به همین بهانه مطلب پیش‌رو را که به معرفی این هنرمند، پیشینه هنری و سبک کار وی در نقاشی می‌پردازد، از نظر می‌گذرانیم:
«او یکی از مهم‌ترین نقاشان و طراحان قرن هجدهم است»، این جملات بخشی از سخنان اندریاس اشتولتس مدیر غرفه «حکاکی روی مس» در سالن هنری هامبورگ است که به مناسبت برپایی نمایشگاه آثار یاکوب فیلیپ هاکرت به زبان آورد. یاکوب فیلیپ هاکرت (1807-1737)یکی از هنرمندان معاصر گوته (شاعر بزرگ آلمانی) است که در ایتالیا به شهرت و افتخار قابل‌توجهی رسید به‌طوریکه به‌عنوان نقاش دربار پادشاه فردیناند چهارم در امپراتوری آن زمان ناپولی در رم به مقام و جایگاه والایی دست یافت. گوته شاعر بزرگ آلمان شیفته نقاشی‌هایی بود که هاکرت با الهام از طبیعت به گونه‌ای کاملا نزدیک به اصل و واقعیت خلق می‌کرد. هاکرت برای گوته مظهر یک هنرمند آرمانی بود، بر این اساس با انتشار زندگینامه‌ای که گوته درباره این هنرمند به رشته تحریر درآورده بود شهرت هاکرت به‌عنوان نقاش برجسته طبیعت در قرن هجدهم تثبیت شد.
به گفته اشتولتس، هاکرت در حقیقت برآورنده همه انتظاراتی بود که گوته از هنر داشت. نمایشگاه کنونی که با همکاری مؤسسه کلاسیک وایمار در سالن هنری هامبورگ برپا شده است در حقیقت نخستین بازنگری به آثار این هنرمند موفق آلمانی است که تا مدت‌های طولانی در این کشور مورد بی‌توجهی قرار گرفت. آثار گردآوری شده در هامبورگ که پیش از این در شهر وایمار نیز در معرض دید عموم قرار گرفته بود شامل 70 تابلوی نقاشی و گواش، 70 طرح و نیز اثر گرافیک است. بخشی از این آثار از دارایی‌های شخصی و بقیه نیز از موزه‌های ایتالیا، آلمان، انگلیس و سوئیس و یا موزه آرمیتاژ در سنت‌پیترزبورگ روسیه به عاریت گرفته شده‌اند.
یکی از استثناهای این نمایشگاه که به لحاظ تکنیکی نیز به بهترین وجه تجهیز شده است، اختصاص فضایی برای ترسیم موقعیت تاریخی هاکرت است که در آن تلاش می‌شود بخش‌های زندگی این هنرمند با تصاویری از محیط پیرامون مربوط به آن زمان وی به تصویر کشیده شود. فیلیپ هاکرت در 15 سپتامبر سال 1737 در منطقه «پرنس لاو» واقع در شهر «اوکرمارک» آلمان به‌عنوان پسر یک نقاش پرتره دیده‌به‌جهان گشود. او پس از همکاری‌های اولیه هنری با پدر و عموی خویش، پدرش او را که ذوق به نقاشی از همان اوان کودکی در وی پدیدار شده بود به‌منظور تحصیلات عالی آکادمیک به برلین فرستاد. دیری نپایید که هاکرت موفق شد با کپی کردن تابلوهای دیگر نقاشان طبیعت، مخارج زندگی خویش را تامین کند و در این میان آثار نقاش فرانسوی کلود لورن (1682-1600) وی را به شدت سر ذوق می‌آورد. هاکرت خود معتقد است نقاشی‌هایی که او از درختان و بیشه‌ها کشیده است نسبت به آثار لورن بسیار به اصل نزدیکترند.
رئالیسم وفادار به طبیعت
در سال 1765 هاکرت به پاریس رفت و 3 سال تمام در آنجا ساکن شد. در طول اقامت در پاریس هاکرت با هنرمندان بسیاری از جمله یوهان جورج ویلی آشنا شد؛کسی که هاکرت را تا مرز تبدیل شدن به یک نقاش چیره دست طبیعت پیش برد، به‌طوریکه هاکرت در پاریس با فروش بالای نقاشی‌هایی که از مناظر طبیعت می‌کشید به شهرت فراوانی دست یافت. به‌ویژه که تکنیک جدید نقاشی با گواش علاقه‌مندان بسیاری را به سوی خود کشاند.
