند.

اُپِرت هنوز آسیب چندانی از حضور گردشگران و آفرودبازها ندیده است، اما استمرار این روند و افزایش تعداد گردشگرانی که به این نقطه سفر می‌کنند تا به تماشای منظره‌ای متفاوت و زیبا بنشینند، آینده آن را به‌خطر می‌اندازد. با توجه به قرار داشتن این منطقه در نقطه مرزی بین مازندران و سمنان، شاید هم‌اندیشی و هم‌افزایی دستگاه‌های مرتبط با مدیریت این محدوده در هر دو استان که می‌توانند از وجود چنین منطقه‌ای بهره ببرند باید به‌طور جدی در دستورکار قرارگیرد تا از بروز آسیب‌های ناشی از بی‌تفاوتی گردشگران به چنین جاذبه‌ای کم‌نظیر جلوگیری شود.