همشهری آنلاین - فتانه احدی: با نشستن روسیه و اوکراین پشت میز مذاکره، اکنون جهان چشم به نتیجه مذاکرات این دو کشور دوخته است. اما انچه هست به موارات مذاکرات جنگ نیز همچنان ادامه دارد. از یک سو روسیه به دنبال ورود به کیف است و از سوی دیگر اوکراین در حال مقاومت است. طرف های غربی هم صرفا در حد ارسال تسلیحات نظامی قرار است کمک هایی به اوکراین داشته باشند. ضمن اینکه تهدیدهای روسیه هم هر روز شدیدتر می شود. چنانکه فرمان آماده شدن قوای هسته ای و نیز هشدارهای جدی به دیگر کشورهای همسایه از جمله این تهدیدهاست. حال باید دید آیا زلنسکی از موضع خود پایین می‌آید و با غیر نظامی کردن اوکراین و امتناع از عضویت در ناتو تن به خواسته‌های روسیه می‌دهد و روسیه نیز از تا کجا جنگ را پیش خواهد برد.
«محسن پاک‌آیین» کارشناس ارشد روابط بین‌الملل و سفیر پیشین کشورمان در جمهوری آذربایجان، معتقد است که به نظر نمی‌رسد پوتین به غیر از اینکه اوکراین را از مواضع خود به عقب براند هدف دیگری برای جنگ داشته باشد و حمله به کشورهای دیگر مثل بولداوی یا استفاده از سلاح هسته‌ای را عملی نخواهد کرد.
متن کامل گفت وگوی همشهری آنلاین با این دیپلمات پیشین و کارشناس مسائل روسیه و قفقاز را بخوانید.
با توجه به تهدیدهای روسیه یا دقیق تر بگوییم پوتین علیه کشورهایی چون مولداوی و از طرفی کمک های غرب به اوکراین امکان گسترده شدن جنگ هست؟
از آنجایی که در روسیه اراده‌ای برای توقف جنگ وجود ندارد و روس‌ها به دنبال این هستند که پیشروی‌های خود را ادامه دهند؛ شواهد نشان می‌دهد که جنگ به طرف گسترده‌شدن پیش می‌رود، در عین حال غربی‌ها، آمریکا و ناتو اگر چه به صورت فیزیکی دخالت نظامی نمی‌کنند اما با ارسال تجهیزات تسلیحاتی به حد کافی و همچنین تزریق پول برای استخدام سرباز در مقابل روسیه ایستاده‌اند. همچنین اخباری از حضور تکفیری‌ها از سوی آمریکا در این جنگ، گویای این است که طرف غربی مصمم است که در مقابل روسیه مقاومت کند. در اوکراین نیز آقای زلنسکی تصمیم دارد به دفاع از اوکراین ادامه دهند و قصدی برای تسلیم شدن ندارد. با این شواهد به نظر نمی‌رسد که به این سرعت جنگ خاتمه پیدا کند.
تحلیل شما از دور اول مذاکرات دو کشور چیست؟
مذاکرات هم اگرچه برگزار شد اما به طور طبیعی در اولین دور مذاکرات طرفین به ارزیابی همدیگر می‌پردازند و بعید است که تمام خواسته های خود و یا طرح‌های راهبردی را برای مذاکره مطرح کنند و قطعا مطالباتشان هم به نزدیک نیست. البته داده‌ها و شواهد نشان می‌دهد که اوکراینی‌ها خواهان آتش‌بس هستند تا نیروهای روسیه خارج شوند. روسیه نیز خواهان این است که اوکراین غیر نظامی شود و تضمین دهد که برای عضویت ناتو اقدامی نکند و اجازه ندهد پایگاه‌های نظامی ناتو در کشورش دایر شود. با این اوصاف معلوم نیست سر این موارد حداقل در دور اول مذاکرات به توافق برسند و احتمال تشدید تنش ها و در واقع جنگ وجود دارد.
