علامه خود در مقدمه مهمترین کتابش یعنی بحارالانوار الجامعه لدرر اخبار الائمه الاطهار درباره رویکرد خود اینگونه توضیح میدهد: «سپس بعد از احاطه علمی به کتابهای متداول مشهور، به دنبال کتابهای معتبر فراموششده در عصرهای سرکش، زمانهای متمادی گشتم... و شروع کردم به جستوجو از آنها در شرق و غرب و به طلب آن در نزد هر کس که گمان میکردم حدیثی نزد اوست اصرار کردم هرچند بخیل بود.» با این روش علامه کتابی را در حدود 25جلد قطور فراهم آورد.
گرایشهای اخباری علامه مجلسی از لابهلای بحارالانوار کاملا مشخص است و این البته مانع از این نخواهد بود که با جدیت احادیث و روایات آن را مورد بررسی قرار دهیم. هرچند خود علامه هم به هیچ روی ادعای صحت تمام روایات موسوعه خود را ندارد اما از آن رو که مبنای دانشمندان در تصحیح یا تکذیب یک روایت متفاوت است، محدث، این امکان- بل ضرورت- را پیش روی خود مییابد که جز نقل تمام روایات رسیده به دست او چارهای ندارد.
ب) درباره کتب نویسنده: علامه مجلسی را باید یکی از پرکارترین یا حتی پرکارترین محدث شیعیمذهب به شمار آورد. پدیدآوردن مجموعهای 25جلدی که در چاپهای جدید به 110جلد افزایش یافته است و پدیدآوردن مجموعهای 50جلدی از تمامی معارف اسلامی به زبان فارسی بخشی از این تلاشها را نشان میدهد.
ج) درباره بحارالانوار: بحار در چاپهای سنگی دارای 25 جلد قطور در قطع رحلی است ولی در نیم قرن اخیر دو چاپ جدید از آن ارائه شده که چاپ نخست را چاپ قدیمی نام دادهاند و چاپ دوم را چاپ جدید. در چاپ سنگی، احوال امام حسین(ع) در مجلد دهم قرار دارد. در چاپ قدیم از صفحه 174 جلد 44 تا صفحه 2 جلد 46 که در واقع انتهای مجلد 45 است به احوال امام حسین(ع) اختصاص یافته است و در چاپ جدید از صفحه 543 مجلد 14 تا صفحه 268 مجلد 15.
بنابراین حیات امام حسین(ع) بخش وسیعی از شرح احوال ائمه علیهمالسلام را به خود اختصاص داده است. علامه همچون ابواب دیگر بحار در بابهای مربوط به امام حسین(ع) از منابع بسیاری بهره برده است. اولین منبع ایشان در شرح حال امام حسین(ع)، کتاب کافی مرحوم کلینی است و آخرین منبع، کتاب «دعوات» قطبالدین راوندی است. برخی از مهمترین منابعی که علامه در شرح حال امام از آنها استفاده کرده، به این شرح است:
1- کاملالزیاره 2- امالی شیخطوسی 3- اکمالالدین 4- الارشاد 5- الغیبه شیخ طوسی 6- مناقب ابنشهرآشوب 7- مقتلالحسین خوارزمی 8- خصال شیخ صدوق 9- رجال کشی 10- اقبال الاعمال و لهوف سیدبنطاووس
11- مصباح کفعمی 12- امالی شیخ صدوق 13- روضهالواعظین 14- تاریخ طبری. البته منابع علامه بسیار بیش از این تعداد است اما این منابع چهاردهگانه را باید مهمترین منابع علامه به شمار آورد. این بخش از بحار تاکنون به زبان فارسی ترجمه نشده است. علامه این بخش را همچون بخشهای دیگر به صورت روایی و مستند نقل میکند.
اصرار علامه بر ذکر سند کامل روایت را شاید تنها بتوان در پیوند با نکته پیشگفته قابل توجیه یافت؛ هرچند نقل مستند مانع از این نبوده است که علامه، در قالب 28 باب و در بستر تاریخی این روایات را به نظم درنیاورد. از باب سیوهفتم تا باب پنجاهم، میتوانیم روند تاریخی شهادت امام(ع) را بهخوبی ملاحظه کنیم. ایشان در مجموع از 109تن از شهدای کربلا سخن به میان آورده است. در این موارد میتوانیم با نام و کیفیت شهادت هر یک از این شهدا آشنا شویم. جالب آن است که نحوه بخشبندی فصول توسط علامه، پس از وی مورد تبعیت تقریبا تمام مقتلنویسان واقع شده است.