اگر چنین تجربه‌ای داشته‌اید، در این تجربه تنها نیستید. یک تیتر به خوبی پرداخته‌شده می‌تواند بسیار تاثیرگذار باشد. ما اغلب عناوین اخبار را مرور می‌کنیم و بعد تصمیم می‌گیریم آنها را بخوانیم یا نخوانیم.
اما عناوین اخبار سلامت درباره پژوهش‌های منجر به یافته‌های جدید پزشکی مانند عناوین خبرهای دیگر ممکن است شما را فریب دهند و گمراه کنند. این چنین تیترهایی را می‌توان به چند دسته تقسیم کرد:
اغراق کردن در یافته‌های یک بررسی
- آیا در این تحقیق انسان‌ها مورد بررسی بوده‌اند: اگر یک بررسی نشاندهنده بی‌خطر و مؤثر بودن یک دارو برای یک بیماری مهم باشد، خبری مهم است. اما اگر این بررسی فقط روی موش‌ها انجام شده باشد؟ حذف کردن جزئیات مهم از تیتر باعث اغراق کردن در اهمیت آن بررسی می‌شود.
- هیجان‌انگیزی بیش از حد: استفاده از کلمات هیجان‌انگیزی مانند «پیشرفت بی‌سابقه» یا «پژوهش پیشگام» در عناوین پژوهش‌های پزشکی معمول است.با این حال پیشرفت‌های حقیقی بسیار نادر هستند. ماهیت علم چنین است: دانش به آهستگی گرد می‌آید و هر یافته جدیدی باعث اندکی پیشرفت نسبت به قبل می‌شود.
- تعمیم بیش از حد: تیترهای اخبار پزشکی اغلب هنگام خلاصه کردن یافته‌های یک بررسی بیش از حد و بی‌دلیل آنها را تعمیم می‌دهند. برای مثال اگر پژوهشگران دریابند یک نوع جدید سلول در خون هنگام بدتر شدن یک بیماری افزایش می‌یابد، ممکن است در تیتر خبر این بررسی فرض شود که درمان‌هایی که این سلول‌ها را کاهش می‌دهند، ممکن است بیماری را کنترل کنند و عنوان اغراق‌شده‌ای مانند این بر مطلب گذاشته می‌شود: «پژوهشگران رویکرد جدیدی به درمان را کشف می‌کنند!» درست است که چنین واقعه‌ای ممکن است روزی رخ دهد، اما هنگامی که بررسی مورد نظر حتی به سنجش درمان نپرداخته است، چنین عنوانی غلوآمیز است.
- نادیده گرفتن مهمترین پیامد: بررسی‌ها ممکن است به جای بررسی تاثیربخشی یک درمان بر بیماری قلبی، ممکن است چگونگی تاثیر آن بر یک عامل زمینه‌ساز یا خطرساز بیماری قلبی را بررسی کنند. یک نمونه خوب کلسترول است. اگر دارویی میزان کلسترول خون را پایین می‌آورد، عالی است، اما بهتر این است که این دارو میزان بیماری قلبی-عروقی و مرگ‌های ناشی از آن را پایین بیاورد.
عناوین اخبار ندرتا این تفاوت مهم میان یک «معیار نیابتی» (مثلا یک عامل زمینه‌ساز یا خطرساز) و مهمترین پیامد (مانند میزان‌های مرگ) نشان می‌دهند.
منطق نادرست
رابطه داشتن با بیماری معادل علت بیماری بودن نیست: این تمایز میان «رابطه سببی یا علی» و «همراهی» مهم است. بررسی‌های مشاهده‌ای می‌توانند تعیین کنند آیا رابطه (یا همراهی) میان دو عامل سلامت وجود دارد یا نه، مثلا رابطه میان یک علامت (مانند سردرد) و یک بیماری (مانند زخم معده). اما این امر به معنای آن نیست یکی واقعا علت ایجاد دیگری است. اگر افراد بیشتری در گروهی سردردهای مکرر دارند، زخم‌های معده بیشتر هم دارند، تیتر مطلب ممکن است بی‌پروا اعلام کند: «سردرد باعث زخم معده می‌شود!» یک توضیح محتمل‌تر در این مورد این است که افراد دچار سردردهای بیشتر آسپیرین، ایبوپروفن و داروهای مشابه را مصرف می‌کنند که علت شناخته‌شده زخم معده هستند.
