از آنجا که کشتی‌هایی از کشورهای مختلف قربانی دزدان دریایی شده‌اند، این موضوع به یک بحران بین‌المللی تبدیل شده و بسیاری از کشورها را درگیر خود کرده است. شورای امنیت سازمان ملل در این باره تشکیل جلسه فوری داد و قطعنامه‌ای صادر کرده و کشورهای اروپایی و آمریکا، هر روز از تصمیم تازه خود برای اعزام نیرو به این آب‌ها خبر می‌دهند. دزدان دریایی از اتباع کشور سومالی هستند و گفته‌می‌شود که به شبه‌نظامیان این کشور تعلق دارند. آنها در گفت‌وگو با نشریه آمریکایی تایم که به‌صورت تلفن ماهواره‌ای انجام شده، دلایل این کار خود را گفته‌اند.
دزدان دریایی، آدم‌های چندان مشکل‌پسند و سخت گیری نیستند. آنها در سواحل سومالی (در شرق قاره آفریقا و مشرف به شاخ آفریقا ) – مسلح به مسلسل‌های کلاشینکف و راکت‌انداز و سوار بر قایق‌های موتوری کوچک – در حالی که وانمود می‌کنند مشغول ماهیگیری هستند، در جست‌وجوی شکار خود از بین کشتی‌های عبوری پرسه می‌زنند، مانند شیری که در جست‌وجوی شکار خود به انتظار می‌نشیند. هرچه کشتی مورد نظر کندتر حرکت کند و بی‌دفاع‌تر باشد، برای دزدان دریایی شکار خوشایندتری است. سوگلی علی، یک ناخدای دزد‌های دریایی، در گفت‌وگو با هفته نامه تایم از طریق تلفن ماهواره‌ای می‌گوید: « ما هر نوع کشتی را که بتوانیم می‌رباییم.»
کشتی ام وی فاینا از هر لحاظ مطلوب آنها بود. این کشتی‌باری با سرعت اندکی حرکت می‌کند و ارتفاع عرشه آن از سطح آب چندان زیاد نیست و در کل تفاوت چندانی با کشتی‌هایی که در سال‌جاری مورد حمله دزدان دریایی قرار گرفته‌اند – حدود 60 فروند – ندارد. علی و مردانش تصور نمی‌کردند که حمله به فاینا عواقب متفاوتی، در مقایسه با سایر کشتی‌ها، برای آنها داشته باشد.
آنها معمولا در مسیر‌های پر تردد، یک کشتی را به‌مدت چند روز یا در نهایت چند هفته نگه می‌دارند تا مذاکراتشان با صاحبان کشتی برای دریافت باج مورد نظر خود – که معمولا بین 500 هزار تا 2 میلیون دلار است – به نتیجه برسد. پس از آن، کشتی ربوده شده به همراه خدمه آن، صحیح و سالم آزاد می‌شوند. براساس گزارش جدید مؤسسه تحقیقاتی چتم هاوس در بریتانیا، صنعت دزدی دریایی سومالی در سال‌جاری تاکنون 30 میلیون دلار درآمدزایی داشته است.
اما محموله کشتی فاینا، علی و مردانش را شگفت زده کرد و زنگ خطر را در سراسر جهان به صدا درآورد. این کشتی باری به ظاهر معمولی، حامل 33 دستگاه تانک روسی تی-72 و تسلیحات سنگین دیگری بود که از اوکراین بارگیری شده بودند.
در روزهای اخیر، چند ناو محافظ آمریکایی و یک رزم ناو روسیه برای مقابله با دزدان دریایی وارد عمل شده‌اند و اتحادیه اروپا تصمیم گرفته است تا ماموریت‌هایی چندملیتی را با هدف مقابله با دزدان دریایی آغاز کند و در این حال، پای اوکراین و کنیا نیز به رسوایی خرید و فروش غیرقانونی تسلیحات سنگین کشیده شده است.
