سال 1357 مساجد در نقاط مختلف ایران به پایگاه‌های مردمی تبدیل شده بودند که برابر رژیم طاغوت مبارزه می‌کردند بعد از انقلاب نیز محل سازماندهی و تربیت نیروهای بسیجی بود که همیشه در مواقع حساس در صحنه حضور داشتند و دارند. اما امروز شرایط کمی تفاوت یافته است.
در حالی که ایران در شرایطی به سر می‌برد که بیش از مبارزه به تعلیم و تربیت نیاز دارد، لزوم حضور مساجد در این زمینه بیشتر نمایان است. امروز نقش مهم مساجد در امر تربیت نسل جوان و محوریت فعالیتهای فرهنگی و اجتماعی بیش از پیش حس می‌شود.
شعار مسجد محوری و محلهگرایی و ترویج تفکر مسجدی در تمام فعالیتهای اجرایی امروز در دستور کار شهرداری تهران قرار دارد. حجت‌الاسلام والمسلمین عبدالمقیم ناصحی رئیس مرکز فعالیتهای دینی شهرداری و مشاور شهردار تهران در این رابطه به همشهری جمعه چنین میگوید:
- ضرورت تاسیس مرکز فعالیتهای دینی شهرداری تهران چیست و اهداف کلی راه‌اندازی این مرکز چه بوده است؟
گرچه متدینین در میان کارکنان و رده‌های مسئولیتی بالای شهرداری بسیار هستند و موضوعات دینی دغدغه همة آنهاست، اما نهادی که مستقلاً متولی امور دینی در شهرداری باشد وجود نداشت و بسیاری از مسائل و مشکلات خاص دینی در حاشیه موضوعات دیگر و از منظر فرهنگی، اجتماعی و شهرسازی دیده می‌شد که این شاید ظلمی در حق امور دینی بود، لذا شهردار تهران دستور تأسیس این مرکز را در پایان سال 1385 صادر کردند.
هداف این مرکز ایجاد پل ارتباطی بین اقشار مختلف مردم و متولیان امور دینی با شهرداری، رسیدگی به مراکز دینی اعم از مساجد، حوزه‌های علمیه، تکایا و هیأت‌های مذهبی و ... است.
تمامی این موارد با محوریت مسجد به عنوان پایگاه حضور الهی مردم مدنظر خواهد بود.اگر بخواهیم این اهداف را احصا کنیم بسیار است،به عنوان نمونه می توان به صیانت از مساجد و مراکز دینی و ارزش‌های انقلاب اسلامی، رسیدن به چشم انداز والای «تهران اسلامی ام القرای جهان اسلام و پیشتاز در خدمات همه جانبه به شهروندان»، رسیدن به هویت اسلامی ایرانی برای پایتخت نظام مقدس جمهوری اسلامی ایران برابر منویات مقام معظم رهبری،بهره‌گیری از نظرات حکیمانه روحانیان معزز و ائمه جماعات بعنوان طلایه‌داران فرهنگ اسلامی و نقطه تماس امین نظام در محله‌ها و دردآشنایان شهروندان عزیز، اشاعه علوم قرآنی و معارف اسلامی در جامعه و نیز احیا و تقویت اندیشه‌های اسلامی در جامعه و اعتلای فرهنگ غنی اسلامی به عنوان اهداف مهم این مرکز اشاره کرد.
- مسئولیت شهرداری تهران در رسیدگی به مساجد و هیأت‌ها و مراکز دینی چیست؟
متولیان امور فرهنگی و دینی تهران بیش از 25 نهاد، مؤسسه و وزارتخانه هستند که شهرداری تهران عضو این خانواده فرهنگی است و نمی‌توان ادعا کرد که شهرداری تهران تنها مسئول رسیدگی به همه اوضاع فرهنگی و دینی شهر تهران است، اما با توجه به حضور شهرداری در محلات و در صورت افزایش امکانات و اعتبارات فرهنگی و بهره‌گیری از نخبگان، می‌توان امیدوار بود که شهرداری بیش از پیش در آینده نقش بسزائی در امور دینی و فرهنگی شهرمان داشته باشد.
مدیریت شهری یکی از وظایف مهم خود می‌داند که سعی در ایجاد زمینه هماهنگی بین برنامه‌های متولیان فرهنگی و دینی شهر تهران داشته باشد.
- جایگاه مسجد از منظر مدیریت شهری و تأثیرگذاری مساجد بر جریان‌های اجتماعی چگونه است؟
از منظر مدیریت شهری، مساجد بدون شک تجلی‌گاه وحدانیت و رستگاری مردم هستند و مسجد، جایی است که صاحب آن خداست و بندگان او در این مکان گرد هم می‌آیند.مسجد محل تعامل و همکاری مردم برای ادارة زندگی در همة ابعاد آن است و محل اخوت ایمانی است و باید این نقش را به درستی در مساجد ایفا کنیم.
