اما گوگل ارث این وضعیت را تغییر داده است. تصاویر ماهوارهای قابل‌دسترسی از طریق این برنامه نقشه سه‌بعدی اینترنتی نشان می‌دهد که بخش‌های بزرگی از این کشور حاوی مجموعه‌ای غنی از بقایای باستانی است که ممکن است سابقه‌ای چند هزار ساله داشته باشند.
پژوهشگران اخیرا با بررسی یک "پنجره" با وضوح بالا در یک پهنه صخره‌ای آتشفشانی در شرق شهر جده حدود 2000 قبر را کشف کردند- بدون اینکه پای‌شان به صحرای عربستان رسیده باشد.
دکتر دیوید کندی، در دانشگاه استرالیای غربی که سرپرست این پژوهش بوده است می‌گوید با توجه به شمار زیاد بقایای سنگی شناسایی شده در عربستان سعوی، و نیز پژوهش‌های دیگر انجام شده در اردن ممکن است هزاران جای دیگر مانند این محل در شبه‌جزیره عربستان پراکنده باشند.
چشمی در آسمان
کندی 35 سال گذشته را به بررسی محلهای باستان‌شناسی در اردن - عمدتا بوسیله هواپیما- پرداخته است. باستان‌شناسان دهه‌هاست که برای شناسایی محلهایی روی نقشه که از روی زمین به اسانی قابل شناسایی نیستند، از هواپیما استفاده می‌‌کنند. کندی تعدادی زیادی از محلهای باستانی را در اردن در نزدیکی مرز سعودی یافت، اما کنجکاو بود که بداند در آن طرف مرز چه خبر است.
دولت سعودی در دهه‌های 1970 و 1980 اجازه بر‌رسی‌های گسترده باستان‌شناسی را در این کشور داد که به کشف 1800 مقبره و سایر محلهای باستانی در سراسر این کشور انجامید، اما دولت استفاده از عکسبرداری هوایی را حتی به نقشه‌برداران خود این کشور را هم نمی‌دهد.
از هنگامی که در دهه گذشته تصاویر ماهوارهای به طور گسترده‌ای در اختیار عموم قرار گرفتند، و به خصوص از هنگامی که گوگل ارث در سال 2005 به راه افتاد، باستان‌شناسان از آن برای بررسی ویرانه‌ها در پهنه‌های بزرگ در سراسر جهان استفاده کرده‌اند. حدود دو سال پیش، چند پنجره تصویری بسیار واضح از عربستان سعودی گشوده شد، و کندی توانست برای اولین بار این مناطق را ببیند.
او می‌گوید: "به لطف گوگل، توانستم آن طرف مرز را ببینم." و آنچه او دید "فوق‌العاده" بود- هزاران محل باستانی تنها در چند پنجره تصویری در دسترس.
پنجره‌ای به صحرا
کندی و یک همکار سعودی‌اش شروع به بررسی مقدماتی یک ناحیه کوچک در 400 کیلومتری شمال محل باستانی جده کردند. در آنجا آنها توانستند ساختارهای سنگی بزرگی که "کایت"(kite) نامیده می‌شوند، را شناسایی کنند که به نظر دانشمندان برای به دام انداختن حیوانات و گرد آوردن آنها کنار هم مورد استفاده قرار می‌گیرد.
کندی و همکارش ام سی بیشاپ برای بررسی حاضر، که به صورت آنلاین در 28 ژانویه در جورنال علوم باستان‌شناختی منتشر شد، نگاه روش‌مندتری را به یک پنجره 480 مایل مربعی نزدیک جده انداختند. آنها 1997 ساختار متشکل از سنگ بازالت که محورطه لاوایی اطراف آورده شده بود، را شناسایی کردند.
پرشمارترین این ساختارها "سنگ قبرها"(cairns) - پشته‌هایی که شبیه به قبرهای ویران‌شده که در اردن و یمن هم یافت شده‌اند- و "آویزه‌ها" (pendants)- که قبرهایی که دنباله‌های متشکل از توده‌های کوچک سنگی آنها گاه تا سه مایل به درون صحرا پیش می‌رود.
