به گزارش الجزیره، ارنالدو اوتگی که پیشتر از مذاکره با دولت اسپانیا استقبال کرده بود، پس از آزادی از سوی تعدادی از مردم که فریاد می‌زدند، زندانی‌های باسک را آزاد کنید، مورد استقبال قرار گرفت.
اوتگی پس از خروج از زندان گفت: من 15 ماه پیش به این زندان آمدم. به مدت 15 ماه و برای سال‌های متمادی، در این کشور یک مشکل لا ینحل سیاسی وجود داشته است و این مشکل همچنان به عنوان یک حقیقت وجود دارد. این مشکل هنوز حل نشده و امیدوارم که این مشکل از طریق مذاکره حل شود.
اوتگی افزود: بر این باورم گفتوگو با دولت اسپانیا می‌تواند منجر به حل بحران جدایی طلبی در ایالت باسک شود.
اوتگی 50 ساله همچنین در سخنان خود خواستار ازادی تمامی زندانیان باسک از زندان‌های اسپانیا شد.
حکم زندان اوتگی در ژوئیه سال 2007 به اتهام مباهات به تروریسم مورد تائید دادگاه قرار گرفت. در سال 2003 اوتگی در مراسم یادبودی، خوسه میگل بناران از سران قدیمی اتا را مورد تمجید قرار داده بود.
در زمانی که حکم بازداشت اوتگی تائید شد، باتاسونا این اقدام را موجب وخامت حداکثری اوضاع توصیف و دولت خوسه لوئیس ساپاترو نخست وزیر اسپانیا را متهم به سرکوبی نماینده اصلی نهضت‌های حامی جدایی طلبی کرد.
بازداشت اوتگی چند روز پس از اعلام پایان آتش بس از سوی اتا انجام گرفت. اتا در مارس 2006 به دولت اسپانیا اعلان آتش بس داده بود. اما یک سال بعد اتا با اشاره به عدم پیشرفت در مذاکرات صلح با دولت اسپانیا این آتش بس را نقض کرد.
در روز شنبه 30 اوت و در آستانه آزادی اوتگی از زندان، دولت اسپانیا ضمن پافشاری بر مواضع سابق خود اعلام کرد که هیچگونه مذاکرات صلحی را با اتا انجام نخواهد داد. اقدامات جدایی طلبانه اتا طی 4 دهه 823 کشته بر جای گذاشته است.
از زمانی که اتا در ژوئن 2007 به آنش بس با دولت اسپانیا خاتمه داد، این گروه متهم به کشتن 4 نفر شده است.
فعالیت‌های حزبی باتاسونا حزبی که اوتگی ریاست آن را به عهده داشت از سال 2003 به دلیل خودداری از محکوم کردن خشونت و تقویت روابط خود با اتا ممنوع اعلام شد.
فلورنسیو دومینگس کارشناس مسائل مربوط به گروه اتا و مدیر مسئول خبرگزاری باسک که یکی از آژنس‌های خبری است که در ایالت باسک فعالیت می‌کند، گفت: اوتگی از زمان شکست مذاکرات اتا با دولت اسپانیا دیگر یک وزنه سیاسی محسوب نمی‌شود.
روزنامه‌های اسپانیا نیز در گزاش‌های خود درباره آزادی اوتگی و آینده سیاسی وی نوشتند که بعید است وی بتواند مجددا در قامت یک سیاستمدار با نفوذ عرضه اندام کند.
روزنامه ال پائیس نیز به نقل منابع ملی گرای باسک نوشته است که اوتگی به دنیای فعالیت سیاسی بازنخواهد گشت.
گزارش شده است که اوتگی به هنگام سپری کردن دوران محکومیت خود نیز از نظر سیاسی اقدام خاصی انجام نداده و بیشتر وقت خود را صرف فراگیری زبان انگلیسی کرده و به ندرت سیاستمدارانی به زندان برای ملاقات وی آمده‌اند.
اوتگی اما باید در دادگاهی دیگر به دلیل ارتباط باتاسونا با اتا و سایر موارد اتهامی مرتبط با تروریسم مورد محاکمه قرار گیرد. برگزاری جلسات سیاسی غیر قانونی یکی دیگر از موارد اتهامی مطروحه علیه وی محسوب می‌شود. رئیس سابق باتاسونا در صورت محکومیت در این دادگاه به 14 سال زندان محکوم خواهد شد.
