یک روز شاهد تخریب جنگل ابر به بهانه ساخت جاده هستیم، روز دیگر خبر می‌رسد که می‌خواهند در میانکاله پالایشگاه احداث کنند. آنچه در پی می‌آید گزارشی است از تخریب‌های ناشی از توسعه ناپایدار در دماوند؛ شهری که شهرتش را بیش از هر چیز مدیون مرتفع‌ترین قله کشور است.
میراث طبیعی در تنگنای دخالت‌های غیرمسئولانه
اطراف شهر دماوند کوه‌های متعددی قرار گرفته ازجمله در ضلع شمالی شهر دماوند خط الرأس کوه‌های دوبرار به طول 70 کیلومتر قرار دارد که دارای 14 قله بالای 4000 متری است که هر ساله شاهد انواع برنامه‌های کوهنوردی از گلگشت گرفته تا صعود زمستانی در این منطقه هستیم.
پشت این کوه منطقه مازندران قرار گرفته که در گویش محلی به این کوه «ماز» نیز گفته می‌شود. در شمال غربی دماوند کوه تِل کمر (سرکورک) به ارتفاع 2800 متر قرار دارد. این کوه به پایگاه کوهنوردی برای کوهنوردان قدیمی دماوند تبدیل شده است که از روی قله آن کوه دماوند را از نیمه می‌توان دید.
در شرق شهر کوه شیر، کوه‌فیل و در غرب کوه کش زر، کوه دکل و در شمال، زرین‌کوه قرار دارد. به‌طور کلی شهر دماوند بین کوه‌ها احاطه شده است.
در کوه تل کمر 3 معدن قرار دارد. شهرستان دماوند با ارتفاع 3000 متر در مجاورت کوه البرز و دامنه آن قرار گرفته و کاملاً تحت‌تأثیر اکوسیستم کوهستان قرار دارد. از آنجا که کوه‌ها سرچشمه جذب نزولات آسمانی هستند همین امر موجب ایجاد سفره‌های آب زیرزمینی غنی در دماوند شده است.
ضعف سازمان محیط زیست و تاراج حیات وحش
معدن تیزاب در ضلع شمالی شهر مابین منطقه دشتک و دشت مزار در ارتفاع 2500متری قرار دارد که بخشی از این منطقه را در سال‌ها پیش به بخش خصوصی واگذار کردند که بعداً به‌عنوان طرح طوبی جاده‌های پاکوب منطقه با بولدوزر به جاده تبدیل شد.
قبلا این منطقه دارای درختان متعدد و مرتع قابل توجهی بود و با کشیدن این جاده گذار حیات وحش قطع شده و متأسفانه فقط یک پاسگاه محیط بانی با 6 محیط‌بان قراردارد که در 2 کیلومتری حاشیه شهر قراردارند و جوابگوی منطقه نمی‌توانند باشند و شکارچیان زمانی که وحوش از بی‌غذایی در اثر ریزش برف به دامنه‌ها پناه می‌آورند به آسانی آنها را شکار می‌کنند و به این ترتیب از گله‌های میش و قوچ که روی کوه‌ها در سال‌های پیش حتی با چشم غیرمسلح می‌شد دید الان تنها گله‌های کوچک به جای مانده است.
در دره ورین و گروبار درختان کهنسال ارس و گردو با قدمت چندین هزارساله وجود دارد که قطر هر کدام از آنها به 14 متر می‌رسد در این منطقه قدیمی سنگ آسیاب و قبرهای متعدد و بازار وجود داشته و در قدیم محل داد و ستد اهالی بوده است و اینها از نظر میراث فرهنگی بسیار حائز اهمیت است. متأسفانه این منطقه به حال خود رها شده است.
هجوم زمین‌خواران به حاشیه رودخانه‌ها
طی 5 سال اخیر در حاشیه‌شمالی رودخانه تار ساخت‌وسازهایی توسط زمین‌خوارها انجام گرفته که تمام زمین‌های شمال رودخانه را قطعه‌بندی کرده و تحت عنوان باغچه‌های فصلی خرید و فروش می‌کنند و همین تردد باعث شده به بهانه زدن دکل‌های فشارقوی در تمام زرین کوه جاده‌کشی شود و جاده را به نقاط مختلف اطراف دریاچه‌تار ببرند و دیگر از آن بوته‌های سرحال و شاد آویشن اطراف دریاچه چیزی نمانده زیرا که تا چندی دیگر ویلاسازی نیز شروع می‌شود و به این ترتیب منطقه زیرخرابی و نابودی می‌رود.
دست اندازی به زمین‌های اطراف دریاچه و زمین‌های اطراف معدن تیزاب را باید به تخریب زمین‌های کشاورزی در «اشندر» و آبسرد، قطعه بندی زمین در اسب چران، خشک شدن چشمه‌های زیرزمینی در منطقه منشأ و ایجاد شهرک در بالای احمدآباد اضافه کرد. اینها توسعه شهری است یا نابودی منابع طبیعی؟ برای آیندگان چه باقی می‌ماند؟!
کوه‌ها زیباترین نقاط زمین و بهترین پناهگاه انسان‌های شهری برای فرار از فشارهای زندگی ماشینی و رسیدن به آرامش روحی هستند.
8 سال پیش زمین‌های دامنه کوه تلکمر که مأمن بسیاری از دماوندی‌هاست توسط سازمان زمین شهری بدون هیچ ارزیابی زیست‌محیطی به دانشگاه پیام نور واگذار شد که از جهت اینکه این کوه بر تمام شهر مشرف است نه تنها هر گونه ساخت و ساز برفراز آن از لحاظ زیباشناختی طراحی محیط زیست تأثیر منفی بر بافت کلی شهر تاریخی دماوند خواهد گذاشت بلکه به‌دلیل بالادست بودن تلکمر امکان آلوده شدن منابع آب شهر دماوند که در فاصله نزدیکی از این کوه واقع شده را نیز به‌مراتب بالا برده است و دست‌اندرکاران دانشگاه پیام نور با کشیدن دیواری راه‌قدیمی ورودی کوهنوردان را برای صعود به تلکمر مسدود کرده و این در روحیه جوانان و ورزشکاران دماوند اثر بسیار منفی ایجاد کرده است.
کارشناس ارشد مدیریت محیط زیست دانشگاه تهران
