نرگس معدنی پور، رئیس کمیسیون فرهنگی و اجتماعی شورای اسلامی شهر تهران : ازدواج ، یکی از مهم ترین و دیرینه‌ترین سنت‌ها و کارکردهای اجتماعی است که با خود مجموعه گسترده‌ای از پیامدها را به همراه دارد که طیفی را از تشکیل خانواده تا حفظ و ترویج آداب و رسوم و سبک زندگی و ارتقاء سرمایه اجتماعی و بهبود کیفیت زندگی به دنبال دارد. با وجود جایگاه و کارکرد ازدواج، طی حداقل دو دهه گذشته، شاخص‌های ازدواج در بین جوانان از وضعیت مناسبی برخوردار نیست.عوامل و دلایل مختلف فرهنگی و اجتماعی در تغییر شاخص های کلان ازدواج در بین جوانان، موثر هستند که سبک زندگی در بین آنها نقش ویژه ای دارد. هرچند که فشارهای مالی و اقتصادی بر وضع موجود شاخص های کلان ازدواج موثر هستند و نمی‌توان آنها را نادیده گرفت، اما به نظر می‌رسد وضعیت متغیرهای مربوط به سبک زندگی و تاثیر آن ها بر ازدواج جوانان، قابل تامل می باشد.
در حالی که در پیشینه تاریخی و فرهنگی جامعه ایران، کوشش شده است تا ازدواج با آداب و رسوم مختلف به یک فرایند جامع، آسان و مبتنی بر همیاری تبدیل شود که از آشنایی جوانان تا مقدمات و آداب ازدواج و تشکیل خانواده را شامل می‌شده است، اکنون این فرایند زنجیروار تحت تاثیر تغییرات سبک زندگی، دچار آسیب شده است. در این سنت دیرینه، ازدواج و تشکیل خانواده همواره امر خیر و مقدسی بوده که هم خانواده ها و هم جوانان با مشارکت جمعی و آسان گیری، کوشش می‌کردند تا زمینه آن را فراهم آورند و از این طریق ضمن تشکیل و گسترش خانواده و توسعه پیوندجویی های اجتماعی، از جوانان در برابر آسیب های اجتماعی صیانت نمایند. در این رویکرد، ازدواج برای خانواده ها همچون یک پیشران بوده است که کمک به تسریع در تشکیل آن، می تواند موجب رشد و تعالی آن در ابعاد مختلف شود. در نتیجه خانواده ها با وجود چالش های مختلف کوشش می کردند تا موانع پیش روی جوانان برای ازدواج را بر طرف نمایند. نگاهی به پیشینه این رویکرد نشان می دهد که چندان مترقی بوده که در متن خود نوعی نظام غیر رسمی حمایت اجتماعی برای زوج های جوان محسوب می شده که در تمامی مراحل تشکیل تا استمرار خانواده نوبنیان، همراه آنان بوده است.
این در حالی است که اکنون در حالی که چالش های مختلفی پیش روی ازدواج جوانان قرار دارد، نوع نگاه به ازدواج و کارکرد آن، همچنین سبک زندگی مربوط به آداب و تشریفات ازدواج و تشکیل خانواده موجب پیچیده شدن امر ازدواج جوانان و در نتیجه تاخیر و کاهش در گرایش به آن شده است. در چنین شرایطی نهادها و سازمان ها، گروه های مردمی و خیریه ها، رسانه ها و نیز خانواده ها، نقش مهمی را برای بهبود وضعیت شاخص های ازدواج به عهده دارند، بطوری که اگر مقدمات و استلزامات ازدواج جوانان را همچون یک فرایند زنجیروار بدانیم در آن صورت هر یک از ذینفعان امر ازدواج جوانان می توانند با استفاده از ظرفیت ها و توانایی های خود بخشی از این فرایند را به عهده گرفته و یا در قالب یک برنامه تقسیم کار، در تحقق آن مشارکت داشته باشند.
نکته مهم این است که هرچند سازمان ها و نهادهای دولتی و غیردولتی، از جمله شهرداری ها می توانند با استفاده از ظرفیت ها و توانایی های خود در کاهش هزینه های ازدواج جوانان و در نتیجه تحقق مقدمات ازدواج جوانان نقش سازنده ای داشته باشند، اما آنچه بیشتر اهمیت دارد، بازگشت به رویکرد و فرهنگ دیرینه خانواده ها در مورد ازدواج است. در این رویکرد، ازدواج جوانان، بیشتر از آن که مساله و چالش برای خانواده و خویشاوندان باشد، خود یک « راه حل » است که می تواند ضمن محافظت از جوانان در برابر آسیب های اجتماعی، موجب رشد و تعالی آنان شود و به همین دلیل همانطور که اشاره شد، در قالب یک نظام غیر رسمی حمایت اجتماعی، اهتمام همه جانبه ای برای کمک به ازدواج جوانان، از سوی خانواده ها و خویشاوندان صورت می گرفته است.به نظر می رسد سازمان ها و نهادهای دولتی و غیر دولتی می توانند با کمک به احیاء رویکردهای آیینی مربوط به ازدواج در سطح خانواده های ایرانی و تقویت نظام غیر رسمی حمایت اجتماعی خانواده ها و خویشاوندان در مورد ازدواج زوج های جوان، اثربخشی و کارایی بیشتری در زمینه سیاست های کلان ازدواج جوانان داشته باشند.در کنار این رویکرد، جلب مشارکت خانواده ها برای بهبود سبک زندگی جوانان و تشویق آنان به ازدواج می تواند در یک بازه زمانی، نتایج آشکاری در زمینه بهبود شاخص های کلان ازدواج جوانان داشته باشد.فراموش نکنیم که هرگونه تلاش برای بهبود وضعیت ازدواج جوانان، بدون در نظر گرفتن شواهد در مورد عوامل سبب ساز و نیز بدون همکاری نهاد خانواده اثربخش نخواهد بود و زمانی می‌توانیم در این زمینه موفق شویم که بپذیریم ازدواج جوانان، مسأله نیست بلکه خود راه حل است.
نظر شما