به گزارش همشهری آنلاین، شریر کلاسیک در دنیای درام، در بنیادی‌ترین شکلش، درست در نقطه مقابل قهرمان کلاسیک قدعلم می‌کند. شریر کلاسیک فاقد ویژگی‌ها و سجایایی است که در قامت قهرمان می‌بینیم و همینطور دارای خصلت‌ها و خصوصیاتی است که قهرمان فاقد آنهاست. یک شریر درست طراحی‌شده می‌تواند به اندازه قهرمان بار نمایش را به دوش بکشد و به ایجاد کشمکش یاری برساند. عبیدالله بن زیاد، مشهور به ابن‌مرجانه یا ابن‌زیاد، یکی از شخصیت‌های شریری است که در واقعه کربلا و به شهادت رساندن امام حسین(ع) نقش مهمی داشت.
شخصیت ابن‌زیاد به‌عنوان شریری کلاسیک که قطب منفی درام را تشکیل می‌دهد در فیلم‌ها و سریال‌هایی که درباره واقعه کربلا ساخته شده، توسط بازیگران مختلفی بازی شده است. تعدادی از نقش‌آفرینی‌های این بازیگران فراموش‌نشدنی است و ابعادی جدید از ماهیت و شخصیت ابن‌زیاد را به تصویر کشیده‌اند. در این مطلب نگاهی به تعدادی از این نقش‌آفرینی‌ها انداخته‌ایم. سعیدی در اجرای نقش ابن‌زیاد توانسته بود همراهی مخاطب را جلب کند و از این شخصیت منفی فرصتی برای ارائه قدرت بازیگری‌اش بسازد.
فیلم سفیر (۱۳۶۱)
«سفیر» فیلمی به کارگردانی فریبرز صالح و نویسندگی خودش و کیهان رهگذار، داستان قیس بن‌مسهر است که با نامه‌ای از سوی حسین بن‌علی برای سلیمان بن‌صرد خزاعی راهی کوفه می‌شود و در راه به‌دست مأموران ابن‌زیاد، والی کوفه دستگیر می‌شود و به زندان می‌افتد. در زندان به وی گفته می‌شود که درصورت سخنرانی علیه حسین بن‌علی از زندان آزاد خواهد شد. وی با پذیرش این شرط روی منبر می‌رود، اما علیه یزید سخنرانی می‌کند. پس از این سخنرانی قیس به دستور ابن‌زیاد کشته می‌شود. مرحوم عزت‌الله مقبلی که صدایش از تصویرش برای علاقه‌مندان به سینما آشناتر است، در نقش ابن‌زیاد ظاهر شد. ابن‌زیاد سفیر تک‌بعدی است و در حاشیه داستان قیس بن‌مسهر قرار دارد.
سریال روایت عشق (۱۳۶۴)
«روایت عشق» سریالی به کارگردانی علاءالدین رحیمی و انوشیروان ارجمند است که در سال ۱۳۶۴ از شبکه یک پخش شد. این مجموعه تلویزیونی نخستین سریالی است که بعد از انقلاب اسلامی درباره قیام عاشورا و حماسه کربلا ساخته شد. این سریال داستان عهدشکنی مردم کوفه و ظلم و جور یزیدیان علیه خاندان پیامبر اسلام(ص) بود. در کنار روایت حوادث کوفه تا پیش از قیام عاشورا، حرکت کاروان امام حسین(ع) به سمت کربلا و فجایع روز عاشورا و ستمی که به آنان روا شد، در این مجموعه به تصویر کشیده شده است.
مرحوم رضا سعیدی، بازیگر نقش ابن‌زیاد در این سریال بود که نقش‌آفرینی او هنوز در خاطره جمعی بینندگان این سریال باقی مانده است. نقش سعید در این سریال کوتاه بود، اما او با این نقش به تماشاگران شناسانده شد. همین نشان می‌دهد اجرای او از این نقش تا چه حد مؤثر بوده است.
سریال معصومیت ازدست‌رفته (۱۳۸۲)
«معصومیت ازدست‌رفته» سریالی به کارگردانی داوود میرباقری محصول سال ۱۳۸۲ بود. داستان این سریال به سده نخست هجری برمی‌گردد و با محوریت شخصیتی به نام شوذب شکل می‌گیرد. شوذب از یاران علی(ع) است؛ منتهی اکنون خزانه‌دار کوفه و امویان شده‌است. میرباقری شوذب را در میانه عشق بین ۲زن ترسیم می‌کند؛ نخستین زن ماریاست که زمانی مسیحی بوده و خاطرات شیرینی از دوران خلافت علی(ع) دارد که به منزل آنها سر می‌زده و دستگیر فقر و تنگدستی‌شان بوده است.
