به گزارش همشهری آنلاین، دوره دانش‌افزایی اساتید با موضوع مذاکرات هسته ای با حضور جمعی از اعضای هیأت علمی دانشگاه علوم پزشکی ایران و هادی آجیلی دانشیار روابط بین الملل دانشگاه علامه طباطبایی برگزار شد.
در این دوره که به‌منظور تبیین روند مذاکرات هسته‌ای و رفع تحریم‌ها برگزار شد، آجیلی با تشریح اینکه امنیت در سایه داشتن قدرت خود بنیاد و استقلال یا اتکا و وابستگی به یک ابر قدرت بدست می آید گفت: پیداست اگر کشوری ضعیف باشد مورد تعرض قرار می گیرد، قدرت باعث می شود مقابله با تهدید به خارج از مرزهای خود محدود شود، لذا ایران تلاش می‌کند برای ایجاد بازدارندگی اولا توان خود را افزایش دهد و ثانیاً بازوهای منطقه ای خود را نیز تقویت کند.
توانمندی هسته‌ای از جمله مولفه‌های قدرت‌آفرینی ایران است
وی توانمندی هسته ای را از جمله مولفه های قدرت آفرینی ایران برشمرد و افزود: بمب اتم سلاح کشتار جمعی است و از آن برای تخریب در ابعاد وسیع انسانی استفاده میشود، از این رو در دکترین دفاعی ایران وجود ندارد، اما پتانسیل ساخت بمب اتم برای موازنه قدرت و ایجاد بازدارندگی در محاسبات دشمن اثر دارد.
عضو هیئت علمی دانشگاه علامه طباطبایی در ادامه گفت: به‌عنوان نمونه اوکراین سومین قدرت هسته ای دنیا بعد از امریکا و شوروی بود که امروز آن را از دست داده و به اذعان خود آنها بخاطر همین موضوع به این روز افتاده است.
وی در ادامه با اشاره به اینکه پرونده هسته ای ایران از سال ۱۳۸۱ آغاز و در سال ۱۳۹۴ به برجام منتهی شد به تشریح داده ها و ستانده های کشور بر اساس متن ۱۵۰ صفحه ای برجام پرداخت و اظهار داشت: هدف از مذاکرات فعلی نیز تلاش برای احیای برجام است.
مفهوم احیای برجام از نظر ایران و امریکا متفاوت است
آجیلی مفهوم احیای برجام از نظر ایران و امریکا را متفاوت عنوان کرد و گفت: هدف اصلی غرب از مذاکره با ایران و معاهده برجام این بود که به زعم آنها فاصله فنی معناداری تا آستانه تولید بمب اتم توسط ایران بوجود بیاید.
وی تصریح کرد: مسیر تولید بمب در فعالیت هسته‌ای صلح آمیز و غیر صلح آمیز، یکی است، چرا که در مسیر صلح آمیز با سوخت ۲.۵ تا ۵ درصد نیز انتهای فرآیند، تولید پسماندی است که غنای ۹۹درصد دارد و می تواند برای تولید بمب مورد استفاده قرار گیرد و تنها اراده سیاسی برای تولید یا عدم تولید بمب از مواد بدست آمده از انتهای این فرآیند لازم است.
عضو هیئت علمی دانشکده حقوق و علوم سیاسی علامه طباطبایی افزود: ایران دانش تولید مواد لازم برای تولید بمب اتم را دارد اما حصول مقدار لازم مواد برای تولید اورانیوم ۹۹ درصد غلیظ شده بستگی به یک مدت زمان خاصی دارد که در برجام مقرر شده این زمان باید به یک سال برسد.
آجیلی به تفاوت داده ها و ستانده های ایران در توافق برجام هم اشاره کرد و گفت: داده های ما کاملاً فنی، قابل سنجش و راستی آزمایی با امکان داوری توسط آژانس بین المللی انرژی اتمی بود و در مقابل، امتیازات ستانده که فقط روی کاغذ بود قابل راستی آزمایی نبود و تفسیر پذیر بودند و داوری هم برای راستی آزمایی اجرای آنها وجود نداشت.
آجیلی در ادامه به تشریح داده ها و ستانده ها پرداخت و عنوان کرد بر اساس متن برجام داده های ایران شامل موارد زیر است: یک؛ نباید بیش از ۳.۶۷ درصد غنی سازی انجام شود. دو؛ حجم اورانیوم۳.۶۷ درصد نباید بیش از ۳۰۰کیلوگرم در داخل کشور باشد و اضافه تولید بایستی به خارج از کشور منتقل شود، پس از برجام، این اضافه تولید در عمان انبار می شود و علاوه بر تحمیل هزینه انبارداری، استفاده ای هم ندارد، این در حالی است که فقط سالی۳۰ تُن اورانیوم برای نیروگاه بوشهر لازم است و این مقدار از روسیه خریداری می شود. در آن مقطع، ۱۱ تن در ایران وجود داشت که باید بر اساس برجام رقیق می شد.
