همشهری‌آنلاین - پروانه بندپی: هر سال همزمان با گرم شدن تدریجی هوا و اوج‌گیری کشت برنج، بیماری «لپتوسپیروز» (Leptospirosis) که در بین مردم به «تب شالیزار» شناخته می‌شود، در استان‌های شمالی کشور شایع می‌شود و معمولا تا پایان زمان برداشت محصول که شهریور است، ابتلا به آن ادامه دارد.
لپتوسپیروز یا لپتوسپیروزیس، یکی از بیماری‌های مشترک بین انسان و حیوان است که شیوع آن در مناطق گرمسیری، نیمه گرمسیری و معتدل مانند نواحی شمالی ایران بالا است. این باکتری راه‌های متعددی برای ورود به بدن دارد و طیف وسیعی از علائم را بروز می‌دهد. تب شالیزار شباهت زیادی با آنفلوانزا، سرماخوردگی و کرونا دارد و همین باعث شده که برخی مبتلایان، آن را جدی نگیرند و این بی‌خیالی گاهی به قیمت جان فرد تمام می‌شود.
سال گذشته (سال ۱۴۰۱) ۱۷۸ نفر در مازندران و ۳۰۰ نفر در استان گیلان به بیماری تب شالیزار مبتلا شدند. سال ۱۴۰۰ نیز ۲۱۵ نفر در استان مازندران به بیماری تب شالیزار مبتلا شدند که از این تعداد ۲ مورد مرگ ناشی از این بیماری به ثبت رسید. این آمار را ۲ سال پیش دانشگاه علوم پزشکی مازندران اعلام کرده بود.
امسال اخبارِ تب شالیزار در کشور با انتشار خبر فوت ۲ کشاورز جوان در استان مازندران بر سر زبان‌ها افتاد. گفته شده که این ۲ کشاورز که یکی از آنها ساکن بابل بود و دیگری ساکن قائمشهر، بر اثر ابتلا به تب شالیزار جان خود را از دست داده‌اند.
تب شالیزار چگونه مبتلا می‌کند؟/ علت فوت ۲ کشاورز مازندرانی
دکتر عباس علیپور، اپیدمیولوژیست و معاون بهداشت دانشگاه علوم پزشکی مازندران درباره فوت این ۲ کشاورز به همشهری‌آنلاین می‌گوید: موردی از فوتی براثر تب شالیزار در بابل نداشتیم، اما درباره کشاورزی که در قائمشهر فوت کرده، در حال بررسی هستیم که ببینیم براثر تب شالیزار فوت کرده یا دلیل دیگری داشته است.
دکتر علیپور می‌گوید: تب شالیزار به شدت با شیوه انتقالش مرتبط است و مهم‌ترین راه انتقال این بیماری از طریق آب آلوده است. استان‌های شمالی مثل مازندران، گیلان و گلستان هم که به کشاورزی وابسته هستند. این بیماری، یک بیماری مشترک بین انسان و حیوان است و در چرخه انتقالش حتما حیوان قرار دارد و راه انتقال مستقیم انسان به انسان بسیار نادر است. بنابراین از طریق انسان به انسان منتقل نمی‌شود.
به گفته معاون بهداشت دانشگاه علوم‌پزشکی مازندران، تب شالیزار از طریق حیواناتی مثل دام (گاو و بز و ...)، سگ، موش و دیگر جوندگان به انسان منتقل می‌شود. ادرار و ترشحات این حیوانات آلوده است و وقتی وارد آبِ راکد و ماندگار می‌شود، آن آب آلوده می‌شود. این بیماری که میکروبی است، از طریق پوست وارد بدن انسان می‌شود و او را مبتلا می‌کند. به خصوص اگر پوست خراش داشته باشد و زخمی باشد، احتمال ابتلا بالاتر می‌رود.
