این در حالی است که ساختار «زیویه» خشتی است و با شروع فصل بارش، نگرانی‌ها درباره سرنوشت این اثر دو چندان شده است.
سیمین لک‌پور، باستان‌شناسی که در فاصله سال‌های 1378 تا 1382 در این منطقه به کاوش پرداخته است، دراین‌باره به همشهری گفت: از سال 1382 تا‌کنون هیچ مرمتی روی این مجموعه صورت نگرفته و این در شرایطی است که بنای خشتی زیویه نیازمند مرمت مداوم و مقاوم‌سازی‌های فصلی و بلندمدت است.
در همین حال، حمید امان‌اللهی، مدیر پایگاه زیویه در گفت‌وگویی با خبرگزاری مهر گفته است: در سال‌جاری تا‌کنون اعتباری به تپه زیویه اختصاص نیافته است و سال گذشته نیز تنها 400 میلیون ریال اعتبار به این مجموعه اختصاص پیدا کرد که تمامی این اعتبار در بخش تجهیز پایگاه زیویه هزینه شده است.
متأسفانه در برنامه بودجه سال 1378 تنها اعتبار باستان‌شناسی و کاوش در بودجه سازمان میراث‌فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری کاهش داشت که اینک نمود آن را در زیویه می‌توان به وضوح دید.
از سوی دیگر از آنجا که زیویه برای خود پایگاه مستقل دارد زیر نظر پژوهشکده باستان‌شناسی فعالیت می‌کند و عملا معاونت میراث‌فرهنگی هیچ نظارت و برنامه‌ای دراین‌باره ندارد.
55 کیلومتری سقز در کردستان
قلعه تاریخی زیویه در 55 کیلومتری شهرستان سقز در شمال روستایی با همین نام با وسعتی حدود 40 هکتار و با ارتفاعی حدود 10 تا 140 متری از سطح زمین‌های اطراف واقع شده است.
در فاصله سال‌های 1325 تا‌کنون 4 دوره کاوش در این منطقه صورت گرفته است که خود این کاوش‌ها بعضا به‌دلیل تجاری بودن بی‌آسیب‌نبوده است.
خبرگزاری مهر دراین‌باره تاکید کرده است که در فاصله سال‌های 1325 تا 1333 یک یهودی به نام ایوب رب‌نوع دراین منطقه به کاوش مشغول بوده که آسیب جبران‌ناپذیری به مجموعه وارد کرده است.
در فاصله سال‌های 1354 تا 1373 نیز نصرالله معتمدی کاوش را برعهده داشت که آثار قابل توجهی در این مدت کشف شد. سپس سیمین لک‌پور به کاوش پرداخت که دراین دوره راه‌پله‌های سنگی، فضاهای جانبی و تالار ستون‌ها و خود ستون‌ها کشف شد.
حمید امان‌اللهی دراین‌باره نیز به خبرگزاری مهر گفته است: تالار ستون‌دار تپه باستانی زیویه دارای 16 ستون در 2 ردیف 8 تایی است که پایه ستون‌ها سنگ و خود ستون‌ها نیز از خشت بوده است و متأسفانه در حال حاضر از ستون‌ها هیچ اثری باقی نمانده است.
اثری به جا مانده از مادها
سیمین‌لک‌پور درباره زیویه به همشهری گفت: این سایت مهم و با ارزش که در حال حاضر نادیده گرفته شده است، هم نیازمند محافظت است و هم نیازمند مرمت، و برنامه ما در سال‌های 1378 تا 1382 برنامه‌ای در مسیر مرمت و نگهداری بود و در درجه دوم کاوش را مد نظر داشت.
وی با اشاره به این مجموعه که به مادها تعلق دارد، افزود: به جرات می‌توان گفت هیچ اثری از مادها تا این اندازه وسیع و عظیم به جا نمانده است و نمی‌توان به سادگی از کنار این مجموعه گذشت.
لک‌پور به تشریح این بنا پرداخته و تاکید کرد: براساس کاوش‌ها و مدارک به دست آمده ورودی این مجموعه که روی تپه‌ای واقع شده است از جبهه شرقی بوده و به وسیله یک راه‌پله سنگی که با دیواره‌های حفاظتی ساخته شده بود به حیاط می‌رسیده است و سپس تا تالار ستون‌دار در راس تپه ادامه پیدا می‌کرده است. در این میان پست‌های نگهبانی و اتاق‌هایی در شمال مجموعه نیز کشف شده است.
این باستان‌شناس همچنین به ماهیت این اتاق‌ها اشاره کرد و اظهار داشت:این اتاق‌ها انبار اسلحه بوده و در جبهه شمالی تالاری خشتی وجود دارد که در آن دانه‌های ارزن به دست آمده و مشخص است که از آن به‌عنوان انبار آذوقه استفاده می‌شده است.
به گفته لک‌پور، براساس شواهد و آثار به دست آمده به‌نظر می‌آید که این مجموعه یک ارک بوده که هم محل حکومت محسوب می‌شده و هم محل سکونت حاکم.
اثری با قابلیت ثبت جهانی
از آنجا که مجموعه زیویه قدمتی 3 هزار و 500 ساله دارد و از معدود آثار خشتی به جا مانده از این دوره تاریخی است به‌نظر می‌رسد با برنامه‌ریزی درست بتوان ضمن ثبت این اثر، پشتیبانی بین‌المللی برای حفظ و نگهداری از آن را تدارک دید.
