به گزارش همشهری آنلاین، فیلم «خیزش، غرش، آتش» سومین فیلم پرفروش تاریخ سینمای هند است که صبح چهارشنبه نهم شهریور ماه اکران خود را در سینماهای سراسر کشور آغاز کرد. اکران یک فیلم غیرایرانی پس از گذشت ۳۰ سال در چرخه اکران سینمای ایران رخ داده است. این فیلم در سال ۲٠۱۸ جلوی دوربین رفت که به دلیل همه‌گیری ویروس کرونا، فیلمبرداری آن تا سال ۲۰۲۱ طول کشید و امسال همزمان در سینماهای هند و سراسر دنیا اکران شد.
- پای فیلم هندی پس از ۳۰ سال به سینمای ایران باز شد | «خیزش، غرش، آتش» را همزمان با اروپا و آمریکا در سینما ببینید
- ببینید | صحنه‌هایی از یک فیلم هندی که به سینماهای ایران می‌آید
- ببینید | لحظاتی تکان دهنده از یک فیلم هندی که در سینماهای ایران در حال اکران است | صحنه‌هایی که فقط در بالیوود می بینیم!
به گزارش برترین ها، در این فهرست بعضی از آثار برتر کلاسیک سینمای هند را که در سطح جهانی موفق بودند و بعضی‌هایشان در ایران هم سر و صدا کردند و تبدیل به آثار ماندگار شدند، در کنار آثاری که صرفاً برای ما خاطره‌انگیزند، معرفی می‌کنیم.
۱. آواره (Awaara)
سال اکران: ۱۹۵۱
کارگردان: راج کاپور
بازیگران: راج کاپور، نرگس دات، پریتویراج کاپور، لیلا چیتنیس، کی. ان. سینگ، شاشی کاپور
فیلمی از خاندان بزرگ سینمایی کاپور، با افتخارات فراوان که نقطه‌ی عطف سینمای هند به حساب می‌آید و البته معرفی سینمای جریان اصلی هند به جهان. فیلمی با تم سوسیالیستی که موضوعات اجتماعی و اصلاح‌طلبانه را در قصه‌ای جنایی و قالب ملودارم موزیکال کمدی رمانتیک گنجانده است. قصه حول محور زندگی در هم‌پیچیده‌ی دزد فقیری به نام راج (با بازی راج کاپور) و دختر متمولی به نام ریتا (با بازی نرجس) و یک قاضی که پدر واقعی راج کاپور پریتویراج کاپور نقش‌اش را بازی می‌کند و در فیلم نمی‌داند که راج پسرش است، می‌چرخد.
«آواره» معروف‌ترین فیلم راج کاپور، که شخصیتش در فیلم یادآور شخصیت ولگرد چارلی چاپلین است و بعدها در فیلم‌های دیگر او هم از آن استفاده شده است. فیلم یک‌شبه در آسیای جنوبی مثل توپ ترکید، به‌خصوص ترانه‌ی معروف «آواره‌ام» (Awaara Hoon) که زندگی راج کاپور و نرجس را هم به یکباره از این رو به آن رو کرد. کاندید نخل طلای کن ۱۹۵۳ هم شد؛ و گفته می‌شود که بیش از دویست میلیون بلیت فقط بیرون از هند فروخته است، از جمله بیش از صد میلیون در چین و نزدیک به صد میلیون در شوروی. «آواره» دقیقاً به خاطر همین محبوبیت گسترده، یکی از موفق‌ترین فیلم‌های تمام دوران نیز به حساب می‌آید. سال ۲۰۱۲، مجله‌ی تایم آن را در فهرست صد فیلم برتر تمام دوران قرار داد.
۲. مادر هند (Mother India)
سال اکران: ۱۹۵۷
کارگردان: محبوب خان
بازیگران: نرگس دات، سونیل دات، راجندرا کومار، راج کومار
«مادر هند» نماد سینمای هند و ارزش‌های خانوادگی فرهنگی این کشور است که با ارزش‌های ما هم‌خوانی دارد. گویا ارزش‌های جهانی هم دارد؛ چرا که از سه فیلمی که تا به حال از سینمای هند نامزد دریافت اسکار بهترین فیلم خارجی شده‌اند، «مادر هند» اولین است. این درام قصه‌ی دلخراش مشکلات و پیچیدگی‌های کشاورزی بومی را در هند تازه به استقلال‌رسیده و بهره‌کشی ملاک فئودال از کشاورزان روایت می‌کند. شخصیت اصلی قصه مادری روستایی به نام رادا (با بازی نرجس) که همسرش ترکش می‌کند و حالا مجبور است برای زنده نگه داشتن خودش و سه پسرش در زمین‌های شالیکاری کار کند.