برخی از قبرها به تنهایی و برخی دیگر بر فراز دیگری ساخته شده‌اند، برخی در کنار هم ترتیب یافته‌اند و برخی دیگر اینجا و آنجا در بیابان پراکنده‌اند. به گفته کندی اغلب آنها مدت‌ها پیش باید غارت شده باشند. چند ویرانه با شکل کمتر مشخص هم وجود دارند که ممکن است باقیمانده محلهای زندگی فصلی باشند.
کندی مشخصات جغرافیایی چند محل باستانی را به دوستی که نزدیک جده کار می‌کرد فرستاد، تا او با GPS به بیان برود و از آنها عکسبرداری کند. به گفته کندی در جاهایی که از فضا تصاویر قبرها و دنباله‌های آنها دیده می‌شد، عکس‌های زمینی انبوهی از تخته سنگ‌های نامشخص را نشان می‌‌داد که هر تلاشی برای مکان‌یابی یا نقشه‌برداری از آن از روی زمین را به "کابوسی" بدل می‌کرد. اما مردمانی که این ساختارها را ساخته‌اند، چه کسانی بودند؟ به گفته زارینس بیشترین احتمال این است که آنها قبایل چادرنشینی بوده‌اند که میان اردوگاه‌های‌شان حرکت می‌کردند و به پرورش گله‌های بز، گوسفند، الاغ و بعدها اسب و شتر می‌پرداختند. او می‌گوید این ساختارها احتمالا به زمانی بین 4000 تا 1000 سال پیش از میلاد مسیح باز می‌گردند، زمانی که آب و هوای این منطقه مرطوب‌تر و مساعدتر از زمان فعلی بود.
پاها بر زمین
با اینکه اطلاعات جدید دیدگاه‌هایی جدید را به میان می‌آورد، اما به گفته زارینس، که اکنون از دانشگاه ایالتی میسوری بازنشسته شده است و در عمان زندگی می‌کند، و از آنجا به استفاده از گوگل ارث به کاوش‌هایش ادامه می‌دهد، تنها نگاه کردن از فضا به محلهای باستانی کافی نیست.
او می‌گوید: "این کار به شناسایی محلهایی که باید حفاری شوند، کمک می‌کندو اما تا زمانی که افرادی در محل نداشته باشید، واقعا کاری نمی‌توانید بکنید. شما مجبورید که کسی را به آنجا بفرستید تا حفاری کند."
به گفته او اگر از این جنبه به موضوع نگاه کنیم مقاله کندی و بیشاپ پیشرفتی نسبت به آنچه برای دهه‌ها دانسته شده بود، به حساب نمی‌آید. بررسی انجام شده در دهه‌های 1970 و 1980 نشان داد که شمار فراوانی قبر و سایر ویرانه‌ها در سراسر عربستان سعودی پراکنده است، اما در نبود عکسبرداری هوایی نقشه‌برداری همه آنها ناممکن بود.
کندی تا حدی با نظر او موافق است،اما می‌گوید: "نگاه کردن از بالا اطلاعات بسیار بیشتری به دست می‌دهد. این کار پاسخ کامل را در اختیار نمی‌گذارد، تنها یک نقطه شروع است. اما نقطه شروعی ایدآل است."
و مجموعه تصاویر گوگل ارث به طور مداوم در حال گسترش است، و باستان‌شناسان پشت‌میزنشین برای سال‌‌های آینده کارهای زیادی در دست خواهند داشت. کندی می‌گوید: "کیفیت تصاویر ماهوارهای عربستان سعودی به طور مداوم در حال بهبودی است و اندازه پنجره‌های تصویری به طور مداوم در حال افزایش است. بنابراین امکانات بالقوه بسیار زیاد است."
Livescience
