اگر وزنتان بی‌دلیل بالا می‌رود

از جمله عواملی که ممکن است زمینه‌ساز این افزایش وزن به ظاهر بی‌دلیل باشند، اینها هستند:

۱- بیخوابی و کم‌خوابی: اگر دیر وقت می‌خوابید، ممکن است هوس خوردن اسنک (میان‌وعده) آخر شب به سرتان بزند و در نتیجه کالری بیشتری به بدنتان برسانید. از طرف دیگر محرومیت از خواب تغییراتی هورمونی در بدن ایجاد می‌کند که با افزایش اشتها و گرسنگی و نیز به تاخیر انداختن احساس پری پس از غذا خوردن بر وزن‌تان اثر می‌گذارد.

۲ - استرس: کورتیزول یا هورمون استرس که در هنگام تنش در بدن ترشج می‌شود، باعث افزایش اشتها می‌شود. از طرف دیگر استرس ممکن است شما وادارد که با خوردن غذاهای پرکالری مثلا شیرینی‌ّ‌ها خودتان را تسکین دهید. چنین وضعیتی زمینه‌ساز افزایش وزن است

۳- داروهای ضدافسردگی: یک عارضه جانبی ناخوشایند برخی از داروهای ضدافسردگی افزایش وزن است. اگر به این علت افزایش وزن پیدا کرده‌اید، با دکترتان مشورت کنید تا با تغییر میزان یا نوع داروی‌تان این مشکل را حل کنید. هیچگاه خودتان سر خود میزان مصرف داروی‌تان را تغییر ندهید یا آن را عوض نکنید. همچنین بهتر شدن خلق‌وخو پس از مدتی از مصرف داروی ضدافسردگی می‌تواند باعث بهبود اشتها و اندکی اضافه‌وزن شود. بالاخره اینکه خود افسردگی هم می‌تواند تغییراتی در وزن (کاهش یا افزایش) ایجاد کند.

۴-  داروهای استروئیدی یا کورتونی: داروهای ضدالتهابی استروئیدی یا کورتونی مانند پردنیزون به خاطر ایجاد افزایش وزن مشهور هستند. دلیل این عارضه جانبی این داروها تجمع مایع در بدن و افزایش اشتها است. همچنین در برخی از افرادی که استروئید مصرف می‌کنند، افزایش تجمع چربی در برخی از نقاط بدن مانند صورت، شکم یا پشت گردن به وجود می‌آید. توجه کنید که اگر به هر دلیلی داروی استروئیدی را بیش از یک هفته مصرف کرده‌اید، نباید آن را به طور ناگهانی قطع کنید، چرا که ممکن است مشکلات جدی‌تری ایجاد شود. در این مورد اول با دکترتان مشورت کنید.

۵- داروهای دیگر: چند گروه دارویی دیگر از جمله داروهای ضد روانپریشی (که برای درمان اسکیزوفرنی و اختلال دوقطبی به کار می‌روند) و نیز برخی از  داروهایی که برای درمان میگرن، تشنج، فشار خون بالا و دیابت به کار می‌روند، ممکن است افزایش وزن ایجاد کنند. در این موارد هم باید با دکترتان مشورت کنید تا دارویی برایتان پیدا شود که هم بیماری‌تان را درمان کند و هم این عارضه جانبی آن کمتر باشد.

۶- قرص‌های ضدبارداری:  برخلاف تصور عمومی قرص‌های ترکیبی ضدبارداری (حاوی استروژن و پروژسترون) علت ثابت‌شده افزایش وزن نیستند. برخی از زنان که هنگامی که مصرف قرص‌های ترکیبی را شروع می‌کنند، به علت تجمع مایع اندکی افزایش وزن پیدا می‌کنند، اما این عارضه معمولا کوتاه‌مدت است. اگر باز هم نگران این موضوع هستنید، با دکترتان مشورت کنید.

۷- کم‌کاری تیروئید: اگر تیروئیدتان به مقدار کافی هورمون تولید نکند، ممکن است احساس خستگی، ضعف و سرما کنید و وزنتان اضافه شود. کمبود هورمون تیروئیدی سوخت و ساز بدن را کُند می‌کند و احتمال افزایش وزن را بالا می‌برد. حتی اگر کارکرد تیروئیدتان در انتهای طیف طبیعی باشد، ممکن است افزایش وزن پیدا کنید. درمان کم‌کاری تیروئید با مصرف دارو می‌تواندد تاحدی این افزایش وزن را برطرف کند.

۸- یائسگی: اغلب زنان در حدود زمان بائسگی اندکی وزن اضافه می‌کنند، اما تغییرات هورمونی در این زمان تنها علت این اضافه وزن نیستند. افزایش سن سرعت سوخت‌وساز را پایین می‌آورد  و بدن شما کالری کمتری می‌سوزاند. تغییرات سبک زندگی مثلا کمتر ورزش کردن هم ممکن است نقشی داشته باشد. اما «جایی» از بدن که در آن اضافه وزن پیدا می‌کنید، ممکن است به یائسگی مربوط باشد؛ در این هنگام چربی بیشتر در اطراف کمرتان تجمع پیدا می‌کند تا لگن و ران‌ها.

۹- نشانگان کوشینگ: افزایش وزن علامتی شایع در «نشانگان کوشینگ» است که مربوط به قرارگیری بدن در معرض میزان بیش از حد هورمون استرس یعنی کورتیزول است که باعث افزایش وزن و سایر ناهنجاری‌ها می‌شود.  نشنانگان کوشینگ ممکن است به علت مصرف داروهای استروئیدی یا کورتونی برای درمان آسم، آرتریت یا لوپوس بوجود آید. همچنین این نشانگان ممکن است ناشی از تولید بیش از هورمون کورتیزول در غدد فوق‌کلیوی و نیز مربوط وجود تومور باشد. در این نشانگان ممکن است تجمع چربی در صورت، گردن، پشت یا دور کمر ایجاد شود.

۱۰ - نشانگان تخمدان چندکیستی: نشانگان تخمدان چندکیستی یک مشکل هورمونی در زنان در سن باروری است. در اغلب زنان مبتلا به این بیماری کیست‌های کوچکی فراوانی در تخمدان‌ها رشد می‌کنند. این عارضه ممکن است به عدم تعدل هورمونی بینجامد که بر چرخه قاعدگی زن تاثیر می‌گذارد و به افزایش موهای بدن و آکنه هم منجر می‌شود. زنان مبتلا به این عارضه مقاومت به انسولین (هورمون تنطیم‌کنننده قندن خون) هم دارند، بنابراین ممکن است دچار اضافه وزن شوند. این وزن اضافه به صورت تجمع چربی در اطراف شکم ظهور می‌کند و ممکن است این زنان را در معرض خطر بالاتر بیماری قلبی قرار دهد.

۱۱- ترک سیگار: ترک سیگار یکی از بهترین کارهایی است که می‌توانید برای سلامت خودتان انجام دهید. اما هنگام ترک سیگار ممکن است اندکی اضافه وزن پیدا کنی که معمولا چندان زیاد نیست. این افزایش وزن پس از ترک سیگار کمتر از ۵ کیلوگرم است.  پس از چند هفته از ترک سیگار، افزایش احساس گرسنگی‌تان برطرف می‌شود و بنابراین احتمالا خواهید توانست وزن اضافی را کم کنید.