هاکرت تلاش می‌کرد در آثار خویش با به تصویر کشیدن دقیق فیگور عابران در حال استراحت یا چوپانان و گله‌های کوچک آنها بر غنای مناظری که از طبیعت ترسیم می‌کرد بیفزاید. به گفته کارشناسان علاقه او به سبک رئالیسم وفادار به طبیعت و تماشای دقیق مناظر طبیعی، در آثار وی نیز انعکاس پیدا کرده است. مناظر اطراف رودخانه‌ها، تپه‌ها، جنگل‌ها،مناطق ساحلی و چشم‌انداز روستاهای کوچک دور دست در نقاشی‌ها و طراحی‌های هاکرت بسیار دیده می‌شود.
مهاجرت هاکرت به ایتالیا سرآغاز دوران شکوفایی زندگی هنری وی محسوب می‌شود. هاکرت در سال 1768 به همراه برادرش با هدف ادامه تحصیل، به ایتالیا و شهر رم سفر کرد. آثار پدیدآمده این هنرمند در طول 40سال اقامت وی در ایتالیا جایگاه والای وی را در دنیای هنر تا به امروز حفظ کرد. ترسیم درخشان مناظر طبیعت در ترکیبی سرد و آراسته و درچارچوب یک معماری جذاب و نیز بهره‌گیری از فیگورهای انسانی و حیوانی و تلاش برای بازگویی نزدیک به اصل و چندبعدی طبیعت، از مشخصه‌های اصلی آثار وی به شمار می‌رود.
اهپیمایی‌های بیشمار هاکرت، دیدار از گنجینه هنر ایتالیا و کشف مناظر طبیعی گیرا و دلپذیر پایه و اساس مجموعه آثار این هنرمند را تشکیل می‌دهد. مسافرت‌های بسیار هاکرت نه تنها وی را به مقاصد سفر خویش، که بیش از همه با مناطق ناشناسی روبه‌رو می‌ساخت که جذابیت هنری آنها تازه توسط وی کشف می‌شد. هاکرت که با دیگر نقاشان نیز روابط صمیمانه‌ای برقرار کرده بود تا سال‌ها به طور مستقل و البته موفقیت آمیز به‌عنوان یکی از هنرمندان رم مشغول فعالیت بود.
گرانترین مدل نقاشی تاریخ هنر
در سال 1771 هاکرت از سوی کاترینای دوم ماموریت یافت که سری نبردهای دریایی مقابل ساحل ترکیه را نقاشی کند بدین‌منظور و برای اینکه هاکرت هم بتواند تصور بهتری از این رویداد داشته باشد یک کشتی جنگی واقعی برای انفجار به مقابل شهر ساحلی «لیفرنو» در ایتالیا آورده شد. این کشتی به گفته اشتولتس یکی از گرانترین مدل‌های تاریخ هنر محسوب می‌شود. علاوه بر این تابلو، یاکوب فیلیپ هاکرت سفارش‌های بسیار خوبی را نیز از سوی بزرگان دینی مسیحیت دریافت می‌کرد.
هاکرت همواره در نقاشی‌های خویش می‌کوشید چشم‌انداز مناظر طبیعی را با عناصری که در مسافرت‌ها و به‌ویژه سفر‌های تحقیقاتی خویش آشنا شده بود ترکیب کند برخی از این عناصر عبارتند از: معابد یونانی سسیل، آبشار‌های شهر «تیوولی» در شرق رم، مناظر مربوط به جزیره صخره‌های آهکی در خلیج «ناپولی» و بندر‌های کوچک سواحل «آمالفی» ایتالیا. اما شاید یکی از مهم‌ترین مشخصه‌های تابلوهای هاکرت را بتوان در این موضوع خلاصه کرد که در نقاشی‌های او صحنه‌های آرامش‌بخش و تصاویر دلنشین به‌طور متناوب جای خود را به مناظر دراماتیک فوران کوه آتشفشان «وزو» می‌دهد. مناظر دراماتیک این کوه نیاز آن زمان را به تصاویر ترسناک اما خوشایند تامین می‌کرد. به عقیده کارشناسان هاکرت کاملا می‌دانست که چگونه به مردم خویش خدمت کند.
رخدادهای طبیعی، نقطه عطف نقاشی
کارشناسان معتقدند یاکوب فیلیپ هاکرت مناظر طبیعی را رخدادهای طبیعی تلقی کرده و بر این اساس توانست با مشاهدات دقیق خویش در پدیده‌های جوی و زمین‌شناختی، نقطه عطف نقاشی طبیعت در قرن هجدهم را نشانه‌گذاری کند. لذا نمایشگاه هامبورگ در حقیقت شرح مختصر تحسین برانگیزی است درباره آثار این هنرمند بزرگ آلمان که با وجود شهرت فراوانی که در طول حیات خویش داشت تا مدت‌ها جزء هنرمندان فراموش شده‌ای به‌شمار می‌رفت که علاقه به آنها تازه در دوران جدید پدیدار شد.
