عملکرد این حساب گویای این واقعیت است که یا سازوکار اجرایی حساب مذکور دچار مشکل است یا اینکه ساختار اقتصادی کشور وجود چنین پدیده‌ای را برنمی‌تابد. در واقع حساب ذخیره ارزی در بسیاری از موارد و زمان‌ها از کارکرد واقعی خود منحرف شده است.
یکی از نشانه‌های این انحراف همین بس که بخش خصوصی که قرار بود با استفاده از نیمی از منابع این حساب قوی شود، همچنان ضعیف است.
شاید این شرایط است که موجب شده ایده‌ای تحت عنوان صندوق توسعه ملی مورد توجه قرار گیرد تا درآمدهای نفتی بهینه‌تر مصرف شود.
از سوی دیگر، نوع برخورد با این حساب و ارائه عملکرد آن مورد انتقاد است. این نوع برخورد موجب شده که نتوان آماری از میزان اثربخشی منابع این حساب در رشد اقتصادی و افزایش بهره‌وری کشور استنتاج کرد.
واقعیت این است که مردم حق دارند گزارش دقیقی از عملکرد حساب ذخیره ارزی داشته باشند و نا‌گفته پیداست که این پاسخ ندادن‌ها به معنای محرمانه بودن حساب مذکور نبوده و نیست.
بهتر است دولت با ارائه گزارشی تفصیلی از عملکرد حساب ذخیره ارزی و مستندات قانونی برداشت‌های صورت گرفته، سهم بخش خصوصی و دولتی را اعلام کند تا مجلس شورای اسلامی هم بتواند در تصمیم‌گیری برای لوایح و طرح‌هایی که برداشت از حساب را پشتوانه مالی اجرا قرار داده‌اند، واقع‌بینانه‌تر تصمیم بگیرد.
مگر نه اینکه چندی پیش محمد رضا باهنر، نایب رئیس اول مجلس هم به هنگام بررسی یک فوریت لایحه افزایش سرمایه بانک‌های دولتی اظهار داشت: از دولت می‌خواهیم یک لایحه برای اصلاح قانون برنامه به مجلس تقدیم کند تا بررسی شود که در حساب ذخیره ارزی چقدر پول داریم و چقدر می‌توانیم از آن برداشت کنیم.
گزارش بانک مرکزی از شاخص‌های اقتصادی در سال 1386 نشان می‌دهد که براساس آمارهای مقدماتی، موجودی نقدی حساب مذکور در پایان سال 1386 به 23175 میلیون دلار رسیده که با احتساب مطالبات مربوط به تسهیلات اعطایی به مبلغ 15696 میلیون دلار، دارایی حساب ذخیره ارزی در پایان سال 1386 به 38871 میلیون دلار می‌رسد که البته مشخص نیست این میزان خالص موجودی حساب بوده یا تعهدات را شامل می‌شود.
در سال 1386، حجم تسهیلات اعطایی به بخش خصوصی از محل حساب یاد شده معادل 5091 میلیون دلار بود که در مقایسه با رقم مشابه سال قبل 421 میلیون دلار کاهش داشت و هشدار اینکه کسری تراز عملیاتی و سرمایه‌ای (کسری بودجه) دولت در سال 86 به 96 هزار میلیارد ریال رسید که این رقم عمدتا از محل برداشت از حساب ذخیره ارزی تامین مالی شد.
آیا شرایط کنونی فرصتی خوبی نیست تا پرونده این حساب بررسی و انحراف‌ها شناسایی و خلأها برطرف شود؟ آیا حساب ذخیره ارزی ماهیت قانونی و فلسفه ماهوی خود را از دست داده است که گزارشی از آن ارائه نمی‌شود؟ آیا می‌توان پیش‌بینی کرد تا پایان عمر این دولت موجودی حساب ذخیره چقدر است؟
