همشهری آنلاین - عطیه اکبری: امروز دیگر همه شهروندان می‌دانند که نیازهای کوچک محلی‌شان را می‌توانند از طریق شورایاری محله‌شان تأمین کنند و اعضای این شوراها هم دلسوزانه و از روی تعصب و تعهد بدون کمترین چشمداشتی به مردم خدمت می‌کنند. اما شاید تاریخچه تشکیل این شوراهای محلی هم برای شهروندان جالب باشد. شاید برای شهروندان منطقه ۲ جالب باشد که بدانند نخستین شورای محلی شهر تهران در سال ۵۸ در محله طرشت که آن روزها به محله ۱۴ منطقه ۲ تهران معروف بود تشکیل شده است. شاید خیلی از شهروندان محله ندانند آن روزها اعضای شوراهای محلی در تأمین ارزاق شهروندان محله هم سهیم بودند.
قصه‌های خواندنی تهران را اینجا دنبال کنید
شاید بسیاری از شهروندان منطقه که برای پیگیری مطالبات و معضلات‌شان به دفتر شورایاری محله مراجعه می‌کنند و اعضای آن را یک طورهایی امین خودشان به حساب می‌آورند هنوز نمی‌دانند که نخستین بذر شورایاری در یکی از قدیمی‌ترین محله‌های منطقه که به گفته کارشناسان تاریخ قدمت آن به بیش از صد سال می‌رسد کاشته شد و اگر تلاش مردان آن روزگار نبود امروز شاهدترقی و پیشرفت شوراهای محلی نبودیم. البته تشکیل شوراها به‌عنوان یکی از برنامه‌های اصلی انقلاب اسلامی از دوران مبارزه مطرح بود تا جایی که امام خمینی(ره) در فرمانی خطاب به شورای انقلاب در تاریخ ۲/۹ /۱۳۵۸نوشتند: «برای استقرار حکومت مردمی در ایران و حاکمیت مردم بر سرنوشت خویش که از ضرورت‌های نظام جمهوری اسلامی است لازم می‌دانم بی‌درنگ به تهیه آیین‌نامه اجرایی شوراها برای اداره امورمحل شهر و روستا در سراسر ایران اقدام و پس از تصویب به دولت ابلاغ نمایید تا دولت بلافاصله به مرحله اجرا در آورد.» ایشان در بیاناتی در تاریخ ۷/۲/۱۳۵۸ در مورد اهمیت شوراها گفتند: «شوراها باید در همه جا باشد و هر جایی خودش منطقه خود را اداره کند. » بالاخره بعد از فراهم شدن همه مقدمات نخستین شوراهای محلی پایتخت پس از انقلاب در محله ۱۴ منطقه ۲ به‌صورت آزمایشی تشکیل شد. قدیمی‌ها آن روزها را خیلی خوب به خاطر دارند و هنوز هم در یادشان مانده که چطور بعد از تشکیل شورای محلی مشکلات محله‌ای که آن روزها نه به طرشت که به محله ۱۴ معروف بود یکی پس از دیگری حل شد. سرهنگ علی‌اکبر صالحی یکی از اعضای این شورای محلی بود که خاطرات خود را از فعالیت‌های نخستین شورای محلی به رشته تحریر در آورده است.