دیدن شوذب، ماریا را به یاد علی(ع) می‌اندازد و همین به‌تدریج علاقه او را به شوذب شکل می‌دهد. ماریا که پس از مرگ مادر به دیر سپرده شده و به کسوت راهبه‌ای مسیحی درآمده است، همچنان دل در گرو عشق شوذب دارد و برایش پیام‌هایی عاطفی می‌فرستد و در مواجهه بین این دو، شوذب نیز گرفتار عشق ماریا می‌شود. اما زن دوم یک یهودی است به نام حمیرا که با شمایل کولی‌وار خویش، دل شوذب را می‌فریبد و او را به‌تدریج با وسوسه به راهیابی بیشتر به دستگاه خلافت امویان، از ایمان دور می‌سازد.
در این سریال، داریوش فرهنگ نقش ابن‌زیاد را بازی می‌کند. فرهنگ با تکیه بر صدای خاص و بازی پرتکلفی که سبک او در بازیگری است، شخصیت ابن‌زیاد را تصویر کرده است؛ تصویری که فرهنگ از ابن‌زیاد می‌سازد حاکمی زیرک و در عین حال طالب و تشنه قدرت است که سعی می‌کند با نیرنگ و خدعه بر قدرتش بیفزاید و از هر موقعیتی برای مستحکم کردن جایگاه خود در دارالخلافه بهره ببرد.
سریال مختارنامه (۱۳۸۹)
به‌یادماندنی‌ترین اجرا از شخصیت ابن‌زیاد را فرهاد اصلانی در سریال «مختارنامه» به کارگردانی داوود میرباقری ارائه داده است. ابن‌زیاد اصلانی، در عین زیرک بودن، متوهم و بی‌رحم است و برای رسیدن به خواسته‌اش از هیچ کاری فروگذار نیست.
اصلانی خود درباره اجرایش در نقش ابن‌زیاد گفته: «اجراهای داریوش فرهنگ، رضا سعیدی و عزت‌الله مقبلی را از این نقش دیده بودم. می‌دانستم که حاصل کارم با آنها مقایسه خواهد شد، ولی انصافا سناریو بی‌نظیر بود. من هم تلاش کردم با درک کاملی از این شخصیت جلوی دوربین بروم؛ چون واقعا همه عوامل از بهترین‌ها بودند و باید با شناخت کار را شروع می‌کردم؛ به همین دلیل رفتم سراغ منابع تاریخی که خواندن برخی از آنها مثل تاریخ بیهقی و طبری و... راحت هم نبود. چندین مختارنامه داریم. خودتان در انتهای تیتراژ این سریال منابع را می‌دیدید. من هم کوشیدم آن قدری بخوانم و جلو بروم که از نظر فکری در فضای آن دوران قرار بگیرم. حالا می‌فهمیدم چه می‌گویم. فکر می‌کنم یکی از علت‌های دیده شدن ابن‌زیاد همین بود که من طوطی‌وار چیزی را نمی‌گفتم. ضمن اینکه واقعا خودم را از کار جدا نمی‌دیدم.
اگر ۲روز کار داشتم و ۵روز بازی نداشتم، حتما در آن۵ روز ۳، ۲ بار سر صحنه می‌رفتم. حتما بازی دیگران را می‌دیدم. خودم را یک‌ساز می‌دیدم در یک سمفونی و نمی‌خواستم چیزی بیرون بزند و به‌اصطلاح فالش شود، اما واقعا مهم‌ترین کمک، حضور خود میرباقری بود. بگذارید این طوری بگویم که میرباقری در مختارنامه بهترین خودش بود.» درباره اصلانی هم می‌شود گفت او در نقش ابن‌زیاد یکی از بهترین‌های خودش بود.
فیلم رستاخیز (۱۳۹۱)
«رستاخیز» احمدرضا درویش بعد از یک دهه کش و قوس بالاخره اکران آنلاین شد و آنها که به دیدن فیلم‌های تاریخی و مذهبی علاقه‌مندند روایت درویش از واقعه کربلا را تماشا کردند. در این فیلم بابک حمیدیان هم نقش ابن‌زیاد و هم نقش یزید را بازی کرده است. خودش درباره بازی در نقش ابن‌زیاد گفته: «اجرایی که من برای ابن‌زیاد درنظر گرفتم با اجرای عزت‌الله مقبلی، داریوش فرهنگ و فرهاد اصلانی فرق دارد؛ هر چند بازی همه این بزرگان بازیگر در آثار مختلف برای این نقش مشترک متفاوت است.» نه خود فیلم و نه بازی حمیدیان آنچنان که باید دیده نشد.
نظر شما