در واقع باید گفت هنگامی که در اواخر پاییز پدیده وارونگی دما باعث تشدید آلودگی هوای شهر شد و وضعیت هوای تهران را تا مرز بحران پیش برد، زمزمه‌های انتقاد از کم تحرکی دولت در اجرای برنامه‌های کاهش آلودگی آغاز شد. همان زمان بود که دستگاه‌ها تازه به فکر چاره‌اندیشی افتادند. 25 آذرماه جلسه‌ای در استانداری تهران تشکیل شد و به وضعیت آلودگی هوا رسیدگی شد. اما عجیب نیست اگر بدانیم که این جلسه تصمیمی اجرایی در بر نداشت. یا اگر هم داشت، دست کم تاکنون مشهود نیست ولی در این بین شورای شهر بلافاصله وارد موضوع شد و اعضای آن درصدد چاره‌جویی برای رفع مشکل آلودگی هوا هستند.
مهدی چمران یک روز پس از جلسه استانداری و در جلسه شورای شهر گفت: شورای شهر مسئولیت نوشته شده‌ای درباره آلودگی هوای تهران ندارد. اما مسئولیت نانوشته‌ای داریم و برای جلوگیری از آلودگی هوا هر کاری می‌کنیم.رئیس شورای شهر تهران در جلسه علنی شورای شهر به جلسه استانداری درباره آلودگی هوا اشاره کرد و افزود: باید بحث معاینه فنی خودروها جدی گرفته شود.
به اعتقاد چمران که مبتنی بر نظر کارشناسی است، معاینه فنی خودروها می‌تواند23 درصد از آلودگی هوای تهران بکاهد. بنابراین او از مسئولان راهنمایی‌و رانندگی خواست تا جریمه خودرو‌هایی که معاینه فنی ندارند را به‌صورت جدی‌تری دنبال کنند.
این اظهار نظر چمران هنگامی بود که هنوز دریافت برگه معاینه فنی اجباری نشده و پلیس با آن برخورد نکرده بود. چمران همچنین ساماندهی موتورسیکلتها در تهران و افزایش استاندارد تولید سوخت در ایران را از دیگر عوامل کاهش آلودگی هوا در تهران دانست و گفت: شورای شهر این موارد را پیگیری می‌کند. برخی موتورسیکلتها در زیرزمین‌ها و در شرایطی غیراستاندارد تولید می‌شود. این وسایل نقلیه از هیچ استاندارد مشخصی برخوردار نیستند. وی در ادامه هشدار داد که ضریب هوشی کودکان در تهران بر اثر آلودگی هوا کاهش می‌یابد. بنابراین شورای شهر تمام تلاش خود را برای رفع این مشکل انجام خواهد داد.
کمیته کاهش آلودگی هوا تعطیل است
معصومه ابتکار، رئیس کمیته محیط‌زیست شورای شهر تهران نیز در آن جلسه به عملکرد کمیته کاهش آلودگی هوای تهران اشاره کرد و گفت: این کمیته براساس قانون باید در جلسات ماهانه، مشکلات آلودگی هوا را بررسی کند. حدود 2 سال است که این کمیته در سازمان محیط‌زیست تشکیل نشده است. رئیس کمیته محیط‌زیست شورای شهر تهران درباره اقدامات کارشناسی در مورد کاهش آلودگی هوا گفت: با اقدامات کارشناسی و بعد از تهیه طرح جامع کاهش آلودگی هوا، از سال 1380 شاهد کاهش آلودگی هوا هستیم. اگر آن اقدامات انجام نمی‌شد، امروز با شرایط به‌مراتب بدتری مواجه می‌شدیم. امروز بخش زیادی از طرح جامع کاهش آلودگی هوا تعطیل شده است و پیگیری نمی‌شود.
عباس شیبانی دیگر عضو شورای شهر تهران بود که درباره آلودگی هوای تهران سخن گفت. به اعتقاد وی باید طرح خروج خودروهای فرسوده با جدیت بیشتری دنبال شود و به ازای ورود هر خودرو بتوان خودرویی فرسوده از تهران خارج کرد.
خسرو دانشجو که در جلسه کمیته اضطرار در استانداری شرکت کرده بود نیز در شورا حضور داشت. او گفت: نباید تنها در فصل سرما به فکر کاهش آلودگی بود. باید در همه ایام سال برای کاهش آلودگی هوا تلاش کرد و از ایجاد دلشوره و نگرانی‌های بی‌مورد در دل مردم خودداری شود.
یک هفته بعد از این جلسه هم، اعضای شورای شهر تهران در واکنش به موضوع آلودگی هوای تهران تصمیم گرفتند موضوع آلودگی هوا را در شورای شهر مطرح و رسیدگی کنند.
حسن بیادی، نایب رئیس شورای شهر تهران حل نشدن مشکل آلودگی هوای تهران را ناشی از وجود برخی بازدارنده‌های سیاسی دانست و گفت: در حالی که تمام مسئولان ارشد کشور از جمله رهبری، رئیس‌جمهور، نمایندگان مجلس و اعضای مدیریت شهری لزوم رسیدگی به این مشکل را مطرح کرده‌اند اما هنوز اقدام مؤثری انجام نشده است.
