مقدمه، تصحیح و تعلیقات: دکتر بهروز ثروتیان
ناشر: شرکت چاپ و نشر بین‌الملل
قیمت: 3600تومان
تاکنون کتاب‌های زیادی درباره این حادثه ناگوار نگاشته شده و شعرای زیادی این رخداد اسف‌انگیز را به نظم درآورده‌اند اما همچنان سیل غم جاری است و تا قیام‌قیامت جاری خواهد ماند.
دیوان اشعار مرحوم حجت‌الاسلام نیر تبریزی، فقیه، محدث، مجتهد و ادیب معاصر در سه بخش مثنوی آتشکده، لآلی منظومه و دیوان غزلیات در سال 1309 سروده شده است . این مجموعه که متضمن قصاید و قطعات، مراثی و مدایح در اوزان و بحور مختلف است بالغ بر سه‌هزار بیت است که در سال جاری با تصحیح و تعلیقات دکتر بهروز ثروتیان منتشر شده است.
بخش نخست این کتاب آتشکده نیر اگرچه به شرح وقایع کربلا پرداخته است اما مخاطب نباید از این مثنوی که مشتمل بر 2086بیت است این انتظار را داشته باشد که شرح وقایع تاریخی منظم و طبقه‌بندی شده حوادث کربلا را پیش‌رو داشته باشد. از آنجا که هنر شعر از عالم خیال و عاطفه سرچشمه می‌گیرد پس در مسیر پیش‌روی خود از منطق و عقل پیروی نمی‌کند. بنابراین در این مجموعه نه تنها ذکر روز و ساعت و تاریخ حوادث را شاهد نخواهیم بود بلکه خواهیم دید که نام‌ها و اسامی شخصیت‌ها اغلب با کنایه آورده شده است چنانچه درباره سرور شهیدان حضرت امام‌حسین(ع) با نهایت احترام از کنایاتی مانند شاه تشنه، شهسوار بادیه ابتلاء، زاده شیرخدا، غیرت‌الله و... استفاده شده است.
از این‌رو شرح تاریخی وقایع کربلا در این منظومه زیبا و مراثی و غزلیات عاشورایی آن ذکر نشده است بلکه مثنوی آتشکده و مخصوصا ترجیع‌بند متین و هنرمندانه لآلی و غزلیات عاشورایی نیز به شیوه‌ای کاملا شاعرانه و عارفانه وقایع دردناک کربلا را از دیدگاه «عشق‌الهی» پیش‌روی مخاطب قرارمی‌دهد. حجت‌الاسلام نیر این واقعه را با یک جهان‌بینی خاص دینی و باورهای پیروان مذهب شیعی بررسی و گزارش می‌کند و خود نیز در این مجموعه از صمیم دل به آنها عشق می‌ورزد و معتقد است.
در مقدمه این مجموعه به قلم دکتر بهروز ثروتیان آمده است:«در بیان شیوا و ادبیات زیبای حجت‌الاسلام نیر، بدون تردید، شکل‌های خیالی نقشی بسزا دارند و هر مقوله‌ای از تشبیه و مجاز و استعاره و مخصوصا کنایه و کنایات عرفی و امثال و حکم و ضرب‌المثل‌های فولکوریک در شعر نیر نیز قابل تأمل و بررسی است.
مطالعه و بررسی دقیق مثنوی آتشکده و غزلیات حجت‌الاسلام نیر نشان می‌دهد که این شخصیت در حالی که سالیان دراز از محضر استادان فاضل و روحانی در نجف و برخی از شهرهای ایران بهره‌ها برده است و خود در مطالعات قرآنی مخصوصا علم کلام از سرآمدان زمانه خویش بوده و مقام و رتبه اجتهاد داشته است.
میرزا محمدتقی حجت‌الاسلام متخلص به «نیر» که در میان علمای شیخیه از جمله مشایخ معروف بود در فنون شعر و ادب یکی از مهره‌های اصلی در روزگار خود به شمار می‌رفت دهم محرم سال 1330 قمری در شهر تبریز وفات یافت.
