نامش شاید بیشینه 16 ساله‌اش را به خاطر بازدیدکنندگان قدیمی و به‌اصطلاح حرفه‌ای نیاورد، اما می‌تواند خاطرات خوب آنها را در 2 یا 3 سال گذشته زنده کند: نشست‌های تخصصی با اهالی ادب، محافل ادبی و شعرخوانی و دیگر برنامه‌های مختلفی که چند سالی است تحت عنوان «بخش جلوه‌های قرآنی در ادبیات فارسی» جان گرفته‌اند و در نمایشگاه بین‌المللی قرآن‌کریم خودی نشان می‌دهند.
آن طور که ابوالفضل(فاضل) نظری، مسئول این بخش می‌گوید از زمانی که نمایشگاه بوده، بخش ادبیاتی هم وجود داشته است. اماسه سال است که به‌طور جدی‌تر فعالیت خود را دنبال می‌کند و همین فعالیت مستمر باعث شده است که این بخش جزو دو بخش پربازدید‌کننده نمایشگاه پانزدهم بشود.
آرامش در چند ثانیه
دکوراسیون بخش چیدمان خوب و آرامش بخشی دارد. رنگ نارنجی سردر ورودی و پرتره‌های شاعران و نویسندگان ادبی حال حاضر از جمله طاهره صفارزاده، علی معلم دامغانی، سهیل محمودی، حمید سبزواری، مرحوم قیصر امین پور، مرحوم سیدحسن حسینی، سیدمهدی شجاعی، محمدرضا سرشار، محسن مومنی و دیگران باعث می‌شود حتی بازدید کننده‌ای که قصد دیدن این بخش را نداشته است، ثانیه‌ای صبر کند و ببیند اینجا چه خبر است. کتیبه‌های شعر با خط زیبای نستعلیق با زمینه آبی دور تا دور بالای بخش را پوشانده‌اند و نقاشی‌هایی از انبیای الهی جلوه زیبایی را به بخش داده‌اند.
محصولی برای فروش در این بخش عرضه نمی‌شود، اما استقبال خوب و قابل توجه مردم در بعضی از نشست‌ها و برنامه‌ها برای دست‌اندرکاران چشمگیر و باعث خوشحالی است. در گوشه‌ای از بخش، یک صفحه نمایشگر بزرگ، دیدارهای شاعران با مقام معظم رهبری و شعرخوانی آنها را در محضر رهبر معظم انقلاب نشان می‌دهد که خود همین نمایشگر، با آنچه نشان می‌دهد باعث می‌شود که بازدیدکنندگان نتوانند به راحتی از آنچه در این بخش می‌گذرد، به راحتی عبور کنند و رد بشوند.
فاضل نظری، مسئول بخش از کلیات و بیشینه بخش برایمان می‌گوید و پس از آن امیر ابراهیم‌آبادی، مسئول کمیته نشست‌های این بخش، فعالیت‌هایی را که در این 30 روز در بخش ادبی نمایشگاه قرآن برگزار می‌شود، توضیح می‌دهد.
سخت اما شیرین
کمتر کسی از علاقه‌مندان به حوزه شعر است که نام فاضل نظری را نشنیده باشد.«اقلیت» و «گریه‌های امپراتور»دو اثر از اوست که هنوز پس از گذشت چند سال از چاپ‌شان، بین جوانان و علاقه‌مندان دست به دست می‌چرخد و بعضا بیت‌های کوتاه و کاملش، پیامک‌های بین جوانان است.دو سال است که نظری مسئولیت بخش جلوه‌های قرآنی در ادبیات فارسی را به‌عهده گرفته است و فعالیت مستمر و کار فشرده باعث شده که خستگی در چشم‌هایش کاملا خودنمایی کند. اما سؤالات ما را با حوصله تمام پاسخ می‌دهد:«این کار هر چه‌قدر دشواری و سختی هم که داشته باشد، احساس شیرینی به انسان می‌دهد. بالاخره از ساعت 15 تا 24 برای 30 روز تلاش مستمر، باعث می‌شود بچه‌ها از نظر جسمی حسابی خسته بشوند، اما از نظر روحی همچنان پر انرژی و تازه و با نشاط بمانند.»
نظری معتقد است که از وقتی نمایشگاه بین‌المللی قرآن‌کریم از خیابان حجاب به مصلای بزرگ امام خمینی(ره) منتقل شده، این بخش نشست‌های تخصصی بیشتری را تجربه کرده است و به‌اصطلاح علمی‌تر شده است:«سعی کردیم فعالیت‌ها را دردو بخش تقسیم کنیم. یک سری برنامه‌ها مانند نشست‌های تخصصی، بیشتر ویژه اهالی فن و تخصص است و یک سری دیگر برنامه‌ها مانند مرکز پیامک سبحان به تمام مردم تعلق دارد. اما تمام تلاشمان این بوده است که مرحله علمی نشست‌ها را بیشتر کنیم تا از آنها بتوانیم خروجی‌های خوبی دریافت کنیم.»
