این اقدامات با هدف فرهنگسازی و همچنین آشنایی شهروندان با حقوق اجتماعی انجام می شود و در این زمینه فعالیت های مختلفی درمراکز مختلف شهری و بویژه فرهنگسراها به عنوان نزدیک ترین و قابل دسترس‌ترین مکان برای شهروندان هر محله انجام شد. شهروندان با ارائه خدمات در فرهنگسراها آشنا شده اند و کمابیش از خدمات آنها استفاده کرده اند.
اما آنچه به عنوان یکی دیگر از اولویت‌های مهم شهرداری تهران، مجدداً مورد توجه قرار گرفت، مسجد محوری است. شهردار تهران مسجد را پایگاهی برای فعالیت‌های اجتماعی می داند و معتقد است شهروندان نباید فقط برای نمازخواندن به آنجا بروند و محوریت مساجد در مناطق باید به گونه ای باشد که حتی راه فرهنگسراها نیز به مساجد ختم شود.
تطابق با نیازهای جامعه
مرتضی طلایی، عضو کمیسیون فرهنگی شورای شهر، معتقد است در زمینه مباحث فرهنگی موضوعات مختلفی مطرح است و اساسا باید تعریف شود که وقتی می گوییم فرهنگ داریم منظورمان چیست، چرا که برخی داشتن فرهنگ را فقط مجموعه ای از آداب و رسوم می دانند، در صورتی که فرهنگ با همه شئونات زندگی ما مرتبط است و انسان را بدون فرهنگ نمی توان تعریف کرد.
وی می افزاید: اگر بپذیریم که دامنه فرهنگ از صفر تا صد زندگی انسان ها را در برمی‌گیرد پس باید قبول کنیم که ضرورت دارد برای همه نیازها برنامه داشته باشیم و به دنبال آن، سیستم ها و سازمان‌هایی را ایجاد کنیم که هرکدام مکمل یکدیگر بوده و به صورت یک پازل، پاسخگوی این نیازها باشند.
طلایی لازمه این کار را نیازسنجی برای بخش های مختلف جامعه می داند و می گوید: در زمینه فرهنگی جامعه، باید ابتدا شاخص هایی قابل اندازه گیری را تعریف کرد و با بررسی وضع موجود، نیازهای جامعه را اندازه گیری تا سهم هر بخش در تامین نیازهای فرهنگی مشخص شود.
به گفته وی با این روند است که می توان سهم مسجد را در تامین نیازهای فرهنگی تعریف کنیم، چرا که با این کار، کارکردهای مسجد با نیازهای فرهنگی تطبیق داده می شود و ویژگی های خاص آن در این زمینه تعریف می شود.
عضو شورای اسلامی شهر تهران معتقد است: با توجه به تغییراتی که در سطح جامعه به وجود آمده است باید کارکردهای مساجد نیز متناسب با تغییرات اجتماعی و با توجه به تهاجمات فرهنگی که با آن روبرو هستیم ارزیابی شود .
وی مسجد را مولد فرهنگی می داند و می گوید: مسجد را پایگاهی می دانیم که کارکردی همچون مولد دارد و به مسائلی چون جهان بینی و اعتقادات شهروندان می پردازد و به همین دلیل زیر ساخت های فرهنگی می تواند در مساجد شکل گیرد.
طلایی ادامه می دهد: با این اعتقاد است که می توان نگاه جدیدی نسبت به کارکرد مسجد داشت و انتظارت جامعه را بر اساس آن از مسجد خواست.وی توجه به مساجد و رویکرد مسجد محوری را از افتخارات شهرداری تهران می داند و می افزاید: شهرداری این کار را وظیفه خود می داند و هرچه بیشتر در عمران و آبادی مساجد سرمایه گذاری کند، این اقدامات نیز با روند بهتری در مسجد دنبال می شود.
وی رسیدگی به مساجد را از وظایف همه شهرداری های کشور می داند و اعتقاد دارد که هر چند تا کنون در این زمینه فعالیت های زیادی شده است اما با آنچه که نیازواقعی جامعه در این زمینه است، فاصله زیادی داریم.
اهمیت کارکردهای متنوع برای مسجد
دکتر معصومه آباد، عضو دیگر شورای اسلامی شهر تهران، با بیان این که مساجد همواره مبنای حرکت ها و مشارکت های مردمی در جامعه ما بوده است، می گوید : باید فضایی ایجاد شود که مشارکت مردم هم در مسجد و هم در فرهنگسراها به یک شکل باشد و این فکر تغییر کند که مسجد فقط محل عبادتی خاص است.