فیلم که به دلیل جایگاه فرهنگی و شعار ملی‌گرایانه‌اش یکی از بهترین کلاسیک‌های سینمای هند به حساب می‌آید، در واقع تصویر مادر پاک از خود گذشته را برابر با تصور یک هند ایده‌آل بعد از استقلال می‌داند و حس قوی ملی‌گرایی و سازندگی وطن را به مخاطب القا می‌کند. ارجاع به اساطیر هندی در فیلم فراوان است، و شخصیت اصلی فیلم را نمادی از زن هندی که صاحب ارزش‌های والای اخلاقی است نشان می‌دهد و همین‌طور تعریف مادرانگی در جامعه که با از خودگذشتگی نمود پیدا می‌کند. بسیاری شخصیت رادا را نماد زن قدرتمند و فیلم را به همین خاطر فمنیستی می‌دانند، و عده‌ای هم او را از جنس کلیشه‌های زنانه. «مادر هند» هم یکی از پرهزینه‌ترین تولیدات هند در زمانه‌ی خود بود و بالاترین درآمد را بیشتر از هر فیلم هندی دیگری در زمانه‌ی خود داشت.
۳. مغول اعظم (Mughal-e-Azam)، فیلم کلاسیک برتر سینمای هند
سال اکران: ۱۹۶۰
کارگردان: کی. آصف
بازیگران: پریتویراج کاپور، دیلیپ کومار، مدهوبالا، دورگا کوته، مراد، استر ویکتوریا آبراهام
حماسه‌ای عاشقانه که یکی از دو فیلم کی آصف و یکی از پرهزینه‌ترین فیلم‌های زمان خود بود و تا به امروز جایگاه ویژه‌ای در سینمای هندی و فیلم‌های کلاسیک هندی دارد. فیلم که به «امپراتور مغول‌ها» ترجمه شده است، بر اساس نمایشنامه‌ای به نام «انارکالی»، به اواخر قرن شانزدهم هند در دوره‌ی حاکمیت مغول‌ها برمی‌گردد و سرنوشت نفرین‌شده‌ی شاهزاده سالم (با بازی دیلیپ کومار)، پسر امپراتور اکبر (با بازی پریتویراج کاپور) را روایت می‌کند که عاشق دختر رقاصی از رده‌ی برده‌ها به نام انارکالی (با بازی مدهوبالا) می‌شود. پدر با این عشق مخالف است و همین جنگی را بین این دو راه می‌اندازد.
یک پروژه‌ی عظیم فیلمسازی که با صحنه‌آرایی‌های بی‌نظیر، صحنه‌های بزرگ نبرد با صدها فیل واقعی، طراحی لباس فوق‌العاده و طبق معمول تمام فیلم‌های بزرگ هندی، موسیقی متن ماندگار که با الهام از موسیقی فولکلور و کلاسیک هندی ساخته شد و بازی‌های ناتورالیستی، یادآور دوران طلایی و زیبایی از سینمای هند است؛ و یکی از معدود دفعاتی که فیلمی از ژانر «اجتماعی اسلامی» (با گرایش به فرهنگ و مردم مسلمان) در هند تبدیل به بلاک‌باستر شد. فیلم ارجاعاتی به شعر فارسی هم دارد.
۴. سنگام (Sangam)
سال اکران: ۱۹۶۴
کارگردان: راج کاپور
بازیگران: راج کاپور، ویجینتی مالا، راجندرا کومار
قصه‌ی مثلث عاشقانه‌ی میان سوندار، گوپال و رادا یکی از سوزناک‌ترین فیلم‌های هندی تمام دوران است. این فیلم که دومین فیلم پرفروش دهه‌ی ۱۹۶۰ به حساب می‌آید و جوایز زیادی را هم به خود اختصاص داده است، در شوروی و ترکیه هم به نمایش درآمد. و محبوبیت آن به اندازه‌ای رسید که یک نسخه‌ی ترکی هم بر اساسش ساخته شد.
