به گزارش همشهری‌آنلاین، کاشت گونه‌های گیاهی در شهر علاوه بر زیبایی بصری، می‌تواند در بحث مدیریت آب، بهبود وضعیت ترافیک خودرویی، بهبود سلامت جسمی و روانی، رونق اقتصادی و بهبود هویت شهری کارآمد باشد، اما دستیابی به این مولفه‌ها در گرو کاشتن گونه‌هایی است که با شرایط اکولوژیک آن منطقه سازگار باشند.
در سال‌های اخیر به دلیل شرایط خاص آب و هوایی تهران، برخی از گونه‌های گیاهی که در گذشته بومی تهران محسوب می‌شدند دیگر نمی‌توانند در این شهر دوام بیاورند و باید گونه‌هایی دیگر جایگزین آن‌ها شود. در اینفوگرافیک زیر به علل مرگ برخی از گیاهان بومی تهران اشاره شده است و از گونه‌هایی نام برده شده که با شرایط آب و هوایی فعلی پایتخت سازگارند.
شینا انصاری مدیر کل محیط زیست و توسعه پایدار شهرداری تهران چند روز پیش با اشاره به گونه‌های مناسب کشت در شهر تهران گفته بود: با توجه به شرایط آب و هوایی پایتخت از جمله بارندگی کم، شروع گرمای زودهنگام در فصل بهار طی چند سال اخیر و کمبود منابع آبی برای فضای سبز بهتر است به جای گونه‌های گیاهی بومی از عبارت «گونه‌های سازگار و بومی» استفاده شود چون برخی درختانی که در دهه‌های گذشته در تهران کاشته شده بودند و رشد مناسبی داشتند و حتی بومی محسوب می‌شدند، در حال حاضر به دلیل شرایط آب و هوایی فعلی تهران، خشک شده، آفت زده و بیمار شده‌اند.
وی می‌افزاید: سازمان بوستان‌ها و فضای سبز شهر تهران در سال‌های اخیر، به دلایل شرایط مطرح شده تغییراتی در کاشت درختان شهر تهران داده و برای کاشت درختان به مواردی همچون سایه‌داربودن، گلدهی، مقاومت به کم‌آبی، آفات و بیماری‌ها توجه کرده است. برخی از درختانی که دارای این ویژگی‌ها هستند شامل چنار، زبان گنجشک، سدروس، افرا، توری، برگ بو، افراشبه چناری، اقاقیا پیوندی، ابریشم ایرانی، زیتون تلخ ، لیلکی، ختمی درختی و ... می‌شوند.
انصاری در پاسخ به پرسش که آیا در تهران گونه‌های گیاهی بومی کشت می‌شود، گفت: بسیاری از گیاهان موجود تهران مربوط به رویش‌های طبیعی نیستند. درخت‌ها و درختچه‌های قدیمی کاشته شده در تهران شامل انواع سوزنی‌برگان و گونه‌هایی مانند ماگنولیا، گل یخ، برگ بو، پیچ اناری، شاه‌پسند و نخل پنجه‌ای، اکالیپتوس هستند. اغلب این گیاهان بومی ایران نیستند اما به دلیل قدمت کاشت و خوگیری نسبی به شرایط اقلیمی در بسیاری از مناطق شهری همچنین حاشیه شهر تهران از آن‌ها به عنوان عناصر فضاهای سبز استفاده می‌شود.
مدیر کل محیط زیست و توسعه پایدار شهرداری تهران ادامه داد: از سال‌های گذشته گونه‌هایی مانند چنار، توت، نارون، اقاقیا، کاج و سرو و ... در تهران کاشته می‌شد اما در حال حاضر برخی از آن‌ها به دلیل هوای گرم و خشک تهران کمتر مورد استقبال قرار می‌گیرند. پایتخت پیش از این به چنارستان معروف بود اما این درخت به دلیل عدم تطابق با شرایط دمایی فعلی تهران، پیشنهادات کمتری برای کاشت دارد. درخت توت نیز به دلایل گوناگون مانند نیاز به هرس و بستر مناسب ازدیاد آفت سفیدبالک (به‌ویژه در سال های گذشته) در حال حاضر برای کاشت پیشنهاد نمی‌شود. درخت نارون هم از گونه‌های بومی تهران بود که اراده خوبی برای کاشت آن وجود داشت ولی به دلیل آفت سوسک برگ خوار نارون و کنترل مشکل آفت، در حال حاضر نارون کمتر کاشته می‌شود.
وی اضافه کرد: تفاوت دمای شمال و جنوب تهران، عامل تأثیرگذاری در انتخاب گونه‌های گیاهی است. به عنوان مثال زیتون تلخ در جنوب تهران به‌خوبی مقاوم است اما در شمال تهران و در ارتفاع بالای ۱۶۰۰متر به‌دلیل سرما از بین می‌رود.