معصومه ابتکار نیز که آغازگر این بحث در جلسه روز گذشته شورا بود، ضمن هشدار درخصوص آلودگی هوای تهران که همچنان در حالت اضطرار است تاکیدکرد: میزان ذرات معلق بسیار بیشتر از حد استاندارد است. ابتکار همچنین از اطلاع رسانی ناقص در این مورد ابراز ناخرسندی کرد و گفت: این در حالی است که روزانه دست کم 10 میلیون نفر در تهران از تاثیرات آلودگی هوا آسیب می‌بینند.
رئیس کمیسیون محیط‌زیست شورای شهر تهران اظهار نظر بیادی در مورد سیاسی شدن روند رسیدگی به آلودگی هوا را تایید و تاکید کرد: بی‌توجهی به این موضوع و عبور ساده از کنار آن گناهی نابخشودنی است. ابتکار با اشاره به اینکه 25 درصد آلودگی هوا به موتورسیکلتها مربوط می‌شود، بر لزوم کنترل تردد موتورسیکلتها و خودروها تاکید کرد و افزود: اکنون زمان آن رسیده که شورا به این مسئله وارد شود و از اختیارات خود برای حل این بحران بهره‌گیرد. وی تعطیلی مدارس، مسدودکردن تردد خودروها و تشدید کردن طرح‌های ترافیکی از جمله طرح عبور خودروهای زوج و فرد را از جمله راهکارهای ممکن دانست که در اختیار شورای شهر تهران قرار دارد.
درخواست جلسه مشترک با دولت
یک هفته بعد از آن هم، محمدعلی نجفی، عضو شورای شهر، در نطق پیش از دستور جلسه شورا، ترافیک، آلودگی هوا و حمل‌ونقل همگانی را از جمله معضلات کلان این شهر عنوان و تاکید کرد: طی یک ماه گذشته این 3 مشکل به‌طور پر رنگ بروز کرده‌اند و اگر راه حلی پیدا نشود. شهروندان دچار سختی بسیار بیشتری نسبت به گذشته می‌شوند.
او با بیان اینکه مشکلات با همدلی و تشریک مساعی به راحتی قابل حل هستند، اظهار داشت: در حال حاضر به‌نظر می‌رسد آلودگی هوا، ترافیک و حمل‌ونقل عمومی به 3 معضل لاینحل تبدیل شده‌اند.
به اعتقاد نجفی برخی از این مشکلات پایتخت بیشتر متوجه دولت است و در مورد برخی دیگر هم شهرداری و هم دولت باید به مردم پاسخگو باشند.
آن روز نجفی با این توضیحات از مهدی چمران، رئیس شورای شهر خواست تا با توجه به رابطه خوبی که با ریاست‌جمهوری دارد، طی 2 تا 3 هفته آینده که بودجه شهرداری و دولت در حال بررسی است، از ریاست‌جمهوری کمک بگیرد.
نجفی اهمیت این موضوع را تا حدی دانست که تاکید کرد: اگر از طریق جلسات مشترک با دولت به نتیجه نرسیم باید از رهبری استمداد جوییم تا یکی از مقامات تحت امر خود را برای رسیدگی به این مشکلات منصوب کنند.چمران هم در واکنش به اظهارات نجفی گفت که به‌طور قطع موضوع را پیگیری خواهد کرد.
رئیس شورای شهر گفت:پیش از این با نمایندگان وزارت کشور در مورد ترافیک، آلودگی هوا و حمل‌ونقل عمومی به نتایج مطلوبی دست یافته بودیم که با تعویض مدیریت تمام اقدامات را باید از سر بگیریم.
در واقع باید گفت اعضای شورای شهر اولین مسئولانی بودند که زنگ هشدار هوای پاک را به صدا در آوردند و 20 روز مانده به هفته هوای پاک از تمام مسئولان دولتی و انتظامی می‌خواستند که تصمیمی سریع و عاجل در جهت کاهش آلودگی بگیرند. پس از آن بود که راهنمایی و رانندگی اعلام کرد با خودروهای بدون معاینه فنی برخورد می‌کند و همین تصمیم موجب سرازیر شدن خودروها به سمت مراکز معاینه فنی شد.
اما این، همه پیامدهای هشدارهای اعضای شورای شهر نبود. با به صدا در آمدن زنگ هشدار از سوی شورای شهر، نمایندگان مجلس، دادستانی کل کشور، بخش‌های مختلف شهرداری تهران و راهنمایی و رانندگی نیز به اظهار نظر در مورد این موضوع پرداختند، چنانکه سرهنگ محمد هاشمی، رئیس راهنمایی و رانندگی تهران، در هفته هوای پاک، نوک پیکان انتقادات تند خود را به سمت خودروسازان نشانه گرفت.