قصه‌ی فیلم همچون تمام مثلث‌های عاشقانه پر از حسرت و افسوس است؛ تو می‌مانی میان سه نفر عاشق که هرگزنمی‌توانند در کنار هم باقی بمانند و حتماً باید یکی این میان حذف شود. و انتخاب سخت است. این پرسش در ذهن به وجود می‌آید که بین سوندار و گوپال که هر دو از کودکی رادا را دوست دارند، اما فقط یکی توانایی ابراز عشقش را داشته و دیگری به خاطر دوست سکوت کرده است، کدام‌یک حق دارند به این عشق برسند؟ آیا سوندار (با بازی راج کاپور) که برونگرا بوده و شهامت ابراز عشق را داشته یا گوپال (با بازی راجندار کومار) که رفاقت را به عشق ارجح می‌داند؟ این میان تکلیف رادا (ویجینتی مالا) که گوپال را دوست دارد و نه سوندار را چه می‌شود؟ او به کدامین سرنوشت محکوم است؟
یکی از زیباترین و دردناک‌ترین صحنه‌های فیلم زمانی اتفاق می‌افتد که بعد از بازگشت سوندار از جنگ و ازدواجش با رادا گوپال به خانه‌شان می‌آید. و سوندار از جنگ ترانه‌ای را با خود به یادگار آورده است که یکی از دوستانش که از رفیق و عشقش خیانت دیده بود، می‌خواند. این دوست حالا مرده و سوندار بی آنکه از رابطه‌ی عاشقانه‌ی گوپال و رادا خبر داشته باشد، غمگنانه یکی از ترانه‌های بی‌نظیر سینمای هند را با صدای زیبای موکش می‌خواند: «دوست من دیگر دوست من نیست؛ عشق من دیگر عشق من نیست؛ ای زندگی، دیگر ایمانم را به تو از دست داده‌ام.»
۵. شعله (Sholay)، فیلم کلاسیک برتر سینمای هند
سال اکران: ۱۹۷۵
کارگردان: رامش سیپی
بازیگران: درمندرا، سانجیو کومار، هما مالینی، آمیتاب باچان، جایا باچان، امجد خان
«شعله» از آن فیلم‌هایی است که همه اسمش را دست‌کم یک‌بار در طول زندگی‌شان شنیده‌اند. نیازی به علاقه‌مندی به سینما هم نیست. آن‌قدر تلویزیون این فیلم را پخش و بازپخش کرده و ترانه معروفش آشکارا منبع الهام ترانه‌ی معروفی مثل «جمعه» فرهاد از ساخته‌های اسفندیار منفردزاده بوده، بین ما محبوب بوده است که فیلم را هرگز از یاد نبریم؛ به طوری که حتی ملودی همین ترانه‌ی معروف را زیر لب زمزمه کنیم و یک ناآشنا با عالم موسیقی و هنر هم بتواند تشخیص دهد که مال فیلم «شعله» است.
این فیلم که از جمله بزرگ‌ترین فیلم‌های تاریخ سینمای هند به شمار می‌رود، به مناسبت جشن صد سالگی سینمای بالیوود به عنوان برترین فیلم سینمای هند در یک سده‌ی گذشته و کل تاریخ سینمای هند معرفی شد. «شعله» به جز نکات مثبت فنی، به لحاظ مفاهیمی که در زمانه‌ی خود مطرح کرده است، مثل نظم، عدالت، قانون و خونخواهی و همین‌طور به تصویر کشیدن زن قدرتمند با شخصیت بسنتی و تصویری که از یک آرمانشهر برای عشاق ارائه می‌کند، فیلم مهمی به حساب می‌آید. و با اینکه طولانی است، تماشایش مخاطب را خسته نمی‌کند، چراکه لحظه‌ای از ریتم نمی‌افتد؛ و مثل تمام فیلم‌های موزیکال هندی می‌توان با ترانه‌هایش ترکیبی از احساس شادی و غم را به طور همزمان تجربه کرد.
۶. آمر، اکبر، آنتونی (Amar Akbar Anthony)
سال اکران: ۱۹۷۷
کارگردان: منموهان دسای
بازیگران: وینود خانا، ریشی کاپور، آمیتاب باچان، شبانه اعظمی، نیتو سینگ، پروین بابی، نیروپا روی، پران، جیوان، نظیر حسین، رانجیت، هلن
از جمله فیلم‌های برجسته و ماندگار سینمای هند که میان ما کمتر کسی است اسمش را نشنیده باشد. «آمر، اکبر، آنتونی» که در سینمای هند هم جزو کلاسیک‌های مهم به حساب می‌آید و در فیلم‌ها ارجاعاتی به آن داده می‌شود، فیلمی در ژانر ترکیبی است که در دهه‌ی هفتاد میلادی نصیر حسین در سینمای هند آن را بدعت نهاد و هنوز هم به قوت خود باقی است؛ فیلم‌های این چنینی معمولاً ترکیبی از چند ژانر کمدی، درام، عاشقانه و اکشن هستند که در بسیاری موارد موزیکال هم می‌شوند.
