در این اظهارنظرها که در گفتوگو با ستاد خبری کتاب سال دفاع مقدس طرح شدهاند، حسین مسافرآستانه- کارگردان و دبیرجشنواره تئاتر فجر سال گذشته- به ضعف در برنامهریزی و سیاستگذاری در این زمینه پرداخته است اما مجید سرسنگی- استاد دانشگاه و پژوهشگر حوزه نمایش- بیشتر فضای نمایشنامهنویسی و تأثیر جوایز این عرصه را توصیف میکند.
توجه به تئاتر دفاع مقدس
حسین مسافرآستانه با انتقاد از شرایط موجود گفت: در حوزه دفاع مقدس به اثر هنری و فعالیت تئاتری به شکل ابزاری و در حد برگزاری جشنواره توجه میشود. دبیر جشنواره تئاتر فجر در دوره گذشته گفت: ما باید نگاهمان بازتر باشد و ضمن دقت و حفظ اصول فرهنگ دفاع مقدس، تفاوتها را هم پذیرا بوده و تحمل سلایق متفاوت را بیش از این داشته باشیم تا در نهایت، تعامل مسئولان با هنرمندان بیش از پیش باشد. مسافرآستانه تأکید کرد: دفاع مقدس اساساً منحصر به اداره یا ارگان خاصی نیست و دین بزرگی هم بر تاریخ کشور و وضعیت فعلی ما دارد؛ یعنی هر کسی در هر جایی که قرار دارد، مدیون دورهای است که تحت عنوان دفاع مقدس در این کشور اتفاق افتاده است.
مجید سرسنگی: به سالها تلاش نیاز داریم
اما مجید سرسنگی که بیشتر چهرهای دانشگاهی و پژوهشی محسوب میشود، اعتقاد دارد پژوهش دیرهنگام در نمایشنامهنویسی دفاع مقدس باعث شده است که نتوانیم به جمعبندی واحدی در این حوزه برسیم و نویسندگان جوان را جهتدهی کنیم.
سرسنگی با اشاره به اینکه تقدیر از کسانی که در عرصه دفاع مقدس زحمت میکشند، بسیار خوب است، گفت: این جایزه میتواند الگویی باشد برای کسانی که در این حوزه کار میکنند لذا برگزاری جایزه کتاب سال دفاع مقدس، توانسته انگیزه نویسندگانی را که در این عرصه قلم میزنند، بیشتر کند و این خیلی مهم است.
این منتقد در ادامه و در پاسخ به این سؤال که آیا بعد از برگزاری 9دوره از این جایزه توانستهایم به تعریفی جامع از ادبیات نمایشی دفاع مقدس برسیم، بیان داشت: هنوز نه. برای همین است که مقداری سردرگم هستیم. البته کوشش میکنیم که به این تعریف برسیم.
هر کدام هم چیزهایی در ذهن داریم ولی وقتی میخواهیم به لحاظ آکادمیک و علمی تعریف کنیم، مشکل پیدا میکنیم. ما هنوز به آن جمعبندی نرسیدهایم که به نویسندگان جوان بگوییم وقتی میگوییم نمایشنامهنویسی دفاع مقدس، تصور ما خلق این تصویر است.
به این زودیها هم چنین اتفاقی روی نمیدهد چون ما کار پژوهشی درباره نمایشنامهنویسی دفاع مقدس را خیلی دیر شروع کردیم؛ باید سالها کار شود.
وی ادامه داد: البته اهدای جوایز تا حدودی هم خطرناک و حساس است اما با انتخاب کتاب سال دفاع مقدس، به نوعی الگوسازی میشود و تجربه ثابت کرده که در هر مسابقه و جشنوارهای، وقتی کاری به عنوان الگو معرفی شد، خیلی از آدمها الگوبرداری کرده و خودشان را با آن اثر همسو ساختهاند.
در نتیجه اگر این الگو درست انتخاب و معرفی شود، میتواند تاثیر مثبت بگذارد اما اگر خداینکرده در انتخاب الگو و نمونه دچار اشتباه شویم، ممکن است بخش وسیعی از نیروهای جوان، مدتی به بیراهه بروند.
سرسنگی افزود: روحیه آرمانگرایی به شکل عام در نمایشنامهنویسی دفاع مقدس دیده میشود، هرچند که باید تقسیمبندی کرد و در هر دوره به جهت مضامین نمایشنامهنویسی، آن را بررسی کرد.