وحید رضا نعیمی - علی‌همت محمودنژاد: توماس فریدمن، ستون‌نویس سیاست خارجی روزنامه نیویورک تایمز در کتاب پرفروش خود با عنوان «دنیا هموار است: تاریخ مختصر قرن بیست و یکم» پیشرفت جهانی‌شدن را با تأکید بر اوایل قرن بیست و یکم بررسی می‌کند.

عنوان کتاب تمثیلی برای هموار دیدن جهان از نظر تجارت و رقابت است، همانند یک زمین بازی هموار که در آن همه بازیکنان فرصتی یکسان دارند. به علاوه این عنوان اشاره به تغییرات تاریخی در فهم مردم  دارد هنگامی  که آنان پی بردند زمین صاف نیست، بلکه کروی است. با این حال، وی تصدیق می‌کند جهان هنوز برای تعداد زیادی از مردم ناهموار است. این دسته از مردم به‌دلیلی محروم هستند و از این‌رو نمی‌توانند توانایی‌های خود را در صحنه جهان محقق کنند و از فرصت‌هایی که دنیای به سرعت در حال تغییر و در حال جهانی شدن در اختیارشان می‌گذارد، بهره ببرند. آنان نمی‌توانند این منافع را به‌دست‌آورند، زیرا فاقد دانش، ابزار و زیرساخت مورد نیاز هستند.

در سال‌های اولیه قرن بیست‌و‌یکم، دنیا برای افراد معلول هموار نیست. شمار زیادی از معلولان همچنان با موانع زیادی به شکل اقدامات تبعیض‌آمیز، نگرش‌های ناشی از ناآگاهی و موانع مختلف دیگر در برابر فعالیت در بیرون از خانه مواجه هستند که آنان را از مشارکت کامل در فعالیت‌های زندگی بازمی‌دارد. دسترسی محدود به آموزش در بخش‌های بسیاری از کشورهای در حال توسعه سبب می‌شود تا بسیاری از معلولان از یادگیری مهارت‌ها و دانش برای داشتن زندگی عادی ناتوان باشند. این امر آنان را به زندگی همراه با فقر، محرومیت و فلاکت محکوم می‌کند که کیفیت کلی زندگی آنان را به‌طور چشمگیری پایین می‌آورد.

زمانی و در جایی که ابزار تحقق توانایی‌های بالقوه معلولان در اختیارشان گذاشته شود، هم آنان و هم جامعه بهره‌مند شده‌اند.  اما دستاوردهای قرن بیستم و قرن‌های پیش از آن در بهبود زندگی معلولان را نمی‌توان انکار کرد. پیشرفت در عرصه پزشکی شمار افرادی را که با معلولیت به دنیا می‌آیند و نیز افرادی را که در نتیجه بیماری‌ها یا حوادث دچار ضایعه دائمی می‌شوند، به شدت کاهش داده است. پیشرفت‌های خیره‌کننده پزشکی اکنون باعث شده که بتوان انتظار داشت بسیاری از معلولان از زندگی سالم قابل‌قبولی برخوردار شوند.

به همین علت است که اکنون توجه همگان به حقوق معلولان معطوف شده است. افراد معلول که خود را شرکای برابر افراد سالم می‌دانند، خواهان برخورداری از حقوق دیگران در مقام انسان‌های دارای کارکرد کامل هستند. براساس تعریف جدید اجتماعی از معلولیت که آن را مجموع عوامل و موقعیت‌هایی می‌داند که گروهی از مردم را از یکپارچگی و مشارکت کامل در جامعه بازمی‌دارد، این افراد اکنون خواهان حضور در فرآیندهای تصمیم‌گیری در مقام اعضای برابر جامعه هستند که باید نیازهای ویژه آنان را در نظر گرفت.

انقلاب دیجیتال و معلولیت

اختراع کامپیوتر شخصی در دهه 1980 نقطه عطفی در شکل‌گیری فناوری اطلاع‌رسانی محسوب می‌شود که تغییرات فراگیری را در تمام ابعاد زندگی انسان به همراه داشت و پدیده‌ای را که انقلاب دیجیتال خوانده می‌شود، ایجاد کرد. این انقلاب به کاهش قیمت کامپیوترها و همزمان رشد کارایی آن در عرصه‌های مختلف اقتصادی، اجتماعی، فنی و فرهنگی اطلاق می‌شود. اختراع شبکه‌های محلی و بین‌المللی به‌خصوص اینترنت و وب در دهه 1990 سبب پیدایش برنامه‌هایی شد که سبک زندگی ما را به اشکال مختلف دستخوش دگرگونی کرده است. اوانز (2004) به شرح انقلاب صنعتی و نماد آن یعنی موتور بخار می‌پردازد و این بررسی را تا موتور جست وجو یعنی نماد انقلاب دیجیتال ادامه می‌دهد.