تشکیل شورای محله پشت درهای بسته
بر اساس صورت جلسه‌های قدیمی موجود از آن زمان در سال ۵۸نخستین شورای محلی تهران در طرشت تشکیل شد و ۱۰ نفر به‌عنوان اعضای این شورای موقت با انتخاب مردم آغاز به کار کردند. انتخابات اعضای شورای محلی هم در دبستان لوح زرین سابق انجام شد. علی‌اکبر صالحی در خاطرات خود از همان سال اول تشکیل شوراهای محلی به نکته جالبی اشاره می‌کند و سابقه تشکیل شوراهای محلی را به قبل از انقلاب اما نه توسط حکومت شاه که در بین خود مردم و به‌صورت خودجوش می‌داند. او این‌طور می‌نویسد: «در فضای بسته و نفوذناپذیر و پشت درهای بسته قبل از انقلاب، بین دستگاه رهبری و مردم تفاهم به وجود نمی‌آید و گردانندگان امور نمی‌توانستند از حدود عقاید و افکار و خواسته‌ها و تمایلات افراد آگاه شوند، در نتیجه مسائل در پشت‌هاله‌ای از ابهام، سوء‌تفاهم و ریا و تزویر باقی می‌ماند. اما در بحبوبه انقلاب شوراهای اداری و کارگری در زمانی که پیکار بین انقلابیون و رژیم گذشته ادامه داشت، در سازمان‌ها و مؤسسات، کارخانجات و مراکز آموزشی و محله‌ها از جمله در محله‌های منطقه ۲ و در طرشت، به نام شوراها، کمیته‌ها و هیئت‌ها به وجود آمد و نقش آنها ابتدا سازمان دادن به رهبری تظاهرات، راهپیمایی‌ها، اعتصاب و به‌طور کلی مبارزه با رژیم گذشته بود. در آن ایام که همه چیز از هم پاشیده بود. این شوراها شبکه عظیمی از نیروی فعال و متحرک را تشکیل می‌دادند و به‌طور موقت، مدیریت دستگاه‌ها وسازمان‌های مربوطه رابر عهده گرفتند تا آنکه دولت انقلابی توانست رشته امور را به دست گیرد. چون وجود این شوراها براساس ضوابط معینی نبود، اما برای جلوگیری از تداخل و لوث شدن مسئولیت‌ها لایحه قانونی شوراهای محلی در ۱۴/۴/۱۳۵۸ تصویب و به دولت ابلاغ شد. »
انتهای خیابان گلچهره باز شد
در پس ذهن ساکنان محله ۱۴ منطقه ۲ که این روزها به طرشت معروف است، خاطره باز شدن انتهای خیابان گلچهره که به همت اعضای نخستین شورای محلی انجام شد، حک شده است. آن روز را طرشتی‌ها خیلی خوب به یاد دارند و حرف تلاش و پشتکار شورای محل ورد زبان مردم در خانه‌هایشان شده بود. مردمی که تا سال‌های قبل نام شورا را شنیده بودند، اما امیال و اغراض خائنان به مملکت اجازه نداده بود که اقدام سازنده و مفیدی از این تشکل‌های به ظاهر شورا در خیابان‌ها ببینند. به همین خاطر بود که قدیمی‌های طرشت آن زمان عطای شوراهایی را که بتواند مشکلی از مشکلات شهری‌شان را حل کند، به لقایش بخشیده بودند. اما این هاله کمرنگ امید به شوراها بعد از تشکیل نخستین شورای محلی در طرشت پر رنگ شد. آن زمان تصمیم بر این بود که شوراها به‌صورت آزمایشی شروع به کار کنند و اگر نتایج فعالیتشان مورد قبول واقع شد مسئولان به این تشکل به شکل جدی‌تری نگاه کنند و طرح ایجاد شوراهای محلی را در همه محله‌های شهر تهران به اجرا در بیاورند.
