اول به‌خاطر اصرار آمریکا بر عضویت اوکراین و گرجستان در ناتو است. این مسئله از نگاه مسکو، سیاست توسعه طلبانه واشنگتن برای تنگ‌تر کردن حلقه محاصره روسیه به‌شمار می‌رود. به همین دلیل کرملین با همه امکانات خود می‌کوشد مانع عضویت اوکراین و گرجستان در ناتو شود.
در همین راستا اردیبهشت ماه گذشته، در نشست سران کشورهای عضو سازمان ناتو در بخارست، دولت‌های فرانسه و آلمان با عضویت گرجستان و اوکراین در ناتو مخالفت کردند تا موقتا از بروز تشنج بیشتر بر سر این مسئله بین ناتو و روسیه جلوگیری کنند.
اما این سازمان به رهبری آمریکا همچنان بر ادامه مذاکره در جهت عضویت گرجستان و اوکراین اصرار می‌ورزد. در آستانه برگزاری نشست بروکسل ویلیام تایلور، سفیر آمریکا در کیف اعلام کرد اوکراین و گرجستان بدون اینکه به طرح اقدام برای عضویت در ناتو بپیوندند، می‌توانند به‌طور مستقیم به ناتو ملحق شوند. طرح اقدام برای عضویت در ناتو یک مرحله پیش از عضویت رسمی کشورهای داوطلب در این سازمان است.
در همین حال هفته گذشته دان فراید (Dan Fried) معاون وزیر خارجه آمریکا اعلام کرد ناتو احتمالا تا چند سال آینده به اوکراین و گرجستان پیشنهادی برای عضویت رسمی در این سازمان نمی‌دهد.
این موضع‌گیری نشان داد که برخلاف طرح سپر دفاع موشکی واشنگتن در مورد گسترش ناتو به حوزه حیاط خلوت روسیه حاضر به انعطاف بیشتری است. معاون وزیر خارجه آمریکا در عین حال از اعضای ناتو خواست بر سر کلیت موضوع عضویت اوکراین و گرجستان در این سازمان توافق کنند.
همچنین بر ادامه اصلاحات داخلی در اوکراین و گرجستان برای هموارشدن عضویت این دو کشور در ناتو تاکید کرد. این سخنان بیانگر این واقعیت است که آمریکا مایل است از این عامل به‌عنوان اهرم فشار علیه روسیه همچنان استفاده کند.
دومین عامل تیره شدن مناسبات مسکو و ناتو، درگیر شدن روسیه در جنگ با گرجستان بر سر اوستیای‌جنوبی است که در عمل بخاطر حمایت صریح آمریکا از گرجستان، مسکو تمامی همکاری‌های خود با ناتو را به حالت تعلیق درآورد.
وزرای خارجه کشورهای عضو سازمان پیمان آتلانتیک شمالی در نشست 2 روزه خود به راه‌حل ریشه‌ای برای رفع این دو معضل نرسیدند؛ اما نشان دادند مایل به دامن زدن به اختلافات بیشتر با روسیه نیستند.
همزمان با این اجلاس، مذاکرات رسمی روسیه و اتحادیه اروپا برای امضای موافقتنامه 10ساله جدید همکاری‌های دوجانبه آغاز شد. این مذاکرات نیز در پی مناقشه اوستیای‌جنوبی در مرداد ماه گذشته متوقف شده بود.
ولادیمیر چیژوف، نماینده روسیه در اتحادیه اروپا که ریاست هیات روسی در مذاکرات بروکسل را برعهده دارد گفت: توافق در باره ازسرگیری مذاکرات برای عقد موافقتنامه جدید 10ساله در اجلاس اخیر سران روسیه و اتحادیه اروپا در شهر نیس فرانسه به دست آمد.
اعتبار موافقتنامه 10ساله همکاری‌های روسیه و اتحادیه اروپا در ماه دسامبر سال گذشته به‌پایان رسیده است.