هاکرت پس از تحصیلات در برلین و اقامت‌های متعدد در سوئیس و فرانسه، بخش اعظم عمر خویش را در ایتالیا سپری کرد. وی در آنجا جایگاه خود را به‌عنوان یک هنرمند مطرح بین‌المللی تثبیت کرد؛ هنرمندی که توانست نقاشی ایتالیایی را در سال‌های پیش از 1800 به‌طور تعیین کننده‌ای شکل دهد. از جمله موضوعات به کار رفته در آثار هاکرت می‌توان به صحنه‌های شکار، بندر و بیش از همه مناظر طبیعی جذاب از تپه‌های رم، مناظر جنوب ایتالیا، ناپولی و سسیل و نیز مناظر توسکانا اشاره کرد.
هاکرت به عقیده کارشناسان جزء معدود هنرمندانی است که توانست مستقل از سلسله مراتب یک دربار، فعالیت کرده و موقعیت‌های مدرن هنری در قرن نوزدهم را پیشاپیش به تصویر بکشد. گردشگرانی که از سراسر اروپا به ایتالیا سفر می‌کردند از جمله هنرمندان آلمانی، اشراف زادگان انگلیسی و خریداران درباری سرشناس، درجه شهرت هاکرت را بالا برده و آثار او را در سراسر قاره اروپا منتشر می‌کردند. فیلیپ هاکرت همواره یکی از مهم‌ترین اهداف هنرمندان زمان خویش به‌ویژه هاینریش ویلهلم تیشباین(1829-1751) و کارل فردریش شینکل (نقاش و معمار آلمانی 1841-1781) به‌شمار می‌رفت که در طول اقامت وی در ایتالیا همواره به دیدن او می‌رفتند.
نمایشگاه هامبورگ در حقیقت در اندیشه و جست‌وجوی یافتن انگیزه‌هایی است که از سوی هاکرت و با هدف تکامل نقاشی مدرن طبیعت در آغاز قرن نوزدهم شکل گرفت. اما از دیگر سو نیز با وجود ارزیابی‌های مثبت نوشتاری، نظری و نقد و گفت‌وگوهای هنری قرن هجدهم، آثار هاکرت در قرن نوزدهم با انتقادات شدیدی روبه‌رو شد. این در حالی است که فیلیپ هاکرت به عقیده صاحب‌نظران با به تصویرکشیدن مناظر طبیعت که با شیوه‌ای آرمانی و هنرمندانه با فیگورهای تاریخی و یا مکان‌های باستانی ترکیب شده است به‌عنوان مهم‌ترین نماینده «برداشت هنری کلاسیک» محسوب می‌شود ضمن آنکه وی با به‌کارگیری دقیق عناصر طبیعی و توصیف، مو به مو و مشاهده جزئیات طبیعت، در حقیقت معیارهای برداشت هنری معاصر را که به شدت صورتی آرمانی به‌خود گرفته بود در هم شکست و نقطه شروع جدیدی را فرا روی هنرمندان نسل بعد از خویش قرار داد.
علاقه هاکرت به رخدادهای طبیعی، نشان دادن آبشارها، فوران آتشفشان‌ها یا دره‌های عمیق و تنگ کوه‌ها، در پیوند میان نقاشی طبیعت و علوم مرتبط با طبیعت و در چارچوب تماشای پدیده‌های زمین شناسی و جوی در آثار هنرمندان مختلف قرن نوزدهم به‌طور منطقی از سر گرفته شد. تاثیر فیلیپ هاکرت به‌عنوان یک هنرمند صاحب سبک را بر هنر کشور آلمان، تازه می‌توان در اواخر عمر این هنرمند، یعنی زمانی‌که وی با هنرمندان صاحب‌نامی چون کاسپر دیوید فردریش( نقاش آلمانی عصر رمانتیک 1840-1774) و نویسنده و نقاش آلمانی فیلیپ اتو رونگ (1810-1777 نماینده اصلی نقاشی رمانتیک) نسل جدیدی از هنرمندان را شکل داده بود، دریافت. یاکوب فیلیب هاکرت که واپسین سال‌های زندگی خود را در فلورانس سپری کرد سرانجام در 28 آوریل 1807 در ایتالیا درگذشت. او هرگز به آلمان بازنگشت.
kunstmarkt. de
