کیانی قرار است برنامه پژوهشی« نوا، نگرشی بر غم در موسیقی ایران» را 11 بهمن ماه در سالن خلیج فارس فرهنگسرای‌نیاوران اجرا کند؛ برنامه‌ای که کیانی از سال 74 تاکنون هر سال آن را اجرا کرده و حتی چند سال بارها اجرا شده است. برنامه نوا در شهرستان‌های مختلف نیز دعوت‌هایی برای اجرای این برنامه داشته است و حالا هجدهمین برنامه پژوهشی نوا تا چند روز دیگر برگزار می‌شود.
در بین آثار کیانی یک نرم افزار چندرسانه‌ای به همین نام نوا نیز منتشر شده است و این برنامه تقریبا همان محتوا را دارد. این کار پژوهشی قبلا به‌صورت کتاب منتشر شده بود. 3-2 سال قبل هم، سایت ایده طراحی نوین با حمایت دفتر موسیقی وزارت ارشاد و فرهنگستان‌هنر نرم‌افزار آن را منتشر کرد. برنامه پژوهشی نوا نیز مثل برخی دیگر از آثار کیانی در خارج از کشور هم اجرا شده و او یک بار به‌صورت ورک‌شاپ آن‌را برگزار کرده است. کتاب و نوار این ورک‌شاپ هر دو به زبان انگلیسی ترجمه شده که مورد استقبال پژوهشگران خارجی قرار گرفته است.
کیانی معتقد است با وجود اینکه این برنامه بارها روی صحنه رفته و به‌صورت تصویری یا چندرسانه‌ای در اختیار همگان قرار گرفته است اما هنوز از آن استقبال می‌شود و همچنان مخاطبان خاص خود را دارد. حتی از شهرستان‌های مختلف کسانی که از محتوای این برنامه آگاهی دارند برای اجرای آن کیانی را به شهرشان دعوت می‌کنند و خیلی‌ها هم برای دیدنش به تهران می‌آیند. او درباره دلیل این استقبال می‌گوید: شاید به این دلیل باشد که حضور در چنین برنامه‌هایی می‌تواند تجربه متفاوتی برای مخاطب آن باشد که به هرحال از هیچ راه دیگری آن تجربه حاصل نمی‌شود.
آغاز راه
اما این کار پژوهشی از کجا آغاز شد؟ کیانی دراین باره می‌گوید: سال‌ها قبل در مقالات مختلف که در باره موسیقی ایرانی نوشته می‌شد، دیدم که موسیقی ایرانی را غمگین توصیف می‌کنند. به همین دلیل هم نتیجه می‌گرفتند که این موسیقی برای جوانان مناسب نیست و باید آن را کنار گذاشت. من هم که سال‌ها این موسیقی را کار می‌کردم لازم دیدم که مسئله غم در موسیقی ایرانی را بررسی کنم. از این‌رو به سراغ غم‌انگیز‌ترین حادثه تاریخی که برای ما ایرانیان اهمیت بسیار دارد، رفتم.
وقتی موسیقی و نغمه‌های مربوط به مراسم ماه‌محرم را بررسی کردم، متوجه شدم که آن نغمات چیزی جدا از موسیقی ردیف دستگاهی ایران نیستند و غم منفی هم در آن وجود ندارد، بلکه بیشتر آنها سرور و حماسه عاشقانه هستند. به بیان روشن‌تر اصول موسیقی ردیف‌دستگاهی ما مثل وزن، فواصل، گردش نغمات، تزئین‌ها و شدت‌نواخت نغمات در این دو با هم مطابقت دارند.
به‌نظر کیانی کسانی که معتقد هستند موسیقی ایرانی غمگین است، حرف درستی می‌زنند اما یک نکته مهم در این بین نادیده گرفته شده و آن به تعریفی که می‌توان از واژه غم ارائه کرد، مربوط می‌شود. به اعتقاد وی، غم می‌تواند به دو صورت برای انسان به‌وجود بیاید؛یکی غم منفی و کاذب است، که اصلاً خوب نیست. او تاثیر این نوع غم منفی را در موسیقی به‌طور مشخص در یک برنامه پژوهشی دیگر هم تشریح کرده‌است. آن برنامه «بررسی 3شیوه هنر تکنوازی در موسیقی ایرانی» نام دارد که سال‌ها قبل منتشر و چندین بار هم به‌صورت کنسرت‌پژوهشی ارائه شده است.
