«انتقال ایدز از طریق اعتیاد تزریقی در ایران کنترل شده و سیر نزولی پیدا کرده است.» دکتر حسن امامی رضوی در گفت‌وگو با فارس اظهار داشت: با توجه به خطر انتشار بیماری ایدز از طریق اعتیاد تزریقی، طی سال‌های اخیر تمرکز برنامه‌های مراقبتی این بیماری روی معتادان بوده است و خوشبختانه امروز روند انتقال ایدز در این گروه کنترل شده و روند نزولی پیدا کرده است.
اگرچه به گفته معاون سلامت وزارت بهداشت برنامه‌هایی مانند کاهش آسیب در معتادان تزریقی، کنترل زندان‌ها، اجرای برنامه‌های مراقبتی در مراکز مشاوره و افزایش مراکز کلینیک‌های متادون‌تراپی در راستای این هدف در حال اجرا است ولی به گفته متخصصان عفونی با وجود تمام پیشرفت‌هایی که برای کاهش اعتیاد تزریقی شده، این عامل هنوز مهم‌ترین علت انتقال ایدز در ایران محسوب می‌شود.
تا حدودی موفق بودیم
دکتر حمید عمادی، متخصص عفونی و عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران به همشهری می‌گوید: البته سیر نزولی اعتیاد تزریقی با کنترل آن فرق می‌کند.
مفهوم کنترل این است که ما دیگر موارد جدید بروز بیماری ایدز را نداشته باشیم. ولی اگر بخواهیم بگوییم منظور از کنترل اعتیاد تزریقی، مهار کردن کامل آن است، اصلا صحیح نیست.
به گفته این متخصص بیماری‌های عفونی البته با برنامه‌های زیادی که در رابطه با آموزش به معتادان تزریقی داده شده، از قبیل عدم‌استفاده از سرنگ مشترک تا حدی شاهد سیر نزولی اعتیاد تزریقی در جامعه بوده‌ایم به‌خصوص اینکه این آموزش‌ها از طریق افرادی داده می‌شود که قبلا معتاد بوده‌اند و حالا اعتیاد خود را به‌طور کامل کنار گذاشته‌اند.
دکتر عمادی در ادامه با اشاره به اینکه ضریب اطمینان این مراکز آموزشی هم بسیار بالاست، ادامه می‌دهد: از طرفی این آموزش‌ها در زندان‌ها هم جا افتاده است به‌طوری که الان دیگر اعتیاد خوراکی در این مکان‌ها جای اعتیاد تزریقی را گرفته.
چون به هر حال در همه جای دنیا مواد‌مخدر در دسترس زندانی‌هاست. پس اگر این مواد به‌صورت خوراکی استفاده شوند، خطر کمتری نسبت به اعتیاد تزریقی دارند.
سرنگ مشترک همچنان مقصر است
«در این میان عملکرد مسئولان زندان‌ها نسبت به معتادان متفاوت شده و همین امر باعث کاهش اعتیاد تزریقی در این مکان‌ها شده است.»
شنیدن این عبارات از زبان دکتر عمادی در حالی است که دکتر مسعود مردانی، متخصص عفونی و عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی به همشهری می‌گوید: اگرچه سیر اعتیاد تزریقی در جامعه رو به کاهش است اما در حال حاضر مهم‌ترین علت ابتلا به ایدز در ایران همچنان اعتیاد تزریقی است.
به گفته دکتر مردانی از زمانی که اولین بیمار هموفیلی در اثر خون و فرآورده‌های خونی آلوده که از کشور فرانسه وارد شده بود، به ایدز مبتلا شد تا الان 23 سال می‌گذرد.
همین اتفاق باعث شد که تصور ما بر این باشد که خون و فرآورده‌های خونی آلوده مهم‌ترین عامل انتقال ایدز محسوب می‌شوند.
وی ادامه می‌دهد: ولی از سال 64، بعد از اینکه تعداد زیادی از این بیماران از بین زندانیان سردرآوردند، مشخص شد مهم‌ترین راه انتقال ایدز در ایران همچنان اعتیاد تزریقی و استفاده از سرنگ مشترک است.
به عقیده دکتر مردانی با اقداماتی که وزارت بهداشت، سازمان زندان‌ها و سازمان بهزیستی انجام داده‌اند، اعتیاد تزریقی به‌صورت نسبی کنترل شده و معتادان به داروهای روان‌گردان و آمفتامین‌ها گرایش بیشتری پیدا کرده‌اند.
رفتارهای پرخطر جایگزین می‌شود!
«با این حال فراموش نکنیم که اگرچه اعتیاد تزریقی تا اندازه محدودی سیر نزولی پیدا کرده ولی روند تغییر اپیدمیولوژیک انتقال ایدز در معتادان و جوانان از سرنگ مشترک به طرف رفتار جنسی پرخطر است.»
دکتر عمادی نیز این موضوع را تایید می‌کند: که با وجود تمام پیشرفت‌ها در زمینه کاهش اعتیاد تزریقی، آمار اعتیاد در جامعه ما همچنان بالاست و اگر اعتیاد تزریقی را هم کنار بگذاریم، همین معتادان کسانی هستند که بیشترین روابط جنسی پرخطر را دارند که این امر هم مهم‌ترین عامل انتقال ایدز است و باید در مورد آن چاره‌ای اندیشید.
این در حالی است که رئیس اداره ایدز وزارت بهداشت نیز با بیان اینکه انتقال ایدز از طریق روابط پرخطر جنسی در حال افزایش است، می‌گوید: ایدز یک بیماری ویروسی است که عامل آن از طریق اعتیاد تزریقی، استفاده از سرنگ مشترک، رابطه جنسی غیرایمن، استفاده از خون آلوده و مادر آلوده به جنین منتقل می‌شود.
به عقیده دکتر عباس صداقت انتقال ایدز از مادر به جنین در ایران ناچیز است، خون‌های مصرفی در کشور نیز ایمنی 100 درصد دارند، انتقال از طریق سرنگ مشترک نیز با پوشش فراگیر گروه معتادان تزریقی، اجرای برنامه کاهش آسیب، توزیع سرنگ رایگان و آموزش این گروه کنترل شده و اکنون تنها خطری که نگرانی از شیوع این بیماری را دامن می‌زند، گسترش ایدز از طریق رابطه جنسی است.
وی توضیح می‌دهد: متأسفانه 2 گروه اصلی هدف یعنی معتادان تزریقی و افرادی که
بی‌بند و باری جنسی دارند، با هم همپوشانی دارند و ممکن است این افراد به‌علت روابط جنسی غیرایمن به گسترش این بیماری در جامعه غیرمعتاد دامن بزنند و این خطری است که اگر نسبت به آن هوشیار نباشیم، می‌تواند موجب گسترش این بیماری شود.
دکتر صداقت تاکید می‌کند: شواهد نشان می‌دهد که الگوی انتقال ایدز در ایران از سرنگ مشترک به سمت روابط جنسی در حال تغییر است.
بسیاری از متخصصان برجسته بیماری‌های عفونی نیز در کمیته کشوری ایدز به این نکته اذعان داشته‌‌اند که در موارد جدید بیماری ایدز که شناسایی می‌شود، ابتلا از طریق رابطه جنسی بیشتر خودنمایی می‌کند