ایالات متحده – به همراه متحدانش از جمله فرانسه – رهبری تلاش‌های بین‌المللی را برای بازگرداندن امنیت به مسیر کشتیرانی بسیار مهم شاخ آفریقا تا کانال سوئز در دست گرفته است. کشور سومالی از سال 1991 در پی بروز جنگ داخلی دستخوش اغتشاش و آشوب بوده؛ جنگی که تبعات فاجعه باری از جمله آواره شدن بیش از 2میلیون‌نفر، گسترش هرج و مرج و بی‌قانونی در سراسر کشور و البته افزایش سریع موارد دزدی دریایی داشته است.
به‌نظر می‌رسد که نگرانی راهبردی عمده ایالات متحده درباره منطقه شاخ آفریقا، مربوط به شبکه القاعده است و از این رو است که ارتش آمریکا از اقدام اتیوپی در اشغال خاک سومالی برای جلوگیری از به قدرت رسیدن یک جنبش اسلامگرای مردمی حمایت کرد.
اما شبه‌نظامیانی که خود را اسلامگرا می‌خوانند در سومالی همچنان قدرت دارند. بن بست سیاسی خشونت بار این کشور، هرگونه چشم‌انداز اعاده قانون و نظم را تیره و مخدوش نشان می‌دهد. اگرچه دزدان دریایی برای پیاده کردن تانک‌های کشتی فاینا، اسکله‌ای در اختیار ندارند و بعید به‌نظر می‌رسد که قبایل و طوایف آنها با شبه‌نظامیان ارتباط برقرار کنند، ناو محافظ یواس‌اس هاوارد خود را به 3 مایلی فاینا رسانده است تا از دور ماندن دست شبه‌نظامیان اسلامگرا از تانک‌های روسی اطمینان حاصل کند.
سرنوشت محموله کشتی فاینا به دلایل دیگری به سرعت تبدیل به یک مخمصه و دردسر بین‌المللی شده است. واکنش روسیه به این ماجرا، اعزام یک رزم ناو به منطقه بوده است – 3 نفر از خدمه به گروگان گرفته شده فاینا روس تبارند – و دولت سودان نیز از روسیه خواسته است تا علیه دزدان دریایی وارد عمل شود.
علت این درخواست آن است که گرچه دولت کنیا مدعی است که قرار بوده تانک‌ها را به این کشور تحویل دهند، اما بسیاری از صاحب‌نظران – از جمله اندرو موانگورا، مدیر «برنامه همکاری دریانوردان» واقع در مومباسا و نیز ستوان ناثان کریستنسن، رابط رسانه‌ای ناوگان پنجم ایالات متحده در بحرین – بر این باورند که مقصد واقعی تانک‌ها، کشور دیگری غیراز کنیا بوده است. هفته پیش کریستنسن در این باره به آسوشیتدپرس گفت: «ما آگاهیم که مقصد واقعی این محموله سودان بوده است، نه کنیا.» هرچند پس از این اظهارات، کریستنسن در روزهای اخیر در جمع خبرنگاران حاضر نمی‌شود و موانگورا نیز به اتهام تشویش اذهان عمومی دستگیر شده است.
در این حال دیپلمات‌های مستقر در نایروبی، پایتخت کنیا، می‌گویند؛ آنان نیز در این باره که مقصد تانک‌ها واقعا کنیا بوده است، تردید دارند و تلویحا جنوب سودان را مقصد اصلی محموله فاینا می‌دانند. کنیا از یک جنبش مقاومت مخالف دولت سودان که خواهان جدایی بخش‌های جنوبی سودان است، حمایت می‌کند. دولت سودان تحت سیطره ساکنان شمالی این کشور قرار دارد که به لحاظ اجتماعی، نژادی و مذهبی با جنوبی‌ها اختلاف و تفاوت دارند.
