همشهری آنلاین - فتانه احدی: بعد از چند ماه وقفه در مذاکرت وین، گفته می‌شد مذاکرات به بن‌بست خورده و متوقف شده است، اما سفر جوزپ بورل، رئیس سیاست خارجی اتحادیه اروپا به تهران دریچه‌ای دیگر را باز کرد. در این باره با رحمان قهرمان پور کارشناس مسائل بین الملل به گفت‌وگو نشستیم. قهرمان‌پور معتقد است که آمریکا کاملا موافق برجام است اما به سبک و سیاق خود. آمریکا قصد دارد موافقت ایران را بدون امتیاز دادن بگیرد و بعد از اینکه انتخابات کنگره تمام شد بر سر باقی ماجراها، دوباره سر میز مذاکره بنشیند. اما این بار ایران نمی‌خواهد وارد بازی آمریکایی‌ها شود، چرا که آمریکا در گذشته نشان داده که قابل اعتماد نیست.
در ادامه گفت‌وگوی همشهری آنلاین با رحمان قهرمان پور کارشناس مسائل بین الملل را بخوانید.
سفر آقای بورل به تهران و اینکه صراحتا گفته شده حامل پیام آمریکایی ها بوده است می‌تواند به معنای این باشد که آمریکا حاضر شده هزینه ای برای احیای برجام بپردازد؟
آمریکایی‌ها بیش از ایران علاقمند به احیای برجام هستند و به احیای برجام نیاز دارند. دلیلش هم کاملا مشخص است، آمریکایی‌ها می‌خواهند خیالشان از بابت خاورمیانه و بحران‌های آن تا حدی راحت باشد و بتوانند با خیالی آسوده‌تر به سوی مهار چین حرکت کنند. اما مسئله اینجاست که در داخل دولت آمریکا، در مورد اینکه آمریکا باید چه هزینه‌ای را بابت احیای برجام بپردازد بحثی مطرح نمی‌شود یا به عبارت دیگر، آمریکا نمی‌خواهد آنگونه که مد نظر ایران است برجام را احیا کند. بلکه می‌خواهد این اقدام با دادن کمترین امتیازات در برجام صورت گیرد. همچنین می‌خواهد بتواند در مقابل جمهوری‌خواه‌ها از برجام دفاع کند. بنابراین هم در گذشته و هم در حال حاضر آمریکا به احیای برجام نیاز دارد تا بتواند منطقه را به تعبیر خود آرام‌تر کند اما در عین حال این کار باید به نحوی انجام شود که دولت آمریکا بتواند در داخل آمریکا و رقابتهای سیاسی داخلی هزینه کمتری را بپردازد. در این چارچوب و تصویر کلی، آمدن آقای جوزپ بورل به تهران نشانه‌ای است که آمریکا همچنان می‌خواهد هدف خود را محقق سازد و به احیای برجام با روش‌های جدیدی فکر کند.
با توجه به نیازهای غرب به ایران در زمینه انرژی و از سوی دیگر پافشاری ایران نسبت به خواسته‌هایش، ممکن است شاهد کوتاه آمدن غربی‌ها حداقل از خواسته‌های غیر منطقی و فرابرجامی باشیم؟
اگر منظور از کوتاه آمدن غربی‌ها، کوتاه آمدن آمریکا باشد، به نظر می‌رسد که آمریکا تا زمان انتخابات کنگره نمی‌تواند آن امتیاز بزرگی را که مد نظر ایران است را بدهد. به تعبیری دولت بایدن در شرایطی نیست که بتواند امتیاز بزرگی بدهد. دولت آمریکا در واقع می‌گوید ایران وارد تعامل شود، موافقت کند و توافق کند تا بعد از اینکه انتخابات کنگره تمام شد و دست دولت باز شد در مورد بقیه مسائل مورد اختلاف مذاکره کنیم اما ایران معتقد است آمریکا قابل اعتماد نیست. درواقع آمریکا کاملا موافق برجام است اما به سبک و سیاق خود. آمریکا قصد دارد موافقت ایران را بدون امتیاز دادن بگیرد و بعد از اینکه انتخابات کنگره تمام شد بر سر باقی ماجراها، دوباره سر میز مذاکره بنشیند. اما این بار ایران نمی‌خواهد وارد بازی آمریکایی‌ها شود، چرا که آمریکا در گذشته نشان داده است اصلا قابل اعتماد نیست.
افزایش اختلاف میان غرب و روسیه و نیز وضعیت کنونی جنگ اوکراین و روند آن، بر آینده مذاکرات وین چه تاثیری ممکن است داشته باشد؟
جنگ اوکراین بی اعتمادی به غرب را تشدید کرده در عین حال پیامدهایی هم داشته، از جمله تقویت روابط فرا آتلانتیکی، یعنی روابط میان آمریکا و اروپا و تبدیل شدن اروپا به یکی از مناطق منازعه‌خیز. در گذشته اروپا آرام‌ترین منطقه جهان تلقی می‌شد اما با جنگ اوکراین معلوم شد که اروپا هم در واقع می‌تواند منطقه منازعه‌خیزی باشد. بنابراین جنگ اوکراین باعث شده که اروپا آسیب‌پذیرتر از گذشته باشد، رقابت های نظامی در اروپا تشدید خواهد شد، برخلاف رویه خوش‌بینانه‌ای که در مورد کاهش منازعات و جنگ در اروپا در سه دهه گذشته داشتیم جنگ اوکراین در واقع به نوعی می‌توان گفت که دوباره، اروپا را از جهاتی به دوران پیش از جنگ جهانی دوم برگردانده است. یعنی رقابت میان کشورها، رقابت نظامی‌میان آنها، ترس از توسعه طلبی سرزمینی توسط یک قدرت نظامی برتر یعنی روسیه بیشتر شده است. جنگ اوکراین اعتماد حداقلی را که میان آمریکا و اروپا با روسیه وجود داشت، باز هم کمتر کرده و نتیجه این کاهش همکاری آمریکا و اروپا با روسیه در موضوع برجام بوده است. اما یک نکته را نباید فراموش کرد که از نظر روس‌ها و چینی‌ها و حتی اروپایی‌ها، برجام اختلاف میان ایران و آمریکاست. بنابراین علی‌غم اینکه روسیه و چین نگران نزدیک شدن ایران به غرب هستند، ولی در تحلیل نهایی خود آنها هم خواهان این هستند که برجام احیا شود.
نظر شما