شرایط نامطلوب تولید و تامین محصولات کشاورزی

سیاستگذاری‌های چند سال اخیر در بخش کشاورزی موجب شده است تا میزان تولید و سطح زیرکشت بسیاری از محصولات کشاورزی کاهش یابد.

از سوی دیگر، خشکسالی اخیر علاوه بر اثبات ناپایداری در خودکفایی گندم موجب شده است تا روند تولید و تامین محصولات کشاورزی و فراورده‌های دامی با مشکل مواجه شود در این‌باره با عیسی کلانتری، دبیرکل خانه کشاورز گفت‌وگو کرده‌ایم.

چه عواملی در نابسامانی قیمت و کاهش تولید محصولات کشاورزی دخیل بوده است؟

در سال‌های اخیر سیاست خودکفایی در تولید گندم موجب بهم‌ریختگی نظام کشاورزی کشور شد به‌نحوی که قیمت گندم از سال 80 تا 85 به‌صورت جهشی افزایش یافت، افزایش سطح زیرکشت این محصول باعث کاهش سطح زیرکشت سایر محصولات شده و با ثابت ماندن یا کاهش عرضه، پس از افزایش تقاضای سایر محصولات کشاورزی نابسامانی قیمت‌ها را شاهد بوده‌ایم.

این روند موجب شده تا نظام اقتصادی کشور با افزایش قیمت مواد غذایی با بحران مواجه شود. این مشکلات، پیامد تصمیم‌گیری برای خودکفایی گندم آن هم بدون سرمایه‌گذاری گندم بوده و موجب شده است تا با تغییر سطح زیرکشت، و نبود امکان رعایت تناوب کشت مشکلات کنونی ایجاد ‌شده و عملکردها کاهش پیدا کند. این روند باعث شده تا اگر سرمایه‌گذاری مناسبی در این بخش صورت نگیرد، حتی با افرایش قیمت‌های جهانی نیز مزیت نسبی در تولید غلات نداشته باشیم؛ بلکه باید با سرمایه‌گذاری نسبت به افزایش بهره‌وری اقدام کرد. درصورتی که بهره‌وری افزایش نیابد، با اتکا صرف به تغییر سطح زیرکشت، نمی‌توان مزیت تولید ایجاد کرد.

چرا افزایش قیمت‌های جهانی مواد غذایی، بستر مناسبی را برای افزایش تولید محصولات کشاورزی در کشورمان فراهم نکرده است؟

با وجود افزایش قیمت‌های جهانی هنوز هم در بیشتر موارد قیمت محصولات کشاورزی تولید شده در کشورمان از قیمت‌های جهانی بالاتر است. اکنون قیمت‌های جهانی هر تن گوشت قرمز 4 هزار تا 4 هزار و500 دلار است اما قیمت این محصول در داخل کشورمان 8 هزار دلار است. قیمت هر تن برنج نیز حتی پس از افزایش در سطح جهانی به هزار دلار رسیده‌، این در حالی است که اکنون قیمت برنج داخلی بیش از 4 هزار دلار است.

تنها در زمینه گندم است که قیمت‌های تولید داخل این محصول تا حدودی با قیمت‌های جهانی برابری می‌کند به‌نحوی که اکنون قیمت جهانی هر تن گندم حدود 310 تا 320دلار و قیمت داخلی این محصول حدود 300 دلار است.

با این شرایط، روند تامین و تولید محصولات کشاورزی را چگونه ارزیابی می‌کنید؟

با توجه به کاهش سطح زیرکشت بسیاری از محصولات کشاورزی مانند حبوبات، امسال یکی از معضلات دولت و مردم حبوبات خواهد بود چرا که در سال‌جاری میزان تولید این محصول با کاهش تولید 75 درصدی نسبت به سال قبل مواجه بوده و دولت نیز تدبیری برای واردات و تامین آن در نظر نگرفته است.

اکنون متوسط قیمت حبوبات در کشور حدود2 هزارو 500 تومان است و احتمالا نرخ این محصول در ماه‌های آینده به 3 هزار و500 تا 4 هزار تومان نیز خواهد رسید؛ چرا که تولید داخل این محصول بسیار کم بوده و دولت نیز نمی‌تواند واردات چندانی داشته باشد. با این روند و با توجه به پایین بودن عرضه، حتی با ثبات تقاضا نیز، با افزایش قیمت این محصول مواجه خواهیم بود که این نابسامانی‌نتیجه به هم ریختن نظام کشت کشور است.

با این روند آینده چندان روشنی در انتظار تولید محصولات کشاورزی و فراورده‌های دامی نخواهد بود و در ماه‌های باقیمانده امسال بحران‌های مختلفی را در زمینه تولید و تامین این محصولات در کشور شاهد خواهیم بود که وضعیت نامطلوبی را ایجاد خواهد کرد.

در حالی که دامداران نسبت به پایین بودن قیمت خرید محصولات دامی اعتراض دارند، نابسامانی بازار مواد پروتئینی ناشی از چه مسائلی است؟

افزایش قیمت نهاده‌های تولید گوشت و فراورده‌های دامی موجب شده است تا قیمت این محصولات افزایش یابد. این در حالی است که دولت بدون اعمال حمایت‌های اصولی از تولید‌کنندگان تلاش می‌کند تا تولید‌کنندگان را مجبور به تثبیت قیمت‌ها کند که پیامد این شیوه سیاستگذاری ورشکستگی و نابودی تولید‌کنندگان خواهد بود. در حالی که اکنون قیمت هر کیلو کاه به 200 تومان، یونجه به 320 تا 330 تومان و ذرت علوفه‌ای به 65 تومان افزایش یافته، این امر موجب شده تا قیمت تمام‌شده هر کیلوگرم شیر به بیش از 600 تومان افزایش یابد. نرخ پایه خرید شیر خام حدود 450 تومان تعیین شده و در واقع اکنون دامداران در فروش هرکیلو شیر با حدود 100 تا 150 تومان زیان مواجه می‌شوند.

افزایش قیمت علوفه و تعیین قیمت‌های کمتر از قیمت تمام شده برای محصولات دامی در کنار نبود علوفه خشبی که امکان واردات آن نیز وجود ندارد، موجب شده است تا اکنون دام‌های کشور راهی کشتارگاه‌ها شده و دامداران با فروش دام‌های خود به کارهای غیرمولد روی آورند.