وی در توضیح داده های ایران در برجام اظهار داشت: فقط از سانتریفوژهای نسل ۱ به تعداد ۵۰۰۰ سو استفاده شود، این در حالی بود که نسل ۶ این سانتریفوژها در ایران تولید شده بود و ۱۹۰۰۰ سو هم از اینها داشتیم که با این توافق از مدار تولید خارج شدند قابل ذکر اینکه با وجودی که سرعت غنی سازی در هر نسل از سانتریفیوژ نسبت به نسل قبل آن حالت تصاعدی دارد هم اکنون در امریکا از نسل ۳۰۰ این سانتریفیوژها استفاده می شود.
عضو هیئت علمی دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه علامه طباطبایی در تبیین داده‌های چهارم و پنجم ایران در برجام گفت: طبق برجام، تاسیسات آب سبک فقط در نطنز باشد و ایران حق ایجاد تاسیسات جدید ندارد. همچنین تاسیسات هسته ای فردو هم باید تعطیل شود چرا که ۶۰ متر زیر زمین است و از آنجا که این تأسیسات بیشتر حالت بازدارندگی داشته و قابلیت تهدید موشکی هم ندارد، به صراحت گفته شد به علت نفوذ ناپذیری و عدم امکان تخریب توسط موشک بایستی تعطیل شود.
تعهدات فرانظارتی ایران برای هیچ کشور دیگری در جهان سابقه نداشته است
وی به ششمین و هفتمین داده ایران در برجام اشاره کرد و گفت: ایران در برجام تعهد داد که تاسیسات آب سنگین اراک به علت فاصله کم تا حد آستانه برای تولید بمب اتم بایستی تخریب شود که پس از چانه زنی، قلب راکتور با بتن پر شد و به موزه هسته ای منتقل گردید و علاوه بر پروتکل الحاقی، در برجام از ما تعهد فرانظارتی گرفته شد یعنی نظارت آنلاین بر تمامی فعالیتهای هسته ای در حالیکه ما عضو ان پی تی و تحت نظارت آژانس بودیم و طبق پروتکل الحاقی بازرسی سرزده با اطلاع ۴۸ ساعت قبل که تشعشعات قابل سنجش است و بازرسی نامحدود مکانی هم در اختیار آژانس بود اما علاوه بر الزام پروتکل الحاقی تعهدات فرانظارتی نیز داده شد که برای هیچ کشور دیگری در جهان سابقه نداشته است.
آجیلی گفت: هشتم؛ در مکانیسم داوری و حل اختلاف در اجرای تعهدات برجام اگر از کشورهای مذاکره کننده، شکایتی مبنی بر نقض فاحش برجام توسط هریک از اعضا مطرح شود ۳۰ روز مهلت داوری وجود دارد در صورت عدم رضایت شاکی پرونده شکایت به شورای امنیت سازمان ملل می رود.
وی ادامه داد: پرونده ۳۰ روز هم در شورای امنیت می ماند تا شاکی قانع شود اگر قانع نشد روز شصت و یکم طبق توافق برجام تمام قطعنامه های قبلی شورای امنیت که علیه ایران صادر شده و متعاقب برجام تعلیق شده بر میگردد، نکته جالب ماجرا اینجاست اگر ایران هم شکایت کند مسیر همین است، این همان مکانیسم ماشه است.
عضو هیئت علمی دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه علامه طباطبایی گفت: بر اساس متن برجام ستانده های ایران شامل: اجازه مکتوب برای غنی سازی در خاک ایران (در حالیکه قبلا هیچ نوع غنی سازی پذیرفته نبود) ، نصب۱۰۰۰ سانتریفوژ در تاسیسات فردو بصورت غیر فعال اما آماده به کار برای تولید سوخت ۲۰ درصد درصورت نقض برجام، اجازه فعالیت به ایران درحوزه تحقیق و توسعه هسته ای بصورت آزمایشگاهی، در این توافق قوانین تحریم های چند جانبه کنگره امریکا توسط دولت امریکا عملا برداشته نشدند حتی دستورالعمل های اجرایی تحریم ها که در اختیار رییس جمهور امریکاست نیز لغو نشده بلکه توسط رییس جمهور وقت موقتاً نادیده گرفته شدند.
