محمدهادی حیدرزاده / کارشناس محیط‌زیست : رشد روزافزون جمعیت در کلانشهر تهران، ضعف سیاستگذاری و ارزیابی عملکردها و فعالیت‌های گوناگون و شهری براساس برنامه جامع و کلان ملی، تغییر الگوی مصرف و تداوم تخلیه مواد زائد به محیط‌زیست شهری، زندگی شهروندان پایتخت را در معرض زیان و خطرات گوناگون قرار داده و سبب شده است روزانه حدد ۵۵۰۰ تا ۶ هزار تن مواد زائد دورریخته شود. این دورریزها شامل فلزات باارزش، ظروف شیشه‌ای قابل استفاده، کاغذ، پلاستیک قابل بازیافت، پت و پسماندهای غذایی و غیره است. این میان، مواد خطرناکی نظیر جیوه درون باتری‌ها، کادیوم‌ها، انواع لامپ‌ها و مواد شیمیایی و پاک‌کننده‌ها هم وجود دارند که برای سلامت انسان بسیار خطرناکندو جزء پسماندهای ویژه و خطرناکند و فرایند مدیریت آن از جمع‌آوری تا دفن به‌صورت مجزا انجام می‌شود.
اگر فرایند مدیریت پسماند را در تولید، انتقال و دفع تعریف کنیم، سیاستگذاری‌ها و سرمایه‌گذاری‌های چند دهه اخیر بیشتر در مرحله انتقال و دفع بوده در حالی که نقطه استراتژیک در مدیریت پسماند مرحله کنترل تولید و سپس جمع‌آوری است. اگر برنامه‌ای برای کاهش در مرحله تولید پسماند نباشد، هر اندازه سرمایه‌گذاری در مراحل بعدی نمی‌تواند اثرگذاری مطلوبیداشته باشد. اعمال سیاست‌های تشویقی و تنبیهی و فرهنگسازی مبتنی بر درست مصرف کردن می‌تواند کلید اصلی این مهم باشد.
طرح کاپ (کاهش تولید پسماند) مبتنی بر کل فرایند مدیریت پسماند است که فرهنگسازی در کاهش تولید پسماند، تغییر در فرم و ذخیره‌سازی مخازن، تحول در انتقال پسماند، بهبود وضعیت جمع‌آوری و نگهداشت، برنامه هوشمندسازی و توسعه زیرساخت‌های اجتماعی مدیریت پسماند حجیم و در نهایت بهینه‌سازی مدیریت پسماند را در نظر دارد. در طرح کاپ موضوع تفکیک از مبدأ به‌صورت جدی مورد توجه قرار گرفته است.
توسعه روش‌های جمع‌آوری پسماند خشک و تسهیلگری در آن از جمله فعالسازی ۳ اپلیکیشن پسماند خشک، ایجاد طرح الکتروکاپ با هدف جمع‌آوری پسماندهای الکترونیک به‌صورت مجزا، جمع‌آوری شیشه و پلاستیک و انتخاب پیمانکاران مشخص که به‌طور مستقیم فرایند تخصصی جمع‌آوری و بازیافت را انجام می‌دهند، گواه اهمیت تفکیک زباله از مبدأ و کاهش تناژ دفن در طرح کاپ است.
در موضوع مدیریت پسماند و طرح تفکیک از مبدأ مشارکت مردم از اهمیت قابل توجهی برخوردار است. تا شهروندان مقید به مشارکت در تفکیک پسماند از مبدأ نباشند، هیچ طرحی نمی‌تواند بازده بالایی داشته باشد و این مهم میسر نیست مگر با فرهنگسازی و اعمال قانون؛ دو ابزاری که بیشتر جوامع موفق در مدیریت پسماند از آن استفاده کرده‌اند.
در طرح کاپ آموزش و اعمال قانون به‌صورت پایلوت در شهرک‌های مسکونی مناطق ۶، ۲۱ و ۲۲ شروع شده و در حال بازخورد و ارزیابی است که با شناسایی نقاط ضعف و قوت به‌صورت تدریجی به سایر نقاط پایتخت نیز توسعه پیدا خواهد کرد. طرح کاپ شروع یک ریل‌گذاری با نگاه ویژه به طرح جامع مدیریت پسماند است که تا رسیدن به وضعیت مطلوب، نگاه ویژه مسئولان و شهروندان را می‌طلبد.
نظر شما