مذاکرات برای عقد موافقتنامه 10ساله جدید روسیه و اتحادیه اروپا در 2 سال اخیر چند‌بار به درخواست لهستان و لیتوانی به تعویق افتاد، موافقتنامه 10ساله همکاری‌های روسیه و اتحادیه اروپا جهت همکاری‌های دوجانبه در زمینه‌های مختلف ازجمله اقتصادی، سیاسی و انسانی را مشخص می‌کند.
اتحادیه اروپا مهم‌ترین شریک تجاری روسیه است و حجم مبادلات بازرگانی میان دو طرف به بیش از 240 میلیارد دلار در سال می‌رسد.
بدون شک، شروع این دو روند عادی‌سازی مناسبات با روسیه از طرف آمریکا و شرکای اروپایی‌‌اش بار دیگر این نظر را تقویت می‌کند که روسیه و غرب مایل به شروع جنگ سرد جدیدی نیستند به همین دلیل احتمال دارد روسیه و ناتو نیز روند متوقف شده گفت‌وگوهای دوجانبه را در سطحی متفاوت‌تر از گذشته آغاز نمایند.
گفت‌وگوهای روسیه با ناتو برخلاف اتحادیه اروپا که بیشتر اقتصادی است، زمینه‌هایی همچون مبارزه با تروریسم، مبارزه با مواد‌مخدر، همکاری‌های دفاعی و طرح سپر دفاع موشکی را دربرمی‌گیرد.
از زمان بروز بحران گرجستان، روسیه با تاکید بر مواضع و دیدگاه‌های انتقادی در برابر آمریکا تلاش کرده است با فعال کردن سیاست خارجی خود در آمریکای لاتین و خاورمیانه، اقدام متقابلی را در برابر توسعه نفوذ آمریکا در شرق اروپا و قفقاز به اجرا بگذارد.
دولت اوباما می‌داند اجرای سیاست تغییر با درک شرایط کنونی جهان نمی‌تواند به رویارویی و تقابل با روسیه منجر شود. بر این اساس به‌نظر می‌رسد وزرای خارجه ناتو به اشاره آمریکا زمینه را برای بازگشت تعامل بین روسیه و ناتو فراهم کرده‌اند.
البته سیاست روسیه برای گسترش حضور در آمریکای لاتین که با استقبال چند کشور ازجمله کوبا، ونزوئلا و بولیوی و برزیل قرار گرفته است حتی اگر روابط با ناتو به سطح گذشته باز گردد ادامه خواهد یافت؛
چراکه روسیه تا زمانی که آمریکا بر اجرای طرح سپر دفاع موشکی اصرار داشته باشد، می‌کوشد با انجام مانور مشترک نظامی و به پرواز درآوردن هواپیماهای راهبردی دور پرواز، واشنگتن را به تجدید نظر در سیاست خود در شرق اروپا وادار سازد.
درواقع، موضوع عضویت اوکراین و گرجستان در ناتو به یک مسئله اختلاف‌برانگیز درمیان اعضا تبدیل شده است. آمریکا و برخی از کشورهای شرق اروپا خواستار الحاق سریع اوکراین و گرجستان به ناتو هستند.
در‌حالی‌که فرانسه، آلمان، ایتالیا، بلژیک و هلند حتی با پیوستن اوکراین و گرجستان به طرح اقدام برای عضویت در ناتو نیز موافق نیستند. این کشورها به‌دلیل نگرانی از تاثیرات منفی امنیتی، بی‌ثباتی سیاسی داخلی در اوکراین و گرجستان و همچنین بحران در روابط تفلیس و کیف با مسکو، دیدگاه واشنگتن در گسترش ناتو به شرق را در شرایط کنونی مناسب نمی‌دانند.
با وجود این، یاپ دوهوپ شفر دبیرکل ناتو در پایان نخستین روز از گردهمایی وزیران امور خارجه این سازمان برای آنکه نشان دهد 26 کشور عضو ناتو با هم متحد هستند، گفت: اعضای این سازمان تصمیم گرفتند که به تماس‌ها و گسترش روابط با روسیه به‌صورت مشروط ادامه دهند.
