این مسئله بیانگر استقبال نکردن مردم از این پدیده بانکی است. چنین به‌نظر می‌رسد که دستگاه‌های عابر‌بانک (AMT) مطابق با نیازهای امروز جامعه ما طراحی نشده‌است. علاوه بر این، خرابی مکرر دستگاه‌ها، کمبود دستگاه نسبت به میزان کارت‌های صادر شده در دست مردم، سرعت پایین اینترنت در ایران، قطعی مکرر دستگاه‌ها، عدم‌اطلاع‌رسانی و مدیریت و نظارت صحیح بر کار خودپردازها نیز مزید بر علت بوده و سبب بی‌اعتمادی و عدم‌تمایل مردم نسبت به برخورداری از این نوع خدمات بانکی و در نهایت عدم‌موفقیت این شیوه بانکداری در ایران شده است.
72 درصد از پاسخگویانی که از سیستم بانکداری الکترونیک استفاده می‌کنند، معتقدند که هنگام استفاده از این سیستم دچار مشکل شده‌اند. این آماری است که از نظرسنجی تلفنی مردم تهران به دست آمده است.
مرکز تحقیقات و مطالعات رسانه‌ای همشهری در تحقیقی با به‌کارگیری نظرسنجی تلفنی و به‌دست آوردن آمارها، پردازش و تحلیل علمی آنها، سعی کرده به پرسش‌هایی درباره بانکداری الکترونیک در شهر تهران از نظر شهروندان تهرانی پاسخ دهد و این موضوع را از جنبه‌های مختلفی چون میزان رضایت، اعتماد و تمایل مردم از بهره‌گیری از این نوع خدمات مورد بررسی قرار دهد.
این گزارش حاصل جمع‌آوری پاسخ هزار و 177 نفر از مردم تهران به پرسشنامه تهیه شده توسط واحد نظرسنجی تلفنی مرکز مطالعات و تحقیقات رسانه‌ای مؤسسه همشهری است.
این تحقیق با توجه به ضرورت گذر از شیوه‌های سنتی بانکداری به مدرن در ایران و نارسایی بانکداری الکترونیک در کشور به اجرا درآمده است تا میزان رضایت شهروندان از نحوه ارائه خدمات بانکداری الکترونیک، میزان اعتماد و در نهایت میزان تمایل آنان را به برخورداری از این شیوه از خدمات بانکی مورد ارزیابی قرار دهد. نتایج این تحقیق، می‌تواند در بهبود ارائه شیوه‌های خدمت‌رسانی الکترونیک بانک‌ها در رفع مشکلات شهروندان در زمینه بهره‌گیری از این خدمات کمک کند.
طرح نظرسنجی حاضر، به‌منظور دست یافتن به‌نظر پاسخگویان در مورد بانکداری الکترونیک در شهر تهران، به اجرا درآمده است.
یافته‌های این طرح به قرار زیر است:
- 66 درصد از پاسخگویان زن و 34 درصد مرد هستند.
- 29 درصد از پاسخگویان در گروه سنی 30 - 21 سال قرار دارند.
- 38 درصد از پاسخگویان دارای مدرک تحصیلی دیپلم هستند.
- 45 درصد از پاسخگویان خانه‌دار هستند.
- 55درصد از پاسخگویان با سیستم بانکداری الکترونیک آشنایی ندارند.
- از بین 528 نفر پاسخگویی که با بانکداری الکترونیک آشنایی دارند، 46 درصد برای دریافت پول از این سیستم استفاده می‌کنند.
- از بین پاسخگویانی که از سیستم بانکداری الکترونیک استفاده نمی‌کنند، 59 درصد عدم‌انجام کار بانکی را دلیل این امر دانستند.
- از بین 103 نفر پاسخگویی که از سیستم بانکداری الکترونیک استفاده نمی‌کنند، 37 درصد بیان داشتند که علاقه‌ای به استفاده از این سیستم ندارند.
- 58 درصد از پاسخگویانی که از سیستم بانکداری الکترونیک استفاده می‌کنند، 1 تا 5 سال است که بعضی کارهای بانکی خود را از طریق این سیستم انجام می‌دهند.
- از بین پاسخگویانی که از سیستم الکترونیک بانک‌ها استفاده می‌کنند، 24 درصد بیان کردند که خودشان برای استفاده از این سیستم اقدام کردهاند.
- 62 درصد از پاسخگویانی که از سیستم الکترونیک بانک‌ها استفاده می‌کنند، عنوان کردند که از خدمات الکترونیک یک بانک استفاده می‌کنند.
- 79 درصد از استفاده‌کنندگان سیستم بانکداری الکترونیک، کارت بانک‌های دولتی را دارند.
- از بین پاسخگویانی که از خدمات الکترونیک بانک‌ها استفاده می‌کنند، 52 درصد تا حدی از این خدمات رضایت دارند.
- به‌نظر 62 درصد از استفاده‌کنندگان سیستم بانکداری الکترونیک، بانک‌های دولتی نسبت به بانک‌های خصوصی خدمات بهتری را در این زمینه ارائه می‌دهند.