فیلم همچون سایر فیلم‌های منموهان دسای از جمله «قدرت و ایمان»، که دیگر فیلم پرفروش همان سال اکران «آمر، اکبر، آنتونی» بود، از همان فرمول «گمشده و بعد بازیافته» پیروی می‌کنند که در آن آدم‌بده‌ها خانواده‌ای را از هم می‌پاشند و بچه‌های آن خانواده در بزرگسالی دوباره به هم می‌پیوندند تا از آن‌ها انتقام بگیرند. در «آمر، اکبر، آنتونی» سه برادر به همین نام‌ها بعد از جدایی در خانواده‌هایی با مذاهب مختلف، یکی هندو، دیگری اسلام و سومی مسیحی، بزرگ می‌شوند؛ اسم هر کدام‌شان نشان از مذهبی دارد که با آن بزرگ شده‌اند. در بزرگسالی یکی افسر پلیس (وینود خانا) ، دومی خواننده‌ی قوالی (ریشی کاپور) و سومی صاحب یک میخانه (آمیتاب باچان) در محله‌ای فقیر می‌شود؛ شخصیت آنتونی گونزالس که آمیتاب باچان نقش‌اش را بازی می‌کند، در کنار ترانه‌ها و تک‌دیالوگ‌های به‌یاد ماندنی فیلم در فرهنگ عامه ماندگار شدند.
۷. قدرت و ایمان (Dharam Veer)، فیلم کلاسیک برتر سینمای هند
سال اکران: ۱۹۷۷
کارگردان: منموهان دسای
بازیگران: درمندرا، جیتندرا، زینت امان، نیتو سینگ
«قدرت و ایمان» با بزرگانی همچون ایرج ناظریان، منوچهر والی زاده و مهین برزویی از آن دوبله‌های ماندگار ما به حساب می‌آید که هم سر از خانه‌های بسیاری درآورد و هم از تلویزیون بارها پخش شد. فیلم دیگری از منموهان دسای که همان سال اکران «آمر، اکبر، آنتونی» به نمایش درآمد و در گیشه‌ی سینمای هند تبدیل به بلاک‌باستری بزرگ، دومین فیلم پرفروش سال و یکی از معروف‌ترین فیلم‌های دهه‌ی ۱۹۷۰ هند شد.
منموهان دسای در سال ۱۹۷۷ چهار فیلم موفق با تم بچه‌هایی که در کودکی از هم جدا می‌شوند و در بزرگسالی هم را پیدا می‌کنند و حالا باید با عاملان جدایی خود بجنگند و از آن‌ها انتقام بگیرند، ساخت که دو عنوان از جمله «قدرت و ایمان» در همین فهرست آمده‌اند.
۸. ملکه‌ی مارها (Nagina)
سال اکران: ۱۹۸۶
کارگردان: هارمش مالهوترا
بازیگران: سری دوی، ریشی کاپور، آمریش پاری، پرم چوپرا
در دهه‌ی ۱۹۸۰ سینمای بالیوود نمی‌شد فیلمی نخستین سوپراستار زن سینمای هند، سری دوی را در خود داشته باشد و فیلم معروف و یحتمل موفقی نشود. «ملکه‌ی مارها» فیلم سری دوی است. اگرچه او تا پیش از این فیلم در سینمای جهان و پیش ما مخاطبان ایرانی سینمای هند شناخته‌شده بود اما با «ملکه‌ی مارها» بود که تصویر و نامش را در ذهن ما و بسیاری از علاقه‌مندان به سینمای هند تا ابد ثبت کرد. به هر حال، حضور درخشان او در حرفه‌ی پنجاه ساله‌اش چیزی نیست که به همین سادگی فراموش شود. چهره‌ی زیبا و شیطنتی که در شخصیت سینمایی او وجود داشت هم این میان بی‌تأثیر نبوده است.
«ملکه‌ی مارها» که اثر ماندگاری در فرهنگ عامه‌ی ما داشته است، (ترانه‌ی معروفش که نامش با عنوان فیلم یکی است، هنوز میان ما و گاه در محصولات فرهنگی‌مان زمزمه می‌شود) داستان زنی را روایت می‌کند که در واقع ملکه‌ی مارهاست اما با مردی ساده ازدواج می‌کند تا انتقام مرگ همسرش را به دست قدیسه‌ای شرور (با بازی آمریش پاری، یکی از بهترین و به‌یاد ماندنی‌ترین بازیگران شخصیت منفی سینمای هند که در سینمای هالیوود در قسمت دوم «ایدیانا جونز» اسپیلبرگ او را دیده‌ایم) بگیرد.