وی ادامه داد: بر این اساس رییس جمهور امریکا از طرف کنگره موظف شد هرسه ماه یکبار به کنگره گزارش دهد که آیا ایران به تعهدات خود عمل کرده که به او اجازه داده شود کماکان اجرای دستورالعمل ها را نادیده بگیرد یا خیر.
استاد روابط بین الملل در ادامه تشریح امتیازات ستانده با اشاره به اینکه این امتیازات حق ما بود ولی در مذاکرات آن را به رسمیت شناختند عنوان کرد: از آن جا که اصل هدف ما از مذاکرات هسته ای رفع تحریم ها بود اما امتیازات داده شده در رفع تحریم ها بیشتر روی کاغذ بود و اتفاق عملی در این حوزه نیفتاد.
وی با ذکر این نکته که طبق توافق برجام در موضوع PMD Possible Military Dimensions (ابعاد نظامی احتمالی در برنامه‌های هسته‌ای) نیز بایستی فعالیت های ایران تحت نظارت آژانس باشد گفت: بعد از بازرسی در آستانه برجام، آژانس گزارش کرد که ایران انحراف رادیواکتیویته در تاسیسات نظامی ندارد و قبلا هم نداشته است، خود این گزارش ۱۲ سال مذاکرات و تحریم و فضاسازی علیه ایران را زیر سوال برد و اگر محکمه عدلی وجود داشته باشد بایستی طبق این گزارش اعاده خسارت شود ولی از آنجا که دادگاهی برای احقاق خسارت های واردشده به ملت ایران در این ۱۲ سال بواسطه ادعاهای واهی که در این گزارش به عدم اثبات آنها پرداخته شد وجود ندارد عملا چیزی عاید ایران نشد.
آجیلی در ادامه به تشریح انواع تحریم ها و نحوه مواجهه با آنها در برجام پرداخت و گفت: تحریم ها به پنج دلیل هسته ای، تروریسم، موشکی، پولشویی و حقوق بشر و از سه منشاء صدور یعنی شورای امنیت سازمان ملل، اتحادیه اروپا و کنگره امریکا اعمال شده و در این میان دلایل چندگانه برای اعمال تحریم مانع از برداشته شدن آنها می شود، تحریم های ایسا، یوترن و کاتسا از جمله این تحریم های جامع هستند که برچسپ های متعدد تحریمی دارند.
این استاد دانشگاه عنوان کرد: به علت تحریم های چند علتی، حتی در زمان خود اوباما که برجام امضا شده بود علاوه بر عدم رفع تحریم های قبلی، تحریم های جدیدی نیز به علل دیگر غیر هسته ای اعمال شد و ایران بخاطر مکانیزم ماشه در برجام از شکایات نقض برجام در این رابطه هم منصرف می شد.
وی افزود پس از روی کار آمدن ترامپ، علاوه بر عدم انجام تعهدات برجام، ۱۶۰۰ تحریم جدید را هم اضافه کرد و حتی به تحریم های صرفا هسته ای، برچسب تروریستی را هم اضافه کرد که دولت بعد از او هم نتوانند بواسطه احیای برجام آنها را بردارد.
آجیلی در ادامه گفت: با خروج امریکا بعنوان اصلی ترین مجری برجام ایران نیز می بایست اعلام خروج می کرد اما با وعده های اروپایی ها مبنی بر اینکه اروپا می ماند دولت وقت هم در برجام ماند و نتیجه این شد که هیچ استقلال عملی از اروپا نیز دیده نشد و حتی سامانه اینستکس که برای تبادلات مالی وعده داده بودند هیچوقت عملیاتی نشد و عملاً ایران یکسال معطل اقدام اروپایی ها ماند.
وی در ادامه گفت: اینجا بود که با ورود مجلس شورای اسلامی به موضوع برجام ایران اقدام به کاهش تعهدات برجامی کرد و فاصله حد آستانه را به تدریج کاهش داد لذا مجدداً طرف مقابل حاضر به ادامه مذاکره با ایران و احیای برجام شد و مذاکرات جدید پیرامون احیای برجام شکل گرفت.
آجیلی ابراز کرد: پس از انتخاب بایدن، تصور غالب در ایران این بود که او برجام را احیا خواهد کرد اما منظور و هدف امریکا و ایران از احیای برجام متفاوت بوده و هست، چرا که مقامات امریکایی می گفتند برای احیای برجام تعهدات ایران در برجام که ۱۰ ساله بود باید طولانی تر یا به عبارتی ابدی شود، تضمین های محکمتری برای انجام تعهدات از ایران گرفته شود تا اگر دوباره ما نقض کردیم نتواند به حالت قبل برگردد، و در آخر موضوعات منطقه ای و موشکی هم به برجام اضافه شود یعنی برجام پلاس.