مبهم بودن جزئیات کلیدی
یک روزی به معنای امروز نیست: بررسی‌های داروهایا وسائل پزشکی ممکن است به عنوان دگرگون‌کننده زندگی افراد یا دگرگون‌کننده شیوه درمان پزشکان اعلام شوند. اما نگاهی دقیق‌تر اغلب روشن می‌کندکه درمان جدید سال‌ها با رسیدن به بازار فاصله دارد- یا ممکن هرگز تایید نشود.
کاری که در حال پیشرفت است: کلمه «مقدماتی» در بسیاری از عناوین اخبار دیده نمی‌شود. بررسی‌های ارائه‌شده در کنفرانس‌های پزشکی که هنوز در ژورنال‌های پزشکی داوری همتا شده منتشر نشده‌اند، بینش‌هایی مقدماتی در اختیار می‌گذارند. پژوهشی که در این زمان امیدوارکننده است، ممکن است در نهایت به یک بن‌بست علمی برسد.
- این یک گزارش خبری از بررسی است یا بیانیه مطبوعاتی یا آگهی؟ گاهی هنگام خواندن برخی از تیترها مشکل است که این سه مورد را از هم افتراق دهیم. بیانیه‌های مطبوعاتی یا آگهی‌ها به طور معمول به شکلی مثبت یافته‌های جدید یا درمان‌های جدید را ارائه می‌دهند. اما ما از گزارش‌های خبری انتظار داریم که متعادل‌تر باشند.
یک خبر و چند تیتر
یک بررسی در سال ۲۰۲۱ یافته‌هایی درباره یک ضربانساز قلب ارائه کرد که ریتم‌های ناهنجار قلب را برای مدتی درمان می‌کند و بعد حل می‌شود. شگفت‌آور است، درست است؟ برای افرادی که فقط نیاز موقت به ضربانساز دارند، یک ضربانساز حل‌شونده می‌تواند امکان پرهیز از عمل جراحی برای خارج کردن آن در زمانی که دیگر به آن نیازی نیست را فراهم کند.
سه تیتر پوشش‌دهنده این پژوهش این ماجرا به این شکل ارائه کردند:
به زودی می‌آید: یک ضربانساز کاشته‌شده که پس از مصرف حل می‌شود
آیا افراد روزی ضربان‌سازهایی خواهند داشت که درون بدنشان حل می‌شود؟
نخستین ضربانساز موقت که بدون آسیب زدن درون بدن حل می‌شود
اما نکته این بود که این ضربانساز حل‌شونده هرگز در انسان‌های زنده آزمایش نشده بود- حقیقت مهمی که در تیترها نیامده بود! برای آزمایش ضربانساز حل‌شونده، پژوهشگران در موش‌ها و سگ‌ها عمل جراحی قلب باز انجام داده بودند و تجربیات آزمایشگاهی بر روی بافت قلب خارج شده از بدن موش‌ها، خرگوش‌ها و انسان‌های درگذشته انجام داده بودند.
تیتر نخست دامچاله وعده بیش از حد دادن درباره یافته‌های یک پژوهش مقدماتی را نشان می‌دهد: بله،یک ضربانساز حل‌شونده ممکن است روزی به امری معمول در انسان‌ها بدل شود، اما بعید است که این روز «به زودی بیاید». و هنگامی که تیتری می‌گوید «بدون آسیب زدن درون بدن حل می‌شود»، منطقا ممکن است فکر کنیم که منظور بدن انسان زنده است، در حالیکه در واقع این طور نیست.
خلاصه کلام
چرا ما مداوما با تیترهای گمراه‌کننده بمباران می‌شویم؟ یک دلیل عمه این است که این تیترها توجه، کلیک، خوانده شدن، اشتراک و نفوذی را به دنبال دارند که برای سایت‌های رسانه‌ای اساسی است. برخی از نویسندگان و ویراستاران به ایجاد جاروجنجال گرایش دارند، چرا که می‌دانند باعث جلب توجه بیشتر می‌شود. گروهی دیگر هم ممکن است آموزش لازم برای خواندن یا ارائه کردن با دقت کافی اخبار پزشکی را نداشته باشند.
در دنیایی که پر از تیترهای گمراه‌کننده اخبار سلامت است، توصیه ما این است: شکاک باشید. منبع خبر را پیدا کنید و پیش از پذیرفتن تیتر از آن عبور کنید. و اگر رسانه معمول‌تان همیشه عناوین گمراه‌کننده به شما ارائه می‌کند، باید عوض کردن کانال یا خارج کردن آن منبع خبری از فهرست‌تان را در نظر بگیرید.
منبع: خبرنامه بهداشتی دانشگاه هاروارد
نظر شما