مساجد حتی مرکز تصمیم‌گیری و تأثیرگذاری بر حرکت‌ها و جریان‌های اجتماعی و سیاسی جامعه هستند. مسجد سنگر اصلی ابعاد اجتماعی، فرهنگی، دفاعی و معنوی مردم است و ما کاملاَ در انقلاب، این کانون جوشان را با همه وجود احساس کردیم. زیرا انقلاب از مساجد آغاز شد.
- نقش مسجد را در مسائل اجتماعی و فرهنگی چگونه می‌یابید؟
مسجد کانون جوشانی است که در شادی‌ها، غم‌ها، مسائل فردی و اجتماعی، مادی و معنوی در خدمت مردم است. مسجد از گذشتة دور تا امروز مرکز حل اختلافات، دعاوی و ادعاهای مردم بوده است.
همچنین می‌توان شوراهای حل اختلاف را در مساجد ایجاد کرد و مساجد به دلیل چندوجهی بودنشان، ضرورت و نیاز جامعة امروز و گذشته هستند. آنها کانون فرهنگی هر محل و مکانی هستند و محل وارستگی انسان‌ها از هرکسی با هر مسئولیت، جایگاه و منزلتی که باشند، محسوب می‌شوند.
- موقعیت و نقش مساجد در امر محله‌محوری را چگونه ارزیابی می‌نمایید؟
نمی‌خواهم بگویم مسجد باید پایگاه حکومتی باشد. معتقدم باید نهاد مردمی باشد و باید مسجد بیشتر مورد توجه قرار گیرد و این وظیفه ماست. با همة مشکلات موجود در شهرداری‌ها و بر‌اساس تجربیات گذشتة تاریخ، فرهنگ اسلامی، علم و نظریات، امروز بدون شک برای ادارة شهرها و کلان‌شهرها نیازمند آن هستیم که محله‌محوری‌ها را اساس کار قرار دهیم و در نظام اسلامی باید مساجد کانون محلات باشند که البته شهرداری در این راستا اقدامات خوبی نیز انجام داده است.
مهم آن است که مجموعه‌ای مثل شهرداری، خود را مکلف به توجه به امور فرهنگی‌شهر بداند و همچنین خود را مکلف بداند که شورایاری‌ها، مجموعة مساجد را به هم نزدیک کنند. ما سعی می‌کنیم تا نگاه مسجدی و تفکر مسجدی را در همة حرکت‌های خدماتی، عمرانی و فرهنگی در اولویت قرار دهیم و این‌گونه حرکت کنیم.
- در زمینه ساخت مساجد شهرداری فعالیتی دارد؟
امروز نقشی که علما در مساجد ایفا می‌کنند، نقشی استثنایی است. این قابلیت‌ها باید در همة ابعاد شکل بگیرد که در این زمینه هم اقدامات خوبی توسط شهرداری صورت گرفته است. از جمله اینکه در شورای عالی شهرداری، توجه به مساجد و ساخت و ساز آن در تهران پیش‌بینی شده است.
همچنین مد نظر قرار گرفته است که معماری ایرانی و اسلامی در مساجد مورد استفاده قرار گیرد و به طور کلی شرایطی که زیبندة مسجد است، رعایت شود. همچنین مصوبات در شورای شهر، گام‌های جدی و اساسی در راستای اهمیت مسجد بشمار می‌آیند، البته ما هم نیازمند آن هستیم که تشکیلاتی‌تر حرکت کنیم. امیدوارم بتوانیم نقش مسجد را نهادینه کنیم، سیستم شهرداری باید به گونه‌ای باشد که توجه به مسجد در برنامه‌های اصلی قرار گیرد؛ همان‌طور که امروز اتفاق افتاده است و مساجد ردیف و جایگاه خود را پیدا کرده‌اند.
شهرداری تهران در سال 86 بیش از 8 میلیارد تومان به تعمیر و تجهیز مساجد اختصاص داد که شامل آسفالت، ایزوگام، تجهیز سیستم صوتی، تعمیر سرویس بهداشتی، رایانه و کتابخانه بود.
در حال حاضر حدود 40 مسجد در سطح شهر تهران، توسط شهرداری در حال ساخت است که بیشتر در شمال شهر قرار دارد چون در مناطق شمال شهر با کمبود مسجد مواجه هستیم و برای تجهیز و تعمیر مساجد در سال 87، 17 میلیارد تومان اعتبار داده شده است.
اگر جمعیت تهران را 8 میلیون نفر در نظر بگیریم و با توجه به زیربنای تمام مساجد تهران، در حال حاضر سرانه مسجد برای شهروندان تهرانی، 15 سانتی متر است.
همشهری جمعه