هدف پوتین از فرمان آماده باش به قوای هسته ای صرفا تهدید است یا ممکن است جدی هم باشد؟
تهدیدات روسیه به ویژه در ارتباط با مباحث هسته‌ای به نظر نمی‌رسد که بیشتر از یک تهدید باشد به دلیل اینکه روسیه عضو شورای امنیت سازمان ملل متحد است. عضو دائمی و یکی از ۵ کشوریست که موظف است امنیت جهانی را حفظ کند و جلوی اشاعه سلاح هسته‌ای و انرژی هسته‌ای غیر صلح آمیز را بگیرد. اگر خود آقای پوتین بخواهد از این انرژی علیه کشورهای دیگر استفاده کند به طور طبیعی حضورش در شورای امنیت سازمان ملل زیر سوال می رود و فشار سیاسی بر این کشور زیاد می‌شود. همین طور که اکنون هم این فشار سیاسی وجود دارد و مجمع عمومی سازمان ملل روسیه را محکوم کرده و در واقع از روسیه خواسته که از اوکراین خارج شود. اگر چه در واقع قطعنامه الزام آور نیست اما بالاخره یک فشار سیاسی بر یکی از اعضای دائمی شورای امنیت است که خودش متحد به برقراری صلح و امنیت است. بنابراین به نظر من پوتین حمله به کشورهای دیگر مثل بولداوی و استفاده از سلاح هسته‌ای را عملی نخواهد کرد. در واقع فکر می‌کنم یا قدری پیشروی خواهد کرد یا مواضع خود را تثبیت می‌کند و سعی دارد در موضع قدرت در مذاکرات چارچوب خود را پیش ببرد.
آیا می‌توان برای خواسته های پوتین حد قائل شد و آنها را حداقلی و حداکثری تقسیم کرد یا خیر فقط یک خواسته مشخص دارد؟
به نظر می‌رسد اهداف حداقلی پوتین در مذاکرات همین غیر نظامی شدن اوکراین و ملحق نشدن آن به ناتو باشد. پوتین اگر بخواهد به صورت حداکثری مطالبات خود را مطرح کند، بحث استقلال ایالت دونباس می‌تواند یکی از خواسته‌های روسیه باشد که به طور طبیعی بعید است که این طرح مورد پذیرش اوکراین و حتی جامعه جهانی قرار بگیرد؛ چراکه نقض تمامیت ارضی یک کشور مستقل است.
ممکن است پوتین به جایی برسد که پذیرش شرایط حداقلی را نپذیرد و درخواست حداکثری را مطرح کند؟
بهترین وضع هم برای روسیه و هم برای اوکراین این است که با مذاکره و در واقع پذیرش خواسته‌های یکدیگر به طور مسالمت آمیز با آتش‌بس و خروج نیروها تا پشت مرزها موافقت کنند. اگر اوکراین با توجه به بی اعتمادی که به ناتو پیدا کرده و با توجه به اینکه ناتو فعلا علاقه‌ای به عضویت اوکراین در ناتو ندارد، عاقلانه برخورد کند و غیرنظامی کردن اوکراین و نپیوستن به ناتو را بپذیرند تا با این حربه روسیه از طرح استقلال دونباس صرف نظر کند و به مرزهای جغرافیای خودبرگردد. این بهترین وضعیت برای به عقب راندن روسیه خواهد بود.
گفت وگوهای همشهری آنلاین در همین زمینه:
- اوکراین باتلاق روسیه می‌شود؟ | غرب خواهان طولانی‌تر شدن جنگ است | پوتین دنبال فتح اوکراین نیست | تنها حالت تاثیر بحران اوکراین بر مذاکرات وین
- منتظر جنگ جهانی سوم باشیم؟ | امکان چریکی شدن جنگ؛ احتمال خداحافظی با اوکراین واحد | روسیه ممکن است سراغ مولداوی نیز برود
- پیام مهم تقابل روسیه و غرب برای ایران | تصور غلط زلنسکی؛ غربی‌ها به خاطر اوکراین وارد جنگ نمی‌شوند
- با این روند پوتین مرد شماره یک جهان می‌شود | غربی‌ها باید در یک دیپلماسی پنهان به خواست پوتین تن بدهند | ایران نمی توانست موضع دیگری داشته باشد
نظر شما