هزینه‌های برگزاری و اجرای این بخش را همانند دیگر بخش‌ها، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی می‌پردازد. نظری به‌عنوان مسئول بخش از کار مجموعه خود رضایت نسبی دارد؛ «از جهت کیفی و از نمایشگاه پانزدهم بهتر شده‌ایم، البته بهتر از این هم امکان پذیر است. مهم آن است که فضای قرآنی ایجاد بشود و در کنار این فضای قرآنی و در بستر آن، شعرا و اهل ادب بتوانند یک‌دیگر را ببینند و تبادل تجربه کنند.»
حضور اساتید سرشناس و مختلفی که از آنها کتاب‌های داستان و شعر زیادی خوانده‌ایم و بارها و بارها آنها را در رسانه‌های مختلف دیده و شنیده‌ایم، می‌تواند وزنه‌ای برای سنگین‌تر و علمی‌تر کردن بخش و در عین حال جذاب‌تر کردن بخش محسوب شود:«اساتید مختلفی که در این بخش حضور پیدا می‌کنند، خدمت به قرآن و فرهنگ قرآن و تبیین آن را دوست دارند و از آنجایی که برگزارکننده‌ها و دست‌اندرکاران این بخش، خودشان از اهالی ادب و شعر هستند، حضور چهره‌های سرشناس این حوزه، عجیب به‌نظر نمی‌رسد.»
این شاعر توانمند کشورمان امیدوار است سال‌های بعد بتواند مجموعه‌ای بهتر، کامل‌تر و علمی‌تر را ارائه بدهد تا بتواند نیازهای قشر جوان و علاقه آنها به ادبیات را پاسخ دهد و آنها را به محتوا نزدیک‌تر کند.
کم اما پر محتوا
فعالیت‌های این بخش شاید از نظر کمیت کم به‌نظر بیاید، اما ظاهری جذاب و محتوایی گرانمایه دارد که بتواند بازدیدکننده را به سمت خود بکشاند. نخستین برنامه‌ای که امیر ابراهیم آبادی، مسئول کمیته نشست‌های بخش برایمان می‌گوید برنامه نیایش خوانی است. خواندن اشعار حافظ شیرازی توسط فاضل نظری، مسئول بخش و همچنین ساعد باقری همراه با آواز خوانی سنتی جواد بخشش از برنامه‌های این محفل است که هر روز از ساعت 18 به‌مدت نیم ساعت در سالن نشست‌های بخش برگزار می‌شود. در این میان شاید بتوان به صدای خوب و رسای جواد بخشش اشاره کرد که ابتدای این محفل به سبک استاد شجریان، هر روز می‌خواند و بازدیدکنندگان را جلوی در ورودی این بخش میخکوب می‌کند:«این دهان بستی دهانی باز شد...»
مسابقه «داستان‌های ناتمام» دومین فعالیتی است که مسئول کمیته نشست‌ها برایمان تشریح می‌کند؛ «دو کتاب هست که یکی داستان حضرت موسی(ع) و دیگری داستان حضرت خضر(ع) است. داستان‌ها پایان بندی ندارد و ویژه کودکان و نوجوانان بین سنین‌هشت تا 17 سال درنظر گرفته شده است. شرکت‌کنندگان داستان‌ها را می‌خوانند و به هر صورتی که دلشان بخواهد آنها را تمام می‌کنند.»
به تمام کسانی که داستان‌ها را کامل کنند یک یادگاری کوچک اهدا می‌شود، اما در انتهای نمایشگاه به سه پایان‌بندی برتر داستان‌ها جوایز ویژه‌ای تعلق می‌گیرد.
تصویر‌سازی قرآنی فعالیت بعدی است که نمونه‌هایش در جای جای بخش قابل مشاهده است. هر روز از ساعت 16 تا 19 چند نقاش به سرپرستی خانم آرین داستان‌های پیامبران را در حد یک یا دو داستان به تصویر می‌کشند و پس از اتمام، آنها را در قابی می‌گذارند و در بخش در معرض دید عموم قرار می‌دهند. تصاویری که هر بازدیدکننده‌ای با کمی تامل و دقت در آنها، می‌تواند متوجه شود که با کدام داستان قرآنی پیامبران مرتبط است.