۹. دل (Dil)، فیلم کلاسیک برتر سینمای هند
سال اکران: ۱۹۹۰
کارگردان: ایندرا کومار
بازیگران: آمر خان، مدوری دیکشیت، سعید جعفری، دون ورما، انوپم کهیر، جانی لور
آمر خان یا همان امیر خان در واقع با فیلم موفق محصول ۱۹۸۹ «از قیامت به قیامت» (Qayamat Se Qayamat Tak) به کارگردانی منصور خان که یکی از بزرگ‌ترین کلاسیک‌های کالت سینمای هند، نقطه‌عطفی در تاریخ سینمای هند و بازآفریننده‌ی ژانر موزیکال عاشقانه است و تبدیل به الگویی برای موزیکال عاشقانه در بالیوود شد، به سینمای هند معرفی شد. ژانر موزیکال عاشقانه‌ی پر سوز و گداز این فیلم که قصه‌اش در واقع با الهام از «لیلی و مجنون» و «رومئو و ژولیت» شکل گرفته است، دهه‌ی ۱۹۹۰ سینمای هند را تعریف کرد. دهه‌ای که داشت از سینمای اکشن قهرمان/ان در برابر شرورها فاصله می‌گرفت و پیچش داستانی بیشتر با تمرکز بر ارزش‌های اخلاقی، تقابل عشق آزادانه با تعصب و سنت، شکل می‌گرفت. آدم‌بدها جایشان را به سنت داده بودند.
«دل» یکی از معروف‌ترین و موفق‌ترین نمونه‌های فیلم هندی موزیکال عاشقانه بود. با امیر خان که با «از قیامت به قیامت» در کنار جویی چاو لا معروف و تبدیل به نماد جوان عاشقی که با دست‌های خالی باید برای رسیدن به محبوبش شده بود. چنین شد که بعد از فیلم موفق اولش در سال ۱۹۹۰ دو فیلم دیگر از او به نمایش درآمد که نسبت به آن فیلم پایان‌های خوش‌تری داشتند. «عشق عشق» (Love Love) به کارگردانی بابار سوباش که باز هم با زوج امیر خان و جویی چاولا اکران شد، یکی دیگر از عاشقانه‌های موزیکال موفق آن دوره بود که وارد خانه‌های ایرانی و محبوب شد.
۱۰. داره یه اتفاقایی میفته (Kuch Kuch Hotahe)
سال اکران: ۱۹۹۸
کارگردان: کاران جوهر
بازیگران: شاهرخ خان، کاجول، رانی موکرجی، سلمان خان
محصول نزدیک شدن روابط بالیوود و هالیوود، ادامه‌ی جنبش فیلم‌های دانشگاهی و موزیکال عاشقانه‌ی هندی که کاملاٌ موفق ترکیبی از ارزش‌های غربی و هندی و فرمول هالیوودی و بالیوود در ساخت فیلم‌های این ژانر را در خود دارد، نخستین فیلم کارن جوهر در مقام کارگردان با زوج معروف و محبوب شاهرخ خان و کاجول، که پیش از این سه فیلم «بازیگر» (Baazigar)، «کاران آرجون» (Karan Arjun) و «داماد عاشق عروس را می‌برد» (Dilwale Dulhania Le Jayenge) را با هم بازی کرده بودند، یکی از معروف‌ترین و جریان‌سازترین آثار سینمای تجاری هند است. این فیلم سینمای بالیوود، به‌خصوص فیلم‌های کمدی رمانتیک را، با فرمول دو مثلث عاشقانه با اختلاف زمانی، وارد سطح جدیدی کرد.
این فیلم که در هند و بیرون هند (در سطح جهانی پرفروش‌ترین فیلم هندی تا فیلم دوم کارن جوهر «گاهی خوشی گاهی غم» (Kabhi Khushi Kabhie Gham) بود) بسیار موفق ظاهر شد، تبدیل به پرفروش‌ترین فیلم هندی سال شد و همچنین نخستین فیلم بالیوودی بود که وارد ده فیلم برتر در بریتانیا شد. آلبوم موسیقی فیلم بیشترین فروش را در سال اکران خود داشت و فیلم جوایز زیادی از جوایز فیلم فیر و سایر جشنواره‌ها را دریافت کرد.
نظر شما