محمود فرشچیان، از نگارگران شهیر ایرانی، در سال ۱۳۰۸ در اصفهان زاده شد و در طول سال‌های ارزشمند عمر خود، آثار گران‌قدری را به آستان امام رضا (ع) و امام حسین (ع) تقویم کرد؛ تابلوهایی مثل عصور عاشورا، پنجمین روز آفرینش، یتیم نوازی علی (ع) و...
اما یکی از شاخص‌ترین آثار این استاد متواضع و عاشق، خلق اثر ضامن آهو در دو نسخه است. استاد فرشچیان، قصه‌ی تابلوها را این‌گونه نقل می‌کند: «من دو تا تابلوی ضامن آهو ساختم. اگر در تمام دنیا مطالعه کنید، هیچ داستانی به زیبایی این قصه نیست. حضرت امام رضا (ع) می‌خواستند به مرو بروند، یک شکارچی به دنبال آهویی بوده، آهو به دامان حضرت رضا (ع) پناه می‌آورد، حضرت می‌گوید به این آهو چه کار داری، می‌خواهد به بچه‌اش شیر دهد، شکارچی می‌گوید: من از صبح دنبال آهو می‌گردم و این آهو روزی زن و بچه من است به ناچار باید من این را ببرم و ذبح کنم. حضرت می‌فرماید: این درست نیست، بگذار بچه‌هایش را شیر دهد و برمی‌گردد. شکارچی می‌گوید اگر برنگشت چه؟ حضرت می‌گوید: اگر برنگشت، شتر من برای تو. شکارچی می‌بیند که آهو و بچه‌ها دارند می‌آیند و گرگی هم به دنبال آن‌هاست. حضرت می‌فرماید: این هم آهویی که می‌خواستی و شکارچی پشیمان می‌شود. من این تابلو را ساختم. تابلو دوم هم برای زمانی است که شکارچی برگشته و کمانش را می‌شکند و زیر پا می‌گذارد.»
شاید اولین ویژگی هر دو تابلو، لازمانی است؛ یعنی بیننده همه‌ی قصه را یک جا می‌بیند، از زمانی که شکارچی، در پی آهو است، زمانی که آهو به امام (ع) پناه می‌آورد و آهو را ضمانت می‌کند و...
نسخه‌ی اول تابلو در سال ۱۳۵۸ خلق شده و تکنیک خلق آن، اکریلیک است. در این اثر همه‌ی خطوط و نقوش تابلو و عناصر آن متوجه حضرت ثامن‌الحجج (ع) است که در سمت راست بالای تابلو در هاله‌ای از نور قرار دارد. از دیگر ویژگی‌های هر دو تابلو، چهره‌ی مشخص و البته نورانی امام (ع) است؛ چهره‌ی مهربانی که آرامشی عجیب به بیننده می‌دهد.
ویژگی دیگر این اثر آن است که نور قدسی امام رضا (ع) تنها در چهره‌اش نیست؛ این در حالی است که بیش‌تر نقاشان، تنها چهره‌ی ائمه را نورانی ترسیم می‌کردند؛ اما نور وجود امام (ع) علاوه بر صورت، در همه‌ی وجود ایشان نمایان است. این اثر، پر از منحنی است که تمام منحنی‌های تابلوی «ضامن آهو» به سوی امام هشتم(ع) ختم می‌شوند. دیگر این‌که وجود امام در نقاشی به گونه‌ای است که عناصر داستان، در فرود اثر است و امام در فراز آن.
نسخه‌ی دوم اثر، در ابعاد ۸۰ × ۱۰۰ سانتی‌متر و به شکل افقی خلق شد؛ اما با همان تکنیک اکریلیک و در سال ۱۳۸۹، به آستان امام هشتم (ع) اهدا شد.
یکی دیگر از آثار این استاد عاشق، طراحی ضریح مطهر امام رضا (ع) است. او در گفت‌وگویی در برنامه‌ی تلویزیونی «هزار داستان» که چند سال پیش انجام شد، درباره‌ی ضریح مطهر امام رضا (ع) و نقوش هنری روی ضریح و حرم مطهر گفت: «منظور از ضریح، از گل و بوته‌ها، نقره، طلا و کاشی‌کاری‌های حرم مطهر، همه وسیله است؛ وسیله‌ای برای تقرب (نزدیک‌شدن) به درگاه الهی، که وقتی زائر، در مقابل ضریح قرار می‌گیرد، اسماءالله را ببیند؛ تا در دل خودش، با خدای خودش راز و نیاز کند و ...»
در همان برنامه، استاد از ویژگی هنرآموزی‌اش هم گفت که خواندنی است. معلمِ نقاشی فرشچیان، روحانی و نقاش شناخته‌شده‌ای با نام «حاج میرزا آقای امامی» بود. استاد فرشچیان، اولین خاطره‌اش را از کلاس استادش این‌گونه بیان کرد: «حاج میرزا آقای امامی با پدرم بسیار دوست بود، به من گفت نقاشی کار سختی است؛ جا نزنی! گفتم: شما فکر نکنید که چون دوست پدر من هستید، می‌خواهم شاگردی شما را کنم. من واقعاً هم خدمت ایشان شاگردی کردم، ۲۵ نقاش آنجا کار می کردند و من آنجا شاگردی و پادویی کردم تا فهمید که من عاشق هستم و به من یاد داد. اولین طرحی که به من داد، یک آهو بود و گفت که از این آهو نقاشی کن، من تا صبح خوابم نبرد و تا صبح ۲۰۰ تا آهو نقاشی کردم، وقتی بُردم نگاه کرد، تعجب کرد و گفت که این‌ها را زیرنویسی (کپی) کردی محمود! گفتم: خیر استاد. چشمم را بستم و آهو را برایش طرح کردم، تمام که شد پیشانی مرا بوسید. استادم حاج میزرا آقا امامی گفت: باید چهار سال مداد بزنی یعنی طراحی کنی، نگفتم چرا ۳ سال یا ۵ سال، تنها خدمت استاد کردم و به جوانان عزیز می‌گویم که کار کنید؛ هیچ وقت دغدغه‌ی پول نداشته باشید بلکه عشق به کار داشته باشید، پول هم نصببتان می‌شود. سپس به من گفت که وضو بگیر و بیا، وضو گرفتم و گفت که نماز ظهر و عصر را بخوان، نمازم را خواندم و کنار من نشست و قلمو را که دست من داد، گفت «بسم الله الرحمن الرحیم» و طراحی را به من یاد داد.»
نظر شما