دکتر علیپور می‌گوید: شیوع این بیماری به زمان کشاورزی وابسته است. کارهای شالیزار کلا داخل آب و گِل است و کشاورز موقع فعالیت باید داخل آب گل‌آلود بایستد. حالا اگر این آب آلوده به ادرار حیوانات باشد، کشاورز هم چکمه نپوشیده باشد، دستش هم خراش داشته باشد، یا اگر از این آب برای شستشوی صورت استفاده کند، این بیماری به راحتی به او منتقل می‌شود.
۱۱ کشاورز مازندرانی تاکنون مبتلا شده‌اند
معاون بهداشت دانشگاه علوم‌پزشکی مازندران با اشاره به این که امسال کشاورزی در مازندران به خاطر گرمای هوا زودتر شروع شده است، ادامه می‌دهد: در قسمت مرکزی استان مازندران مثل اطراف آمل، فریدونکنار و محمودآباد از قدیم معمولا زودتر از دیگر مناطق استان کشاورزی را شروع می‌کردند. به طور سنتی از قدیم این طور بوده است. اما الان مردم چون عمدتا دو بار در سال از زمین خود محصول برداشت می‌کنند، پارسال و امسال کشاورزی زودتر از همیشه شروع شد. به خصوص امسال خیلی زود شروع کردند و هوا هم نسبتا امسال گرم‌تر است.
دکتر علیپور می‌گوید: کشاورزان می‌خواهند سریع یک کشت بگیرند تا کشت دوم را هم شروع کنند. مثلا اگر هفته اول و دوم فروردین کار کشت را شروع کنند، می‌توانند اواخر خرداد برنج طارم را که رنج اصلی مازندران است و چرخه تولیدش ۷۵ روز است، برداشت کنند. اینها می‌خواهند سریع بکارند و برداشت کنند تا محصول دوم را هم برداشت کنند که به سرمای نیمه پاییز نخورند و اواخر شهریور و اوایل پاییز، کشت دوم را هم انجام دهند و تمام کنند. به خاطر همین امسال خیلی از کشاورزان خیلی زودتر سراغ زمینهای خود رفتند و همین باعث شد که موارد تب شالیزار در استان زودتر از سال‌های قبل زیاد شود. البته آمار استان ما در مجموع در مقایسه با قبل، رقم افزایشی زیادی را نشان نمی‌دهد. تا الان ۱۱ نفر مبتلا را در سیستم ثبت کرده‌ایم که ۸ نفر از اینها مرد و ۳ نفر زن بوده‌اند. سال ۱۴۰۱ حدود ۱۷۸ نفر مبتلا شدند. پارسال تعداد مبتلایان در مقایسه با سال ۱۴۰۰ بیشتر بود.
شباهت تب شالیزار با آنفلوآنزا، کرونا و سرماخوردگی/ چند درصد از مبتلایان بستری می‌شوند؟
این مقام مسئول در دانشگاه علوم‌پزشکی مازندران به علائم تب شالیزار و شباهت آن با کرونا و آنفلوآنزا اشاره می‌کند و می‌گوید: علائم تب شالیزار تا حدودی شبیه علائم کرونا و آنفلوآنزا و حتی سرماخوردگی است. ما یک تشخیص مشکوک بیماری داریم و یک تشخیص محتمل. تشخیص مشکوک همین است که علائم این بیماری شبیه آنفلوآنزا و ... است که نشانه‌هایش هم تب، بدن‌درد، دردهای عضلانی به خصوص عضلات کمر و اندام‌های تحتانی بدن، قرمزی چشم و سردرد است. فردی که چنین علائمی داشته باشد و سابقه کار در شالیزار را هم داشته باشد، ما در مورد او مشکوک به تب شالزار می‌شویم. البته با این علائم هیچ وقت فرد را درمان نمی‌کنیم و ابتدا او را برای آزمایش خون می‌فرستیم. اگر بعد از آزمایش هم بیماری او تب شالیزار تشخیص داده شد، درمان را شروع می‌کنیم.