غم منفی انسان را به تخدیر و خمودگی می‌کشاند؛ همان طور که شادی کاذب و سطحی هم؛ یعنی نوعی از شادی که درونی و عمیق نیست و صرفاً در حد یک احساس سطحی و ظاهری در انسان به‌وجود می‌آید، اما نوع دیگری از غم هست که اصلاً این حالت‌های‌تخدیری و کاذب را ندارد بلکه برعکس تامل‌برانگیز و سازنده است. به همین ترتیب نوع دیگری از شادی به‌صورت شادی درونی و عمیق وجود دارد. غم و شادی می‌توانند کاملاً درونی، عمیق و سازنده و پر از سرور و معنا باشند. نغمه‌های به‌کار رفته در مراسم ماه محرم هم می‌توانند تابعی از غم سازنده و
با شکوه حماسی باشند.
البته در انواع تحریف شده، نگرش سطحی اجرا‌کنندگان به موضوع سبب شده است که آن شکوه حماسی دیگر در آثارشان نمود پیدا نکند. از طرفی برای انسان‌هایی که نگاه عمیق‌تری به این مسائل مهم دارند، غم و شادی با هم تفاوتی ندارد. غم برای آنها مساوی با شادی و شادی مساوی با غم است. همانگونه که می‌گوید:« غم و شادی بر عارف چه تفاوت دارد/ ساقیا باده بده شادی آن کین غم از اوست. »
محتوای برنامه
کیانی درباره محتوای برنامه پژوهشی نوا می‌گوید: در این برنامه 9 نمونه از آثار خوب مراسم عزاداری محرم مورد تحلیل و بررسی قرار می‌گیرند و برای حاضران پخش می‌شوند. از این نمونه‌ها یکی دارای تحریفاتی است که به‌دلیل وجود آن تحریف‌ها غم موجود در آن ممکن است حالتی کاذب و منفی را تداعی کند. دلیل‌های احتمالی به‌وجود آمدن این تحریف‌ها و چگونگی اصلاح آنها نیز توضیح داده می‌شود، ضمناً نقاط مشترک هرنمونه با موسیقی ردیف دستگاهی ایران نشان داده می‌شود.
وی درباره ضبط این نمونه‌ها نیز توضیح می‌دهد: سال‌ها قبل، وزارت فرهنگ و ارشاداسلامی برای تهیه نمونه‌های برگزیده‌ای از موسیقی مراسم ماه محرم، حدود 100ساعت از ضبط‌های صورت گرفته از نقاط مختلف ایران را در اختیار من قرار داد. اغلب آنها البته ویژگی‌هایی که توصیف کردم را نداشتند اما برخی از آنها هم بسیار زیبا و نشان دهنده آن حالت‌های حماسی و با شکوه معنوی این واقعه تاریخی بودند.
نمونه‌هایی که در این برنامه از آنها استفاده شده است از جمله آنها هستند. در این برنامه نمونه‌هایی از مراسم ماه‌محرم در تهران، آذربایجان، یزد و مناطق جنوبی ایران و... برای حاضران به‌صورت خلاصه شده پخش می‌شود. البته شکل کامل آنها در قالب یک لوح فشرده صوتی با عنوان «به سرا پرده چو گل» به‌طور جداگانه منتشر شده است.
کیانی در این برنامه خود به اجرای موسیقی هم می‌پردازد. وی در این مورد می‌گوید: معمولاً در پایان این برنامه دستگاه نوا را که یکی از 7دستگاه موسیقی ایران است، اجرا کرده‌ام. به خاطر نام آن‌که در این دستگاه گوشه‌هایی با نام «حسین» و «ملک حسین» وجود دارند و اینکه حالت این دستگاه به خوبی آن غم با شکوه حماسی و درونی را نشان می‌دهد و انسان را به تامل، تفکر و مقام فنا می‌کشاند.