ساخت دبیرستان و صدور دفترچه ارزاق
در خاطراتی که از سرهنگ علی‌اکبر صالحی به جا مانده نکات جالبی در مورد عملکرد این شوراهای محلی نوشته شده است؛ «مردم محله در آن سال‌ها از نبود دبیرستان برای دانش‌آموزانشان گلایه‌مند بودند، به همین دلیل من به همراه اعضای دیگر در خیابان‌ها گشت وگذار کردیم و زمین خالی را به آموزش و پرورش برای ساخت مدرسه در خیابانی که امروز نامش شهید علی حسین مردی است پیشنهاد دادیم و بعد از رفت و آمد و پیگیری‌های مکرر این موضوع را به سرانجام رساندیم. در این روزها کلیه امور مربوط به صدور و تعویض دفترچه بسیج اقتصادی برای ساکنان محله بر عهده ماست و در مدت کمی توانستیم ۱۵۰۰ دفترچه را برای شهروندان صادر کنیم. »
سرهنگ علی‌اکبر صالحی به بخشی از مشکلات معیشتی مردم در آن روزها اشاره می‌کند و می‌نویسد: «در این روزها کره محلی که با کوپن به مردم داده می‌شود کیفیت خوبی ندارد و به ازای هر نفر ۱۰۰ گرم است. من به همراه دیگر اعضای شورای محلی پیگیری‌هایی انجام دادیم تا بالاخره علاوه بر بهبود کیفیت، به هر نفر ۲۵۰ گرم کره با کوپن داده می‌شود. مسئولیت‌های سنگینی بر عهده ما گذاشته شده است و امیدواریم با کمک خداوند از پس آنها بر بیاییم. اتحادیه به بقالی‌ها در هر ماه یک تن برنج تحویل می‌دهد. نظارت بر چگونگی توزیع برنج میان اهالی در هر محدوده هم بر عهده ما گذاشته شده است و باید حواسمان را جمع کنیم که مبادا فروشنده‌ای در این شرایط حساس دست به احتکار مواد غذایی بزند و مردم ازپس تأمین مایحتاج روزانه‌شان برنیایند. مردم هیچ جای دولتی برای خرید مواد خوراکی به قیمت مناسب نداشتند. با مشورت اهالی به این نتیجه رسیدیم که سالن پایین مسجد موسی ابن جعفر(ع) برای راه‌اندازی یک تعاونی مصرف مناسب است. برای همین بعد از انجام هماهنگی‌های لازم در محوطه پایین مسجد یک تعاونی مصرف راه‌اندازی کردیم و این روزها در این تعاونی جای سوزن انداختن نیست. »
عمری که در راه خدمت گذشت
یک سالی می‌شود که جای او در میان هم‌محلی‌هایش در محله طرشت خالی است. سال‌ها بود که طرشتی‌ها می‌دانستند هیچ گره کوری نیست که به دستان پر خیر «علی‌اکبر صالحی» معروف به سرهنگ صالحی باز نشود و با حضور او هیچ ردپایی از مشکلات باقی نمی‌ماند. از سال‌های قبل از انقلاب و همان زمان که شوراها به معنای واقعی وجود نداشت، صالحی فقط به فکر مردم بود و این تلاش مستمر تا سال ۸۴ ادامه داشت. دبیر شورایاری محله طرشت می‌گوید: «کسی نیست که در محله طرشت زندگی کند و نام سرهنگ صالحی را نشنیده باشد. آوازه خدمت رسانی او به خلق خدا همه خیابان‌ها و کوچه‌های محله طرشت یا همان محله ۱۴ قدیم را پر کرده است.» «علی جمشیدی» ادامه می‌دهد: «سرهنگ صالحی یکی از بنیانگذاران نخستین شورای محلی در منطقه در سال ۵۸ بود و اگر به واسطه حضور او نبود شاید محله دیگری برای آغاز آزمایشی این طرح انتخاب می‌شد.
او تمام تلاش خود را به کار بست تا نخستین شورای محلی منطقه به بهترین شکل کار خود را شروع کند و ادامه دهد. او نه تنها در آن دوره دو ساله آزمایشی بلکه در دوره دوم که از سال ۶۱ آغاز شد به عضویت شوراها در آمد.» شاید هیچ یک از اهالی محله طرشت فکرش را نمی‌کردند که سرهنگ صالحی در دوره سوم شوراها با وجود کهولت سن شرکت کند، اما گویا این شورایار پر سابقه دلش نمی‌آمد که ردای خدمت را از تن بیرون کند. دبیر شورایاری محله طرشت می‌گوید: «ساکنان محله طرشت بسیاری از امکانات موجود در محله‌شان را مدیون تلاش او برای به ثمر رساندن طرح‌ها می‌دانند.» صالحی خاطرات خود را از نخستین دوره تشکیل شوراهای محلی در سال ۵۸ به نگارش در آورده است و شاید اگر همت او برای ثبت این خاطرات نبود، اهالی محله طرشت نمی‌دانستند که محله‌شان میزبان نخستین گروه شورایاری در تهران بوده است. سرهنگ صالحی سال گذشته به دلیل بیماری از میان مردم محله طرشت رفت، اما جای خالی او هنوز هم احساس می‌شود.
----------------------------------------
منتشر شده در همشهری محله منطقه ۲ به تاریخ ۱۳۹۳/۲/۱۰
نظر شما