وی ادامه داد: از طرفی سه نکته در منظور ایران از احیای برجام بود: یک؛ کشوری که نقض توافق کرده باید به تعهدات خود برگردد چرا که ایران همه تعهدات خود را انجام داده و طرف مقابل هیچ اقدامی نکرده است دو؛ با توجه به تجربه قبلی مبنی بر اجرای تعهدات ایران و نقض برجام توسط امریکا، ایران بایستی امکان راستی آزمایی از تعهدات جدید طرف مقابل در احیای برجام داشته باشد. سه؛ تعهدات طرف مقابل نیاز به ضمانت اجرایی دارد بطوریکه با تغییر دولت در امریکا توافق نقض نشود. این در حالی است که هنوز هم کنگره امریکا می گوید که دولت بعدی جمهوریخواه از برجام جدید هم خارج خواهد شد این موضوع در نامه ۴۷ سناتور امریکایی جمهوریخواه به رهبر انقلاب نیز تصریح شده است، جالب تر اینکه حتی دولت فعلی امریکا حاضر نشده ضمانت اجرای تعهدات در دولت خودش را هم بدهد.
عضو هیأت علمی دانشگاه علامه طباطبایی با اشاره به این واقعیت که هم تحریم های ترامپ و هم کنگره امریکا یکی از بن بست های فعلی در احیای برجام است گفت: همین تحریم ها که با برچسب های مختلف موشکی و منطقه ای و هسته ای وضع شده است دستمایه دولت بایدن برای مذاکره بیشتر و زیاده خواهی او شده است و می گوید در این مذاکرات صرفاً برچسب هسته ای این تحریم ها را بر می دارد اما خود تحریم ها باقی خواهند ماند.
وی ادامه داد: تصور دولت بایدن این بود که ایران تحت فشار حداکثری است و تحریم های ترامپ هم مربوط به او نیست که در قبال آن مسئولیتی داشته باشد، در ضمن اضطرار دولت وقت هم برای احیای برجام مزید علت شده بود لذا این تصور او را برای احیای برجام با طرز تلقی که اشاره شد به طمع انداخت اما قانونی که مجلس شورای اسلامی تصویب کرد همه محاسبات را به هم ریخت و این بار نقض تعهدات ایران به گونه ای شد که برای طرف مقابل دردناک شد و از نظر آنها ایران را به مرحله آستانه نزدیک تر نمود و لذا به محض اعلام خبر غنی سازی ۶۰درصد، طرف مقابل را برای مذاکره به وین کشاند دومین اقدام دردناک ایران در بستن دوربین های آنلاین هم طرف مقابل را برای احیای برجام مصمم تر کرد.
استاد دانشگاه در موضوع تحریم سپاه و رابطه آن با احیای برجام نیز گفت: تحریم سپاه بواسطه تروریستی خواندن سپاه که بعد از خروج امریکا از برجام بود و از طرفی هم قبلاً به خاطر نیروی قدس سپاه تحریم شده بود باعث شد هرنوع همکاری با این ارگان نیز جرم و حمایت از تروریسم شناخته شود، لذا هر شرکت و بانکی که بخواهد با ایران و یا هرکدام از ارکان اقتصادی سپاه کار کند در لیست گروه های تروریستی قرار می گیرد بنابراین عملاً رفع تحریم ها با ماندن سپاه در لیست تحریم ها امکانپذیر نبود و عملا نظام تحریمی علیه ایران اگر برچسپ تروریستی سپاه برداشته نشود باقی می ماند بعلاوه اگر هم برچسپ تروریستی سپاه برداشته شود چون نیروی قدس سپاه تحریم است، سپاه کماکان تروریستی شناخته می شود و این تحریم های چند لایه و با برچسپ های گوناگون مانع از رفع آنها شده است.
عضو هیأت علمی دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه علامه طباطبایی در پایان با ذکر این نکته که همچنان موارد اختلافی درون خود امریکا مانع از برداشتن گام های جدی و عملی این کشور برای احیای برجام شده است، گفت: مسئله اصلی دولت بایدن، داخل خود امریکاست که نتوانسته اجماعی ایجاد کند که توافق برجام باید احیا شود و از این توافق ایران هم نفع ببرد.
نظر شما