اعضای سازمان پیمان آتلانتیک شمالی، همچنین نسبت به برگزاری گردهمایی غیررسمی ناتو و روسیه در سطح سفیران موافقت کردند. گردهمایی‌ها به‌منظور بحث و بررسی پیرامون مسائل مورد توافق طرفین و مسائلی که دو طرف بر سر آن توافق ندارند برگزار خواهد شد.
این در شرایطی است که تشکیل 2 کمیسیون ناتو - گرجستان و ناتو – اوکراین برای نحوه بررسی چگونگی دستیابی گرجستان و اوکراین به شرایط عضویت در ناتو نشان می‌دهد در این مورد همچنان اختلاف نظر وجود دارد.
فرانکو فراتینی، وزیر خارجه ایتالیا پس از ورود به ستاد مرکزی ناتو در بروکسل، برای شرکت در مذاکرات به خبرنگاران گفت: اکنون به 2 ابزار عمل مجهزیم که کمیسیون‌های جدید است.
وی افزود: تصمیم‌گیری در این دو کمیسیون تازه تاسیس، خیلی بهتر از پافشاری بر طرح اقدام عضویت است که اختلافاتی نیز در مورد آن وجود دارد. مطلب مهم اولیه این است که به هر نحو ممکن از بروز اختلاف و عدم‌توافق در بین اعضا خودداری شود، زیرا در غیر این‌صورت، این اختلافات پیام بسیاری بدی برای دنیای خارج خواهد داشت.
دیوید میلیبند، وزیر امور خارجه انگلیس نیز گفت: گرجستان و اوکراین خواستار کمک عملی هستند. این دو کشور می‌دانند که مسئله‌ای که امروز به آن پرداخته می‌شود، تصمیم‌گیری در مورد عضویت در ناتو نیست؛
بلکه امروز تصمیم می‌گیریم که چگونه به این دو کشور کمک کنیم تا نیروهای مسلحشان را تقویت کنند به‌نحوی که بتوانند در برقراری ثبات حضور و نقش مثبتی داشته باشند. از سویی آلمان و فرانسه که گروه 6 عضوی متحدان اروپایی را هدایت می‌کنند، موضع سختگیرانه تری در قبال ورود گرجستان و اوکراین به ناتو اتخاذ کرده‌اند.
اگرچه وزیران خارجه ایتالیا و انگلیس به‌صورت غیرمستقیم درمورد اختلاف نظر موجود درمیان اعضا صحبت کردند، ولی وزیر امور خارجه آلمان تاکید کرد که غرب به جای تلاش برای مهار یا تنبیه مسکو، باید از طریق تعامل با روسیه بر سیاست‌های این کشور تاثیر بگذارد. سخنی که مخاطب اصلی آن وزیر خارجه آینده آمریکا، یعنی خانم کلینتون است.
مایر با بیان این نظر، جان کلام را مطرح کرد که اوبا ما و تیم سیاست خارجی آمریکا، باید به‌جای بحث درباره مهار یا تحریم روسیه، با اتخاذ یک سیاست خارجی فعال خیلی بهتر و مؤثرتر بر تحولات و سیاست‌های روسیه تاثیر بگذارد.
با این وجود اشتاین‌مایر، برای آنکه متهم به جانبداری یک‌سویه از روسیه نشود، در عین حال تاکید کرد که غرب نباید در تعامل با روسیه از اصول خود چشم پوشی کند.
وزیر امور خارجه آلمان تاکید کرد: یک دمکراسی مطمئن مانند دمکراسی ما نباید به هنگام وارد شدن در قراردادهای سیاسی با شرکایی که با معیارهای دمکراتیک ما مطابقت ندارند، در بیم و هراس سازش بر سر ارزش‌ها به‌سر ببرد.
