آنچه از قوزک پای دان سیویا باقی مانده بود، مطلقا کارکردی نداشت. او در طول دهه 30 زندگیش مجبور بود با زحمت زیادی لنگلنگان راه برود، پنجه یک پای او به علت شکستگی چند استخوان و جراحیهای مکرر بیحرکت شده بود. بعد دکترش آخرین راه حل را به او پیشنهاد کرد: جایگزینی قوزک پا.
-"چی؟"
سیویا در باره جایگزینیهای مفاصل لگن، زانو، حتی شانه شنیده بود. اما قوزک؟
سردرگمی او قابل درک بود: اولین تعویضهای قوزک پا که دهه 1970 انجام شد و در آن هنگام مشخص شد که این مفاصل مصنوعی نمیتوانند فشارهای زندگی روزمره را تحمل کنند، بنابراین آنها را کنار گذاشتند. نسل دوم این مفاصل که در دهه 90 ساخته شدند، برای مدت بیشتری دوام پیدا میکردند، اما هیچگاه به طور واقعی طرفداری پیدا نکردند.
اکنون نسل جدیدی از قوزکهای مصنوعی به بازار آمدهاند که طوری طراحی شدهاند که میتوانند بیشتر شبیه مفصل طبیعی عمل کنند، و متخصصان امیدوارند این قوزکهای مصنوعی در نهایت درد کمتر و کارکرد بیشتر مفصل را برای بیماران فراهم آورد- گرچه هنوز برای تحقق چنین وعدهای بسیار زود است.
دکتر استیون ال حداد متخصص قوزک از انستیتوی استخوان و مفصل ایلینویز و استاد جراحی ارتوپدی در دانشگاه نورثوسترن در این باره گفت: "این پروتزهای نسل سوم بسیار شبیه یک قوزک طبیعی عمل میکنند، و این خصوصیت آنها را کاملا از نمونههای قبلی متفاوت میکند."
اگر این ایمپلنت جدید درست عمل کند، بازاری رو به رشد خواهد داشت. هر سال بیش از 200 هزار نفر در آمریکا نیازمند درمان آسیبهای قوزک پا میشوند، و تنها چند گزینه معدود درمانی برای قوزک شدیدا آسیبدیده وجود دارد.
بیش از 8000 نفر در سال تحت عمل جراحی متصلکردن استخوانهای قوزک پاقرار میگیرند، آخرین خط درمانی پس از سالها تحمل رنج است، در عین حال جراحان سالی 2000 و 2500 تعویض مفصل قوزک پا انجام میدهند.
با وجودی که بیمه Medicare در آمریکا پول تعویض مفصل قوزک را میپردازد، حداد میگوید ممکن است هزینه آن به 50000 دلار از جمله شامل اقامت سه تا پنج روزه بیمارستان بالغ میشود. و یک بازبینی در شماره ماه سپتامبر آکادمی جراحان ارتوپدی آمریکا هشدار میدهد که پژوهشی در مورد این پروتزها انجام نشده است تا نشان دهد که این گونههای جدید تا چه مدت دوام خواهند آورد - و بیمارستانهای معدودی در مورد کارگذاری آنها تجربه کافی دارند.
اما در مورد سیویا، جراحی توانایی راه رفتن را که از هنگام 39 سالگیاش از دست داده بود، به او بازگرداند. ساق پای او با رشتهای از شکستگیها که در کودکیش شروع شده بود و از جمله شامل یک شکستگی قوزک در اثر لهشدن در 28 سالگی بود.
او پس از یک دهه تحمل درد، پیش دکتر حداد رفت. او 17 ماه را با چوب زیر بغل گذراند. در حالیکه پینهای خارجی استخوانها را در کنار هم قرار داده بودند، حداد پای او را بازسازی کرد. آخرین جراحی ایمپلنت قوزک در ماه جولای انجام شد.
دکتر حداد میگوید افرادی که دچار مشکلات قوزک پا هستند، مانند مار زنگی بیابانی حرکت میکنند، یک پا آرامی به سمت بیرون منحرف میشود، در حالیکه پای دیگر فشار سنگین برای راهرفتن را وارد میآورد. این افراد ممکن است دچار یک آرتریت معمول باشند. اما به طور معمول، شکستگیها از سالهای قبل - گاهی شکستگی قوزک، اما اغلب شکستگیهای پا است که کل اندام تحتانی را از همراستایی خارج میکند- و در نتیجه قوزک و غضروف بالشتکی آن را دچار فرسایش میکند.
اتصال (fusion) مفصل که با متصل کردن دائمی استخوانهای قوزک پا به طوری که روی هم حرکت نکنند، اصطکاک ایجاد کننده درد را از بین میبرد، عمل سادهای است، اما در 5 درصد موارد نمیتواند مشکل بیماران را حل کند. نقصان این روش این است که قوزکی خشکشده را به جای میگذارد که دامنه حرکت پا را محدود میکند و نهایتا با ایجاد یک اثر دومینو، مفاصل کوچکتر در پا را نیز دچار فرسایش میکند و درد بیشتری را به وجود میآورد، مگر اینکه این مفاصل نیز اتصال داده شوند.
به همین علت است که پژوهشگران به دنبال مفاصل مصنوعی بودهاند که امکان ایجاد پنجه پایی کاملا انعطافپذیر و راهرفتن عادی را به وجود آورد.
اما انجام این کار ساده نیست. دکتر کیت واپنر از دانشگاه پنسیلوانیا در اجلاس اخیر آکادمی جراحان ارتوپدی آمریکا گفت مفصل قوزک، کوچکتر از مفصل لگن و زانو است و یاید نیروی بیشتری را از مفاصل خواهریش جذب کند.
سازمان غذا و داروی آمریکا در سال 2005 مجوز استفاده از ایمپلنت (وسائل کاشتنی مصنوعی) به اصطلاح نسل سوم را صادر کرد.
مدلهای این ایمپلنتها اندکی با هم متفاوتند، اما به طور کلی از دو بخش متصل به هم تشکیل میشوند. جراحان تونلی را درون بخش پایینی استخوان ساق حفر ایجاد میکنند و تنه مفصل مصنوعی را به آن وصل میکنند. پلاستیک نازکی به یک طرف قلاب شده است، به عنوان غضروف عمل میکند. بخش پایینی به پنجه پا وصل میشود. بعد استخوان به درون این ایمپلنت رشد میکند، و آن را در جای خود ثابت میکند.
در اروپا، دکترهای همچنین میتوانند از مفصل مشابه سهقطعهای استفاده کنند، که در آن بالشتک پلاستیکی آزاد است.
اما در مجموع، خشککردن یا اتصال مفصل بهتر است یا جایگزینی آن با مفصل مصنوعی؟
همه چیز بستگی به سن و فعالیت بدنی شما دارد. حتی اگر این قوزکهای مصنوعی آنچنانکه دکتر حداد انتظار دارد، بیش از یک دهه دوام بیاورد، مفصل شخصی که میدود یا از کوه بالا میرود، زودتر فرسایش پیدا میکند. همچنین بیماران متفاوت در معرض خطرات متفاوت از لحاظ عفونتهای زخم هستند.
آسوشیتدپرس