همشهری آنلاین- مرضیه ثمره‌حسینی: بورس کالا شیوه جدید عرضه و فروش خودرو است که در روزهای اخیر حواشی زیادی داشته. از بازار سیاه اجاره کارت ملی برای شرکت در فرایند خرید خودرو از بورس کالا تا نامه ۱۱ نماینده مجلس به شورای رقابت که اعلام کردند شیوه کنونی عرضه خودرو در بورس کالا غیرقانونی است و همچنین درخواست مدیرعامل ایران‌خودرو برای لغو عرضه دنا پلاس در بورس کالا که این شایعه را ایجاد کرد که مافیای خودرو جلوی عرضه خودرو در بورس کالا را گرفتند. اما احسان خاندوزی، وزیر اقتصاد اعلام کرد که عرضه خودرو در بورس کالا ادامه می‌یابد.
الان بورس کالا بهترین روش است
کارشناس صنعت خودرو در گفت‌وگو با همشهری آنلاین در مورد عرضه خودرو در بورس کالا گفت: هیچ‌کس نمی‌تواند ادعا کند که بورس کالا مزیت کامل و بهترین روش عالم است اما در دورانی که با بحران‌ها روبه‌رو هستیم نمی‌شود روشی را به کار گرفت و ایرادی هم نداشته باشد. موضوع مهم این است که ما ببینیم معایب کدام روش‌ها کمتر است و در عین حال مزایای بلندمدت‌تری دارد.
امیرحسین کاکایی ادامه داد: به واقع، در شرایط کنونی، در ایران بهتر از روش بورس کالا نداریم و اصلا روش جایگزین نداریم، بنابراین می‌شود گفت الان بورس راه نجات از سیل است البته تا زمانی که اوضاع کشور درست بشود، درآمدهای ارزی بالا برود و قیمت ارز ثابت بماند، تولید هم طبق قول وزیر بالا برود و واردات در یک فضای شفاف رونق بگیرد.
کاکایی با تاکید بر اینکه باید به بورس کالا زمان داد، بیان کرد: آنچه که در حال حاضر شاهد آن هستیم این است که کارها در بورس ناقص انجام می‌شود. همین الان ۵۰ درصد تولیدات دو خودروساز بزرگ کشور به طرح حمایت از مادران و ۲۰ درصد هم به طرح بازیافت خودرو اختصاص می‌یابد یعنی بالای ۷۰ درصد محصولات ایران‌خودرو و سایپا جای دیگری می‌رود و از آنطرف توقع می‌رود که بورس کارایی بالاتری داشته باشد در حالی که باید راه‌حل به طور کامل و برای تمام تیراژ اجرا بشود.
انگیزه‌های رانت و دلال‌بازی به شدت کم شده است
بازار سیاه اجاره کارت ملی برای خرید خودرو از بورس کالا در روزهای اخیر خبرساز شد. دلالان، کارت ملی افراد را بین ۳۰ تا ۱۰۰ میلیون تومان اجاره می‌کنند. کاکایی در واکنش به این اخبار گفت: برخی حرف‌هایی که الان علیه عرضه خودرو در بورس کالا می‌زنند به ظاهر درست است مثلا همین که می‌گویند اجاره کارت ملی ۱۰۰ میلیون تومان شده است اما به طور درست اطلاع‌رسانی نمی‌کنند که اجاره کارت ملی افرادی که شامل طرح ملی مادران می‌شوند ۱۰۰ میلیون تومان شده و این ربطی به بورس کالا ندارد کما اینکه روش‌های فعلی مانند قرعه‌کشی و قیمت‌گذاری دستوری پر از رانت است. مثلا همین قرعه‌کشی اخیر ایران‌خودرو که نزدیک به ۱۰ میلیون نفر در آن ثبت‌نام کرده‌اند.
کارشناس بازار خودرو افزود: بورس کالا قطعا نمی‌تواند دلال‌بازی را حذف کند اما یک کار را قطعا انجام داده و آن هم اینکه انگیزه‌های رانت و دلال‌بازی را به شدت کم کرده. وقتی دلال با قیمت‌گذاری دستوری یک خودرو را ۲۵۰ میلیون تومان می‌خرد و آن را ۵۰۰ میلیون تومان در بازار آزاد می‌فروشد، سود او از این معامله ۲۵۰ میلیون تومان است. این در حالی است که شما باید همین خودرو را در بورس کالا ۴۵۰ میلیون تومان از خودروساز خریداری کنید و به این ترتیب سودتان از فروش آن در بازار آزاد به ۵۰ میلیون تومان کاهش می‌یابد. همین موضوع موجب می‌شود که مصرف‌کنندگان واقعی وارد بورس کالا شوند و انگیزه سرمایه‌گذاران برای خرید خودرو از بورس کاهش می‌یابد. این حداقل کار بورس کالاست و این مزیت الان قطعی شده است.