این نکته که انتقال تانک‌های ساخت روسیه توسط فاینا ممکن است ناقض تحریم‌های تسلیحاتی در سطح بین‌المللی باشد، آشکار می‌سازد که چرا فاینا با به‌کارگیری کمترین تمهیدات امنیتی، خود را به ظاهر یک کشتی باری عادی و معمولی برای مقامات دولتی کشورهای مسیر و نیز دزد‌های دریایی جلوه می‌داده و سعی در گمراه کردن آنها داشته است. نکته نگران‌کننده دیگر درباره امنیت منطقه‌ای در شاخ آفریقا، گزارش‌های جدیدی است که از شمال و جنوب سودان تهیه شده‌اند و نشان می‌دهند که دو طرف درگیری‌ها در این کشور در حال تجهیز دوباره نیروهای خود هستند.
آغاز مجدد جنگ داخلی بین شمال و جنوب سودان که چند دهه به طول انجامید، به معنای شروع دوباره خون بار‌ترین و پیچیده‌ترین جنگ داخلی در قاره آفریقا است که طی آن – از سال 1972 تا سال 2005 – حدود 2 میلیون نفر کشته شدند. بروز دوباره جنگ داخلی، امیدها را به یافتن راه حلی برای بحران دارفور نیز کم رنگ خواهد کرد.
برای علی و مردانش دزدی دریایی به نوعی کسب و کار محسوب می‌شود. وی پس از آنکه به ارزش محموله کشتی فاینا پی برد، رقم باج مورد نظر خود را تا 35 میلیون دلار بالا برد، هرچند بعد از آن مجبور شد که رقم مورد نظر را به 20 میلیون دلار برساند. علی مایل است تا اقدامات خود و مردانش را نوعی اعتراض جلوه دهد. او می‌گوید: «ما مجبور به این کار شدیم. ما ماهیگیر بودیم.
من هر روز برای ماهیگیری به دریا می‌رفتم. اما کشتی‌های سایر کشورها در سواحل ما به‌صورت غیرقانونی ماهیگیری می‌کنند، تورهای ما را از بین می‌برند و هنگامی که به سمت آنها می‌رویم، به روی مان آتش می‌گشایند. آنها حق ما را برای ماهیگیری در سواحل کشورمان به رسمیت نمی‌شناسند و حتی زباله‌های سمی خود را در آب‌های ساحلی تخلیه می‌کنند. ما دیگر نمی‌توانستیم کار کنیم و از این‌رو تصمیم گرفتیم از خودمان دفاع کنیم.»
علی تاکید می‌کند که اگر به اعتراضات و نارضایتی‌های دزدان دریایی رسیدگی شود، آنها دست از این کار می‌کشند: «اگر جهان از غارت ثروت‌های ما و آسیب رساندن به ما دست بردارد، ما راه حلی برای این بحران داریم. ما این کار را رها می‌کنیم و به مشاغل عادی مان بر می‌گردیم.»
اما بعید است که وعده‌های علی تحقق یابد. هفته پیش لوروه مورن، وزیر دفاع فرانسه اعلام کرد که حداقل 8 کشور اروپایی برای شرکت در عملیات بین‌المللی گشت زنی و سرکوب دزدان دریایی در خلیج عدن به توافق رسیده‌اند. پیش از این، ایالات متحده و روسیه نیز در منطقه مستقر شده‌اند. علی می‌گوید که او و مردانش در برابر چنین نیروی بزرگی تا پای جان خواهند ایستاد: « اگر کسی شما را در خانه مورد حمله قرار دهد، شما باید از خودتان دفاع کنید. هر چقدر هم که آنها مجهز باشند، باید در برابرشان بایستید. کسی که در خانه‌اش مورد حمله قرار گرفته است، نمی‌تواند بترسد. هر کسی که به ما حمله کند، از خودمان در برابر او دفاع خواهیم کرد.»
تایم- 3 اکتبر 2008