دکتر علیپور می‌گوید: ۴۰ تا ۵۰ درصد موارد مبتلایان به تب شالیزار علائم‌شان خفیف است و فرد ممکن است آن را با یک سرماخوردگی ساده اشتباه بگیرد. درمان اکثر مبتلایان سرپایی است و نیاز به بستری شدن ندارند. در استان مازندران ۵ تا ۱۰ درصد از مبتلایان کارشان به بستری شدن می‌کشد. چون ممکن است این افراد بعضی از ارگان‌هایشان درگیر شود، مسائل تنفسی پیدا کنند، یا خونریزی شدید پیدا کنند.
به گفته این مسئول، این بیماری جدید نیست و در استان‌های شمالی و نیز بخش‌هایی از استان‌های فارس و خوزستان که برنج‌کاری انجام می‌شود، رایج است و مردم هم آن را می‌شناسند و بین مردم به تب شالیزار معروف است. اما نام علمی آن «لپتوسپیروزیس» است.
این متخصص اپیدمیولوژی می‌گوید: این بیماری در افراد بدحال ممکن است تا یک ماه هم طول بکشد اما همان طور که گفتم، علائم بیماری در ۴۰ تا ۵۰ درصد مبتلایان خفیف است و حتی ممکن است متوجه بیماری خود نشوند و تشخیص هم داده نمی‌شود. در بیشتر مواقع هم با یک درمان آنتی‌بیوتیکی ساده نهایتا یک تا دو هفته بعد علائم‌شان برطرف می‌شود. با این حال ۵ تا ۱۰ درصد از اینها بستری می‌شوند.
میزان مرگ و میر مبتلایان تب شالیزار / ماهیگیرها هم مبتلا می‌شوند؟
به گفته معاون بهداشت دانشگاه علوم‌پزشکی مازندران، احتمال مرگ و میر مبتلایان تب شالیزار خیلی کم است و از هر ۱۰۰ نفر مبتلا در مازندران، یک نفر فوت می‌شود که این عدد بدی نیست و نشان می‌دهد که درمان این بیماری در استان به خوبی انجام می‌شود. افرادی که فوت می‌شوند، عموما دچار یک بیماری زمینهای هستند یا سن بالایی دارند. در مازندران سنین بالای ۴۰ سال و ۵۰ مبتلا می‌شوند و سن پایین‌ها هم که بین ۲۰ تا ۳۰ سال دارند، عمدتا بدون علامت‌اند. درمجموع تب شالیزار، بیماری خیلی معمولی است و کُشندگی بالایی ندارد و خطرناک نیست.
دکتر علیپور در پاسخ به این سوال که آیا صاحبان مشاغل دیگر مثل صیادان و ماهیگیرها هم به این بیماری مبتلا می‌شوند، می‌گوید: این بیماری فقط به کسانی مربوط می‌شود که فعالیت‌شان کشت و کار است و در آب راکدی فعالیت می‌کنند که حیوانات و جوندگان در آن ادرار کنند. صیادان در این آب‌ها صیادی نمی‌کنند که مبتلا شوند. اگر در آب‌های راکد شیرین مثل آب‌بندان‌ها ماهیگیری کنند، ممکن است آنها هم مبتلا شوند. البته اگر بدنشان با آب تماس برقرار کند. اما همان طور که گفتم، عمده مبتلایان در استان مازندران «کشاورزان» هستند.
این استاد اپیدمیولوژی درباره راه پیشگیری از ابتلا به تب شالیزار توضیح می‌دهد: برنجکاران باید توصیه‌های بهداشتی را جدی بگیرند. اگر کشاورزان به خصوص شالیکاران موقع کار چکمه (چکمه تا بالای زانو) بپوشند و از دستکش استفاده کنند، به تب شالیزار مبتلا نخواهند شد. چون یک کشاورز شالیکار روزانه ۳ تا ۴ ساعت داخل آب کار می‌کند و باید بدن خود را بپوشاند تا بیماری به او منتقل نشود.
نظر شما