همشهری آنلاین- فاطمه کاظمی: این‌خبر درحالی منتشر می‌شود که استان لرستان از زیستگاه‌های ارزشمند گونه خرس قهوه‌ای به‌شمار می‌رود؛ موضوعی که دوست‌داران محیط‌زیست را دراین استان نگران کرده که مبادا با بروز حوادث مشابه در لرستان، نژاد این گونه از خرس درمعرض خطر انقراض قرار گیرد.
کارشناسان حوزه محیط‌زیست معتقدند از میان ۸گونه خرس موجود در دنیا، ۲گونه «خرس قهوه‌ای» و «خرس سیاه آسیایی» در ایران زندگی می‌کنند و لرستان از اصلی‌ترین زیستگاه‌های خرس قهوه‌ای به‌شمار می‌رود. براساس بررسی‌های انجام شده، این گونه زیبا با پراکندگی مناسب، در مناطق مرتفع و نیمه‌مرتفع رشته‌کوه زاگرس و البرز زندگی می‌کند و در چند سال اخیر به نسبت خرس سیاه، تلفات بیشتری داشته و کاهش چشم‌گیر جمعیت این گونه نگران‌کننده‌است. برای خرس قهوه‌ای، زاگرس زیستگاه مناسبی به‌حساب می‌آید، اما این موضوع درحالی‌است که در سال‌های اخیر، جنگل‌های زاگرس به‌شدت تخریب شده‌اند؛ موضوعی که سبب شده‌است اتحادیه بین‌المللی حفاظت از محیط‌زیست(IUCN) از سال۲۰۰۴ این گونه جانوری را در فهرست گونه های «درمعرض تهدید» قرار دهد.
سراسر لرستان؛ زیستگاه خرس
معاون اداره‌کل حفاظت محیط‌زیست استان لرستان درباره وضعیت گونه خرس دراین استان با بیان اینکه خرس گونه «چتری» محسوب می‌شود، یعنی نشانگر چرخه کامل جانوری دراین منطقه است، می‌گوید: در زیستگاه‌هایی که خرس زندگی می‌کند، گونه‌های دیگر نیز یافت می‌شوند.
«نبی‌الله قائد رحمتی» می‌افزاید: «جایگاه»، «امنیت» و «فضا»، ۳مولفه مهم برای زندگی این گونه در زیستگاه خود است که باید برای حفاظت از خرس‌ها موردتوجه قرار گیرد.
وی ادامه می‌دهد: در شرق لرستان، مناطق «قالی‌کوه» در الیگودرز، «اشتران‌کوه»، «سپیدکوه» در خرم‌آباد، «گرین» در الشتر، «چهارشاخ» نورآباد و «رومشگان» در کوهدشت، زیستگاه خرس محسوب می‌شوند، اما به‌طورکلی می‌توان گفت که این گونه در سراسر استان که اقلیم کوهستانی دارد، زندگی می‌کند.
کاهش تعداد گونه‌های جانوری
قائد رحمتی عنوان می‌کند: براساس مشاهده‌های مستقیم، بین ۶۵ تا ۷۰رأس خرس در استان لرستان حضور دارند و از آن‌جایی که امسال هنوز کار سرشماری انجام نشده، احتمال کاهش یا افزایش آنها وجود دارد. این تعداد کم نیست، اما نمی‌توان گفت که وضعیت در زمینه حفاظت مطلوب است.
وی اظهار می‌کند: به‌طور قطع اگر حفاظت و حمایت بیشتری دراین زمینه انجام می‌شد، الان تعداد این گونه بیشتر بود، اما در سال‌های اخیر برخی زیستگاه‌های موجود در لرستان، خارج از مدیریت و نظارت اداره‌کل حفاظت محیط‌زیست تخریب شده‌اند و همین موضوع، زمینه‌ساز کاهش تعداد گونه‌های جانوری ازجمله خرس قهوه‌ای شده‌است.
قائد رحمتی با بیان اینکه فقط ۳۷/۱۱درصد از مساحت لرستان تحت مدیریت اداره‌کل حفاظت محیط‌زیست استان است، تأکید می‌کند: گشت‌های ما در مناطق خارج از پوشش مدیریتی اداره‌کل حفاظت محیط‌زیست، دائمی نیستند و این موضوع به تخریب زیستگاه‌ها دامن می‌زند.
چالش‌های مردم با خرس‌ها
معاون اداره‌کل حفاظت محیط‌زیست لرستان با اشاره به تعارض‌های موجود میان اهالی بومی منطقه و خرس‌ها نیز می‌گوید: این‌گونه تعارض‌ها بیشتر میان دامداران و عشایر با خرس‌ها مشاهده می‌شود، چون برای چرای دام‌های خود وارد زیستگاه خرس می‌شوند.
قائد رحمتی ادامه می‌دهد: ازسوی دیگر زنبورداران نیز با گونه خرس دچار مشکل هستند. در مناطقی که انسان‌ها وارد جنگل می‌شوند، مشکلات موجود بیشتر است. وی تصریح می‌کند: برای کاهش این‌گونه مشکلات، کارگاه‌های آموزشی برای جوامع محلی برگزار می‌شود تا آموزش‌های لازم برای رفتار با خرس‌ها را فرا بگیرند و وارد حریم آنها نشوند.