آنچه در بطن این دگرگونی وجود دارد، دگرگونی اساسی در ماهیت قدرت است. تا پیش از قرون هجدهم و نوزدهم، قدرت محصول کار انسان بود و مردم به توان جسمی برای امرار معاش از طریق کشاورزی متکی بودند. اما انقلاب صنعتی قدرت بخار را جایگزین قدرت جسمی انسان کرد. موتور بخار نماد دگرگونی قدرت بود. تغییر عمیق دیگری در مفهوم قدرت در نتیجه انقلاب دیجیتال یا اینترنت رخ داد که نویددهنده ظهور جامعه دانش‌بنیاد است. اکنون دانش واقعاً به معنای قدرت است.

این دگرگونی نوید خوبی برای معلولان است. اینترنت فرصت‌های متنوعی را عرضه می‌کند که از هر جهت بی‌سابقه است و از خدمات تا فرصت‌هایی برای اشتغال و آموزش و ارتباط با دیگران را در برمی‌گیرد. به جز افراد مبتلا به معلولیت‌های ذهنی شدید، بیشتر معلولان می‌توانند از این فرصت‌ها استفاده کنند. کاربرد فناوری اطلاع‌رسانی و ارتباطات (ICT) به سرعت به بخش مهمی از زندگی اقتصادی، اجتماعی و آموزشی شمار فزآینده‌ای بدل شده است. این امر ضروری است که تمام افراد معلول بتوانند از سایت‌های اینترنتی استفاده کنند. به همین منظور دستورالعمل‌های دسترسی به محتوای وب توسط کنسرسیوم جهانی وب (W3C) تهیه شده است که یک دسته استاندارد برای قابل دسترسی کردن وب برای معلولان ارائه می‌کند.

به علاوه، اینترنت می‌تواند مجرای نیرومندی برای رساندن صدای فعالیت جنبش معلولان باشد. قابلیت‌های وب مانند وبلاگ‌ها امکانی را در اختیار همه معلولان قرار می‌دهد تا صدایشان را به گوش دیگران برسانند.با این حال، کاربرد اینترنت در خاورمیانه با وجود قابلیت عظیم آن و با توجه به جمعیت زیاد جوان و بانشاط آن بسیار پایین است. کشورهای این منطقه فقط 5/2 درصد از کاربرد کل اینترنت را در جهان به‌خود اختصاص می‌دهند. از آنجایی که حدود 80 درصد معلولان در کشورهای در حال توسعه زندگی می‌کنند، ایجاد زیرساخت مناسب برای فراهم آوردن ضریب نفوذ اینترنت بیشتر منطقی است. اما بسیاری از معلولان فقیرتر از آن هستند که از عهده تهیه کامپیوتر شخصی و تلفن که برای برقراری اتصال از خانه نیاز است، برآیند و توصیه می‌شود دولت‌های منطقه دسترسی الکترونیک را برای معلولان تسهیل کنند.

از آنجایی که افراد معلول عمدتاً از خاستگاه محروم می‌آیند، نمی‌توان انتظار داشت بتوانند از قابلیت‌های اینترنت چه برای خوداشتغالی و چه به‌عنوان رسانه‌ای برای اظهار عقاید و تأثیرگذاری بر زندگی خود استفاده کنند. در ایران چندین سایت و وبلاگ وجود دارد که توسط معلولان اداره می‌شود، از جمله (www.shamdani.ir)، (www.special.ir) و (ertebati.blogfa.com). می‌توان سایت‌هایی را که توسط سازمان‌های غیردولتی معلولان اداره می‌شود، به آنها اضافه کرد، از قبیل (www.adrh.ir)، (www.iransdp.com) و (www.pgri.net).حضور افراد معلول در فضای اینترنت بسیار پایین است، با این حال، با توجه به بهبود وضعیت تحصیلی که آنان را در برابر یادگیری و فناوری جدید قرار می‌دهد، آینده افزایش مشارکت آنان خوب است. این امر نویددهنده آینده نه چندان دوری است که افراد معلول بتوانند بخش قابل توجهی از وبلاگ‌نویسان را در اینترنت به‌خود اختصاص دهند و از آن به‌عنوان ابزار کارآمدی برای پیشبرد حقوق خود استفاده کنند. ایران در سال‌های اخیر بیشترین رشد را در میان کشورهای خاورمیانه از نظر کاربرد اینترنت داشته است.

کد خبر 70331

برچسب‌ها

پر بیننده‌ترین اخبار ارتباطات و فناوری

دیدگاه خوانندگان امروز

پر بیننده‌ترین خبر امروز