نفع خودروساز چه مزیتی برای مردم دارد؟
از ایراداتی که به بورس کالا وارد می‌شود این است که چرا باید مثلا ۵۰ میلیون تومان بین بورس و بازار آزاد اختلاف باشد و این اختلاف به جیب خودروساز برود. کارشناس بازار خودرو در این باره گفت: کسی که از بازار یک خودرو را ۵۰۰ میلیون تومان می‌خرد همین الان آن را تحویل می‌گیرد اما وقتی به بورس می‌رود قرار است ۳ ماه دیگر آن را تحویل بگیرد و به عبارت دیگر سود خیلی خاصی به خریدار نمی‌رسد اما خاصیتش این است که انگیزه دلالان در بورس کم می‌شود. نمونه آن این است که برای یک خودرو در قرعه‌کشی یک میلیون نفر ثبت‌نام می‌کنند اما در بورس کالا نهایتا ۲۰ هزار نفر شرکت می‌کنند.
کاکایی با تاکید بر اینکه عرضه خودرو در بورس کالا جلوی ضربه زدن به خودروساز را می‌گیرد، بیان کرد: ممکن است این سوال مطرح بشود که این موضوع چه مزیتی برای مردم دارد. جوابش خیلی ساده است؛ وقتی درآمد خودروساز بالا می‌رود توان او برای افزایش تیراژ بالا می‌رود و اگر دولت همت کند و دو خودروساز بزرگ کشور را مجبور کند که تیراژ خود را بالا ببرند که شدنی هم است، تیراژ به تدریج بالا می‌رود. تیراژ که بالا برود عرضه خودرو در بورس کالا هم بالا می‌رود.
وی ادامه داد: حداقل خاصیت این موضوع حتی اگر باعث پایین آمدن قیمت خودرو هم نشود این است که آرامش و اطمینان را به بازار برمی‌گرداند. الان کسی که ۵۰۰ میلیون دارد با ترس و لرز از بازار خرید می‌کند چون از افراد حقیقی خرید می‌کند اما در بورس کالا از یک مکانیزم شفاف خرید می‌کند لذا در میان‌مدت هم به شدت به نفع مردم و به واقع به نفع مصرف‌کننده واقعی است.
کارشناس بازار خودرو با انتقاد از کسانی که بدون ادله بورس کالا را عامل تخریبی در بازار خودرو می‌دانند، گفت: عده‌ای بحث می‌کنند که با این روش خودروساز پولدار می‌شود. اتفاقا نکته مهم همین‌جاست که وقتی خودروساز در یک مکانیزم شفاف اقتصادی پول اضافه دربیاورد اگر آن پول واقعا اضافه باشد دولت مالیات آن را می‌گیرد پس باز هم به نفع اقتصاد است اگر هم پول اضافه نباشد و اجحاف در حق تولیدکننده باشد که تا الان اینگونه بوده، باعث می‌شود جلوی اجحاف گرفته شود و صنعت خودروسازی توسعه پیدا کند.
کاکایی افزود: در طول ۵ سال اِعمال شیوه قیمت‌گذاری دستوری، بالای ۱۵۰ هزار میلیارد تومان به ۲ خودروساز بزرگ کشور زیان وارد شد و بالای ۲۵۰ هزار میلیارد تومان رانت به دست مردم داده شد. به عبارت دیگر، در این مدت معادل ۲۵۰ هزار میلیارد تومان پول به بخش خاکستری و سیاه وارد شد که برای دولت غیرقابل کنترل است در حالی که اگر همین پول به خودروسازی تزریق می‌شد باعث رشد بسیار خوبی در این مدت می‌شد.
مخالفان بورس کالا چه کسانی هستند؟
کارشناس بازار خودرو در مورد مخالفان عرضه خودرو در بورس کالا عنوان کرد: خیلی واضح است که مخالفان چه کسانی هستند. کسانی هستند که می‌ترسند رانت از دستشان دربرود. درواقع، الان دو گروه با بورس مخالفند؛ کسانی که با حرف‌های پوپولیستی و عوام‌فریبی به دنبال کسب و یا حفظ موقعیت خود هستند. الان هر کسی که به خودروساز فحش می‌دهد یک جایگاه اجتماعی پیدا می‌کند بر این اساس اینها حرف‌هایی می‌زنند که مردم خوششان بیاید.
کاکایی افزود: از هر چیزی می‌شود انتقاد کرد کما اینکه از بورس کالا هم می‌شود ده‌ها انتقاد کرد ولی موضوع این است که راه‌حل بهتر چیست؟ بنابراین، اینکه بدون ادله و بدون طرح روش جایگزین فقط انتقاد بشود فقط اوضاع را بدتر می‌کند.
این کارشناس بازار خودرو ادامه داد: گروه دوم مخالفان رانت‌خواران و دلالان هستند. اینها می‌گویند چرا پول اضافه را به خودروساز می‌دهید؟ چرا افسار این پول اضافه دست ما نباشد؟ اینهایی که با این حرف‌ها علیه این شیوه فروش خودرو موضع می گیرند، حق دارند چون در همین چند ماهه‌ای که بورس کالا فعال شده است طبق اعلام خود سازمان بورس بالای ۱۱ هزار میلیارد تومان جلوی توزیع رانت اضافه گرفته شده است.
نظر شما