نشست‌های تخصصی، از مهم‌ترین و عمده‌ترین فعالیت‌های این بخش است که به سه صورت، هر شب ساعت 22 در سالن نشست‌های بخش برگزار می‌شود؛ «سوره تماشا، نخستین سری نشست‌هایی است که برگزار می‌کنیم. مجری این برنامه سهیل محمودی است و هر شب دو تا سه میهمان از چهره‌های ادبیات، منتقدان و صاحب‌نظران دعوت می‌شوند و جریان شعر و ادب فارسی را مورد بررسی قرار می‌دهند.»
دومین سری نشست‌های این بخش «ملکوت تکلم» نام دارد که با سخنرانی اساتید دانشگاه، صاحب‌نظران و منتقدان، سیر نفوذ قرآن در ادبیات امروز زیر ذره بین قرار می‌گیرد. از جمله سخنرانان مطرح این سری نشست‌ها می‌توان به استاد تمیم داری با محوریت داستان رستم و سهراب و تاثیرپذیری آن از داستان حضرت اسماعیل و استاد کزازی با موضوع تاثیر قرآن بر شعر فردوسی اشاره کرد. کفه تخصصی بودن این نشست‌ها بر کفه عام بودن آن سنگینی می‌کند و عجیب نیست که از این سری نشست‌ها فقط اهالی فن استقبال کنند. البته آن طور که ابراهیم آبادی می‌گوید، اهالی ادب هم در این نشست‌ها، مسئولان را از نقطه نظرات خود محروم نمی‌کنند و از آنها می‌خواهند که از اساتید مورد نظر آنها برای شرکت در این سری نشست‌ها دعوت به عمل بیاید.
«سومین سری نشست‌هایی که داریم، شب شعر و داستان صاحبدل است که با خواندن شعر و داستان توسط اساتید ادب فارسی و با حضور چند شاعر و داستان نویس جوان با اجرای رسول نجفیان برگزار می‌شود.»
البته این نکته روشن است که هرسه سری نشست‌ها در یک شب برگزار نمی‌شود و سری نشست‌ها به‌صورت نوبتی انجام می‌شود. اگر می‌خواهید اطلاعات کامل از نشست‌ها و برنامه‌های این بخش داشته باشید می‌توانید به ویژه‌نامه‌ای که در سایت لوح به نشانی www.louh.com در نظر گرفته شده است مراجعه کنید.
مسابقه پیامکی سبحان از دیگر فعالیت‌های این بخش است که هر روز بازدیدکنندگان می‌توانند جمله‌های ادبی و اشعار خود را یا به‌صورت مکتوب به بخش تحویل دهند و یا به شکل پیامک به شماره 2000959 ارسال کنند تا راس ساعت 23 به سه جمله برتر آن روز، سه ربع سکه بهار آزادی اهدا شود؛ «این جمله‌ها آرشیو می‌شود و به‌صورت مجموعه‌ای ارزشمند درمی‌آید و نزد مسئولان بخش محفوظ می‌ماند.»
آن طور که پیداست بیشترین استقبال از میان فعالیت‌های این بخش، به مسابقه پیامکی سبحان تعلق دارد. البته قسمت «داستان‌های ناتمام» با استقبال بسیار خوب نوجوانان و کودکان روبه‌رو شده است که این خود دلیلی بر موفقیت تدابیر دست‌اندرکاران بخش است.
آن چه هست...!
آنچه روشن است، این موضوع است که نمایشگاه بین‌المللی قرآن‌کریم به‌طور امیدوارانه‌ای علاوه بر حرکت به سمت محتوا، هر سال هنری‌تر می‌شود. همین موضوع هم باعث می‌شود که پیام‌های قرآنی در قالب هنر همه فهم‌تر شود. جدا از محتواهای ارائه شده در بخش ادبیات شانزدهمین دوره این نمایشگاه بین‌المللی، می‌توان به حضور هنر در این بخش، نقشی پررنگ داد؛ حضوری که باعث نمی‌شود محتوا نادیده گرفته شود و فقط در خدمت گرفته می‌شود تا محتوایی که هست، بهتر و کامل‌تر و با اقبال نفوذ بیشتر، ارائه و تبیین شود.
به جرات می‌توان گفت بخش جلوه‌های ادبیات در قرآن‌کریم، یکی از بخش‌هایی است که علاوه بر ادبی و علمی بودن، یک بخش هنری است و این یعنی یک موفقیت.
البته این نیمه پر لیوان است؛ نیمه‌ای که شاید بشود گفت بر نیمه خالی‌اش سنگینی می‌کند. اگر می‌خواهید جنبه نقادانه‌تان هم راضی شود، خودتان به مقصد مصلای بزرگ امام خمینی(ره) شال و کلاه کنید، حتما شما نکته‌ای می‌بینید که بتوانید انتظار داشته باشید در نمایشگاه هفدهم آن نکته هم لحاظ شود.