قائد رحمتی می‌افزاید: عشایر نباید دام‌های خود را وارد محدوده امن خرس‌ها کنند. یک پنجم مناطق تحت حفاظت، مناطق امن محسوب می‌شوند و ورود دام به این مناطق ممنوع است.
آگهی فروش روغن خرس
اینها درحالی‌است که اخیرا آگهی‌های زیادی در سطح شهر و شبکه‌های اجتماعی در زمینه فروش روغن، کیسه صفرا، جگر و گوشت خرس دیده می‌شود؛ موضوعی که نگرانی‌های زیادی را به‌همراه داشته‌است. معاون اداره‌کل حفاظت محیط‌زیست لرستان دراین‌باره نیز می‌گوید: سال‌های گذشته این مشکل بیشتر بود، اما با اقدام‌های انجام شده امسال کم‌تر شده‌است.
قائد رحمتی می‌افزاید: اگر دراین زمینه اطلاع‌رسانی‌های لازم به شهروندان انجام شود و از آسیب‌های این موضوع آگاه شوند، به‌طورقطع شاهد بروز مشکلات کم‌تری خواهیم بود.
متأسفانه برخی از شهروندان حرف‌های بی‌اساس درباره تأثیر روغن خرس در درمان بعضی بیماری‌ها را باور کرده‌اند؛ موضوعی که واقعیت ندارد و باید اطلاع‌رسانی‌های لازم برای زدودن آنها از برخی اذهان انجام شود.
وی اضافه می‌کند: اداره‌کل حفاظت محیط‌زیست به تنهایی نمی‌تواند از زیست‌بوم منطقه حفاظت کند و نیاز به همراهی جوامع محلی بیش‌از پیش محسوس است. استان لرستان ۷/۱درصد از مساحت کشور را تشکیل می‌دهد، اما ۲۵درصد از تنوع زیستی کشور دراین استان قرارگرفته است که نیاز به حفاظت و حمایت بیشتری دارد.
باورهای غلط؛ دشمن خرس قهوه‌ای
یک کارشناس محیط‌زیست هم درباره آگهی‌های فروش اجزای خرس قهوه‌ای اظهار می‌کند: روغن خرس در آگهی‌های تبلیغاتی مختلف برای درد کمر، دیسک کمر و مفاصل تجویز می‌شوند، درحالی‌که اصلا نمی‌دانیم روغنی که در بازار به اسم «روغن خرس» فروخته می‌شود، اصل است یا نه.
«مهرداد نهاوندچی» می‌افزاید: به‌نظر من اینکه روغن خرس خواص درمانی دارد یا نه، در درجه دوم اهمیت قرار دارد و کارشناسان حوزه سلامت باید دراین زمینه نظر بدهند. موضوع تأسف‌بار این است که با یک جست‌وجوی ساده در اینترنت، می‌توان روغن خرس را با برندها و بسته‌بندی‌های مختلف پیدا کرد.
وی عنوان می‌کند: علاوه بر روغن خرس که به وفور در اینترنت و شاید گاهی در برخی مغازه‌ها پیدا می‌شود، با اندکی جست‌وجو می‌توان دریافت که گوشت خرس را نیز در برخی استان‌ها با قیمت‌های گزافی به‌فروش می‌رسانند. نهاوندچی ادامه می‌دهد: واقعیت این است که برخی خرافات و باورهای غلط مانند خواص دارویی جگر، کیسه صفرا، گوشت و روغن خرس، حیات خرس‌های قهوه‌ای را درمعرض تهدیدهای جدی قرار داده‌است.
کاهش وسعت پراکندگی خرس‌ها
این کارشناس محیط‌زیست درباره وضعیت پراکندگی خرس‌ها در ایران و استان لرستان نیز می‌گوید: با توجه به بررسی‌های انجام شده درکشور می‌توان گفت خرس‌های قهوه‌ای درحال انقراض هستند و خرس‌های سیاه در وضعیت بحرانی قرار دارند.
نهاوندچی می‌افزاید: در گذشته در بسیاری از استان‌های کشور، مانند استان همسایه ما همدان، خرس‌ها حضور داشته‌اند، اما وسعت پراکندگی خرس‌ها در ایران سال به سال، کوچک‌تر می‌شود. وی ادامه می‌دهد: این‌درحالی‌است که پراکندگی برخی زیرگونه‌های خرس قهوه‌ای در استان‌هایی ازجمله خراسان‌رضوی، گلستان، سمنان، مازندران، تهران، گیلان، چهارمحال‌وبختیاری، قزوین، زنجان، آذربایجان‌شرقی، کردستان، لرستان، کرمانشاه، فارس و خوزستان دیده می‌شود.
نهاوندچی عنوان می‌کند: یکی از مشکلات مهم جوامع محلی با خرس‌ها، آسیب زدن آنها به کندوهای عسل و در اصطلاح رایج «عسل دزدی» خرس‌هاست. در صورت بروز چنین مواردی مردم باید از هرگونه اقدام تهاجمی خودداری کنند و با شماره گویای شبانه‌روزی ۱۵۴۰ تماس بگیرند. این کارشناس محیط‌زیست اضافه می‌کند: توسعه مشارکت‌های مردمی، جوامع محلی و سازمان‌های مردم‌نهاد می‌تواند در حفاظت از خرس‌قهوه‌ای لرستان نقش پر رنگی ایفا کند.
نظر شما