انصاری ضمن اشاره به بایدها و نبایدهای کاشت درخت کاج در تهران اظهار کرد: درخت کاج جزء گونه‌های همیشه سبز محسوب می‌شود اما بومی تهران نیست، میوه ندارد، چوب آن دیر رشد می‌کند، درمصارف صنعتی و غیر صنعتی کم بازده است، به علت سمی بودن برگ‌های سوزنی درخت کاج، پرندگان کمتر روی آن آشیانه می‌سازند، در زیر چتر آن گیاهان رشد نمی‌کنند، تولید اکسیژن برگ‌های سوزنی شکل کاج نسبت به چنار، سرو، بلوط و نارون در حد بسیار کمی است.
وی ادامه داد: درخت کاج در برابر مواد سمی و باران‌های اسیدی آسیب پذیر است. به علل گوناگون آفت‌ها و آلودگی‌ها در اطراف درخت کاج انباشته می‌شوند. به دلیل برگ‌های سوزنی، سطح کمتری را پوشش می‌دهد و قدرت تصفیه هوا و ساخت اکسیژن آن در حد پایینی است. درخت کاج خاک پیرامون خود و زیر درخت را اسیدی می‌کند و مانع از رشد گونه‌های دیگر گیاهان می‌شود.
انصاری افرود: طی سالیان گذشته آتش‌سوزی‌هایی که در پارک‌های جنگلی اتفاق افتاده است اغلب در قطعات کاج و براثر قابلیت زیاد اشتعال برگ‌های سوزنی خشکیده (صمغ و رزین) آن بوده است علاوه بر آن پرندگان تمایلی به لانه سازی بر شاخسار این درخت ندارند.
وی با اشاره به پیامدهای منفی کاشت گونه‌های غیربومی منطقه گفت: آلرژی یا افزایش حساسیت که امروزه گریبان‌گیر بسیاری از خانواده‌ها است، در واقع نوعی واکنش تغییر یافته به یک ماده حساسیت‌زا برای سیستم ایمنی بدن است. یک نمونه از مواد حساسیت‌زا در یک منطقه گرده گیاهان غیر بومی آن منطقه هستند. سیستم ایمنی بدن مردم آن منطقه با این ماده تطابق ایمنی ندارد و این مواد می‌توانند واکنش‌های حساسیتی شدیدی به خصوص در کودکان، نوجوانان و جوانان ایجاد کند.
مدیر کل محیط زیست و توسعه پایدار شهرداری تهران اضافه کرد: حضور سنبل آبی که به‌راحتی در گل‌فروشی‌ها و توسط دستفروشان فروخته می‌شود، مثال خوبی در مورد ورود گونه‌های غیربومی به کشور است. سنبل تالابی یک گونه مهاجم و غیربومی ایران است که به علت ظاهر زیبا به عنوان یک گیاه زینتی وارد کشور شد و همان گونه که از نام آن بر می آید، علاوه بر خرید و فروش در سطح شهر، در زیستگاه‌های تالابی کشور نیز ورود کرده، رشدی سریع دارد و آسیبی جدی به لایه‌های زیرین تالابی و زندگی موجودات زنده می‌زند. همچنین مسدود شدن مسیر تردد قایق‌ها و بروز خسارات اقتصادی و آسیب به صنعت گردشگری از مهمترین معضلات کنونی این مهاجم است.
وی ادامه داد: در شرایطی که کشور با بحران آب مواجه است، ورود گیاه مهاجم و پرمصرفی مانند پالونیا نه تنها تنوع گیاهی بومی کشور را تهدید می‌کند بلکه منابع آبی را هم به خطر می‌اندازد علاوه بر این گونه‌های خارجی می‌توانند ناقل بیماری‌های مختلف نیز باشند.
انصاری در پایان ضمن اشاره به گیاهانی که مناسب کشت در تهران هستند، گفت: کاشت گیاهان سازگار با اقلیم تهران مانند بید مجنون و اقاقیا و درختان مثمر مانند سنجد، خرمالو، عناب و ... می‌تواند ضمن زیبایی منظر شهری باعث جذب پرندگان بومی و مهاجر و حضور بیشتر این گونه‌های جانوری زیبا در اکوسیستم شهری شود. از طرف دیگر با توجه به ممنوعیت کاشت چمن در تهران(که به آبیاری منظم نیاز دارد) و شرایط اقلیمی خشک تهران و خشکسالی‌های اخیر، درختچه‌های متنوع و دارای سطح زیرکشت زیاد، بهترین جایگزین برای گونه‌های گیاهی آب‌بر مانند چمن است.
نظر شما