وی می‌افزاید : برای این که فعالیت‌های مساجد از حالت فعلی بیشتر شود، باید کارکردهای زیادی را برای آن تعریف کنیم تا مردم بهانه های مختلف برای ورود به مسجد داشته باشند .
آباد معتقد است مردم باید به بهانه های غیر عبادی نیز بتوانند درمسجد گردهم آیند و مسجد این جایگاه را داشته باشد تا محلی برای مشارکت های اجتماعی شهروندان در کنار مسائل عبادی آنان باشد و این میسر نمی‌شود جز آن که تعاریف بیشتری برای حضور مردم در مسجد پیدا کنیم.
به گفته این عضو شورای شهر، در حال حاضر به کمک شهرداری، این جایگاه برای مساجد در برخی مناطق تهران ایجاد شده است ، اما برخی مناطق هنوز با این روند فاصله دارد .
اهمیت معماری در گرایش مردم به مساجد
رئیس کمیسیون فرهنگی-اجتماعی شورای اسلامی شهر تهران نیز از نگاهی دیگر به این موضوع می نگرد.او نحوه گرایش مردم به مساجد را در ارتباط مستقیم با نوع معماری مسجد می داند و معتقد است مسجد باید در معرض دید باشد نه این که در پارکینگ گم شود.
مسجد جامعی می گوید: مساجد تاریخی و مساجدی که همواره نقش مهمی ایفا می کرده اند، دارای معماری و بنای ویژه ای بوده و نوعی گالری هنری هستند که از انواع هنرهای اسلامی ودینی، کاشیکاری، خط، گچ‌بری، آیینه کاری و سنگ ترکیب شده اند.
وی از نحوه ساخت مساجد امروزی انتقاد می‌کند و معتقد است که امروز، مسجد در میان ماشین‌ها، مغازه‌ها و سایر فضاهای شهری گم شده و باید به دنبال مسجد بگردیم، در صورتی که در گذشته مسجد نقش محوری و کانونی داشته است و در اطراف آن به ترتیب بازار، فضاهای مسکونی و حکومتی شکل می گرفته است.
مسجد جامعی با بیان این که در شهرهایی مانند یزد و کرمان، معماری مسجد به گونه‌ای است که کاملا معنای بزرگی خدا را می توان درک کرد می افزاید: نحوه معماری امروز مساجد از علل مهمی است که مردم در مسائل فرهنگی کمتر به سمت مسجد می‌روند.
مسجد باید توجه مردم را به خود جلب کند، اما وقتی مساجد در زیر زمین هستند و مراکز تجاری و بازار بر روی آن قرار دارد، پس کمتر در معرض دید قرار می‌گیرند.رئیس کمیسیون فرهنگی اجتماعی ازتشکیل کمیسیون ویژه‌ای در این خصوص خبر می دهد و می افزاید: قرار است این کمیسیون در زمینه طراحی و معماری مساجد مشورت دهد تا این مسائل مورد توجه قرار گیرد.
وی ابراز امیدواری می کند تا فرهنگ معماری مساجد با اجرای معماری متناسب با فرهنگ آیینی و دینی ساماندهی شود و به این ترتیب کالبد مسجد، خود راه را برای گرایش به مسجد و استفاده از کارکردهای مختلف آن باز کند.
مسجد متعلق به همه اقشار جامعه است
علیرضا دبیر عضو کمیسیون فرهنگی شورای اسلامی شهر تهران نیز حمایت از مسجد را وظیفه همه مردم و ارگان‌ها می داند و می گوید: به یاد داشته باشیم که اگر ما در جنگ پیروز شدیم، محور کارمان مسجد بود و همه جوانان از قشرهای مختلف برای اعزام به جبهه از مسجد اقدام می کردند.
به گفته وی فرهنگ و کارکردهای فرهنگی در مساجد نیز مانند آنچه که در فرهنگسراها انجام می شود باید مورد توجه قرار گیرد و برای این کار باید این فضا را ایجاد کنیم که مسجد فقط محل عبادت قشر خاصی نیست و محل حضور همه مردم است و از سوی دیگر باید باور داشت که هرجا خانه خدا محور باشد، شکستی در آن نیست و همه مشکلات حل می شود .
همشهری جمعه