- 72 درصد از پاسخگویانی که از سیستم بانکداری الکترونیک استفاده می‌کنند، معتقدند که هنگام استفاده از این سیستم دچار مشکل شده‌اند.
- از بین استفاده‌کنندگان سیستم بانکداری الکترونیک، 43 درصد عنوان کردند که دفعات زیادی به اتکای عابر بانک خود و بدون داشتن پول از منزل خارج شده‌اند.
- 31 درصد از کسانی که از سیستم بانکداری الکترونیک استفاده می‌کنند، صرفه‌جویی در وقت را به‌عنوان مزیت این سیستم بیان کردند.
- از بین پاسخگویانی که از سیستم بانکداری الکترونیک استفاده می‌کنند، 41 درصد قطعی مکرر دستگاه‌ها، (قطعی و کندی خطوط اینترنت در ایران، قطع برق، فرسودگی سیستم‌های الکترونیک) را به‌عنوان مشکل این سیستم بیان کردند.
تاریخچه بانکداری الکترونیک در ایران
در اواخر دهه ۱۳۶۰ بانک‌های کشور به سیستم اتوماسیون عملیات بانکی و رایانه‌ای کردن ارتباطات خود توجه نشان دادند. حرکت به سمت بانکداری الکترونیکی از اوایل دهه ۷۰ آغاز و پس از آن کارت‌های اعتباری، خودپردازها، سیستم‌های گویا و ... وارد خدمات نوین بانکی شد. سیستم شتاب یا شبکه تبادل اطلاعات بین بانکی در سال ۱۳۸۱ایجاد شد. این سیستم (شتاب) ابتدا با ایجاد ارتباط بین دستگاه‌های خودپرداز 3بانک صادرات، کشاورزی و توسعه صادرات آغاز به کار کرد.
در حال حاضر ۱۶ بانک خصوصی و دولتی در ایران فعالیت می‌کنند که در مجموع بیش از 6 هزار و ۱۱۷ دستگاه خودپرداز در سطح کشور نصب کردهاند. این تعداد دستگاه تا پایان سال 1387 به ۸ هزار و۱۰۰ دستگاه خواهد رسید و طبق برنامه چهارم توسعه تا پایان سال ۸۸ تعداد این دستگاه‌ها به۳۰ هزار افزایش خواهد یافت.
در راستای اهداف و سیاست‌های دولت (به‌عنوان دولت الکترونیک)، بانکداری الکترونیک یکی از راه‌های ایجاد شهر مجازی است. بانک یکی از بهترین واحد‌های شهری است که می‌توان با مجازی کردن آن، از حضور شهروندان در بانک که موجب خستگی، صرف وقت و هزینه برای آنان است جلوگیری به‌عمل آورد؛ به‌علاوه از بروز بسیاری از مشکلات اجتماعی و اقتصادی موجود در شهرها کاست. همچنین گفته می‌شود اگر در جامعه‌ای بانکداری الکترونیکی شکل بگیرد، می‌توان در آن جامعه به رونق تجارت الکترونیکی نیز امید بست.
از آنجا که بانکداری الکترونیکی، خود پیش‌نیازی برای ورود به دنیای پر رمز و راز تجارت الکترونیکی است، بنابراین چاره‌ای جز دست‌یافتن به این شیوه از بانکداری به‌عنوان ابزاری برای ورود، فعالیت و رقابت در این بازارها را نداریم.
شناسنامه بانکداری الکترونیک
در دهه 1990 میلادی برای اولین بار پرداخت وجوه نقد از طریق اینترنت میسر شد. همزمان با گسترش اینترنت و نفوذ آن به خانه‌ها و سازمان‌ها استفاده از این ابزار رشد چشمگیری یافت و در سال 1999 اولین بانک مجازی در کانادا راه‌اندازی شد و سیستم کار آن به‌گونه‌ای بود که مشتریان این بانک بدون نیاز به مراجعه فیزیکی، تمامی امور بانکی خود را به‌صورت مجازی (Virtual) و از طریق رایانه و شبکه اینترنت به سرانجام می‌رساندند؛ این شیوه بانکداری، بانکداری الکترونیک نام گرفت.
با استفاده از این روش برای تبادل منابع و اطلاعات مالی با توجه به برخورداری بانک‌ها از فناوری‌های پیشرفته نرم‌افزاری و سخت‌افزاری شبکه اینترنت و مخابرات، دیگر نیازی به حضور فیزیکی مشتری در شعب بانک‌ها نبود. طی چند دهه اخیر سیستم‌های پرداخت الکترونیکی به‌تدریج جایگزین سیستم‌های پرداخت سنتی (دستی) شدند. در این میان بانک‌ها نیز با حرکت به سوی بانکداری الکترونیکی و عرضه خدمات مالی جدید، نقش شایان توجهی در افزایش حجم تجارت الکترونیکی داشته‌اند.
