به گزارش همشهری آنلاین، تعدادی از مراجع با شرط عدم نمایش چهره‌ی معصومین، حکم به پذیرفتنی بودن این کار داده‌اند و عده‌ای دیگر به‌صورت کلی مسئله‌ی هتک حرمت را پیش کشیده‌اند و جایزبودن فیلم‌ساختن براساس زندگی بزرگان دین را تنها با شرط حفظ ساحت آنها و آسیب‌ندیدنش مجاز دانسته‌اند. چون این فرع فقهی جزو مسائل مستحدثه است و حکم شرعی در مورد آن نیاز به استنباط شخصی فقیه یا بیان کلیت احکام دارد، استفتا از مراجع هم نسبت به نوع سؤال و شکل طرح آن متفاوت شده است. عوامل فیلم رستاخیز که بیشتر از بقیه‌ی فیلم‌های سال‌های اخیر با این مسئله درگیر بوده‌اند، نظرات قدیمی و جدید چند مرجع تقلید را روی سایت فیلمشان قرار داده‌اند که تصویرشان را در اینجا می‌توانید مشاهده کنید. وجه مشترک این نظرات جواز فیلم‌ساختن از بزرگان دین و حتی در مواردی جواز استفاده از بازیگر برای نمایش چهره‌ی آنهاست. اما در این بحث حساسیت‌برانگیز نمی‌شود فتوای مراجع دیگر را فراموش کرد. برای این پرونده از دفتر چند مرجع، از جمله آیات عظام وحید خراسانی، شبیری زنجانی و مکارم استفتائات جدیدی کرده‌ایم که موضوعشان مشخصا جواز یا عدم جواز نمایش چهره‌ی معصومین و منسوبین آنها در فیلم‌های سینمایی است و پاسخ آنها همان‌طور که در تصاویر می‌بینید با نظرات مراجع بزرگوار دیگر تفاوت دارد. به‌هر حال نمایش چهره‌ی معصومین در فیلم‌ها و سریال‌ها تابع نظر مراجع تقلید است. این استفتائات سال ۱۳۹۱ در مجله همشهری ۲۴ منتشر شده است.
پرسش اول مجله‌ی ۲۴:
بنده فیلمسازی هستم که قصد دارم فیلمی داستانی درباره‌ی قیام امام حسین (ع) و حوادث روز عاشورا بسازم. دو پرسش در این مورد دارم:
۱. آیا استفاده از بازیگر در نقش امام حسین (ع) و نمایش چهره‌ی بازیگر به‌عنوان چهره‌ی آن امام معصوم حرمت شرعی دارد؟
۲. آیا استفاده از بازیگر در نقش منسوبین به امام حسین (اعم از حضرت عباس و حضرت زینب و حضرت علی‌اکبر و حضرت علی‌اصغر و حضرت قاسم) و نمایش چهره‌ی بازیگر به عنوان چهره‌ی آنان حرمت شرعی دارد؟
پاسخ حضرت آیت‌الله‌العظمی وحید خراسانی:
۱. بله، حرام است.
۲. بله، حرام است.
پاسخ حضرت آیت‌الله‌العظمی مکارم شیرازی:
۱. این کار جایز نیست و می‌توانند معصوم (علیه‌السلام) را به‌صورت مبهم یا در هاله‌ای از نور نشان دهند تا مشکلی پیش نیاید.
۲. نشان‌دادن چهره‌ی ایشان به‌طور آشکار به‌مصلحت نیست و بهترین راه‌حل این است که مانند معصومین (علیهم‌السلام) به‌صورت مبهم یا در هاله‌ای از نور نشان دهند تا مشکلی پیش نیاید. درمورد فیلم‌ها رعایت احترام آن بزرگواران ایجاب می‌کند که چهره‌ی مبارک آنها را به‌طور واضح و آشکار نشان ندهند.
پاسخ حضرت آیت‌الله‌العظمی سیدموسی شبیری زنجانی:
به‌طور کلی تابع صدق وهن و هتک شخصیت حضرات (اعم از معصومین یا منسوبین آنها) است که در این حال حرام می‌شود. سزاوار است در غیر صورت هتک هم نهایت حساسیت صورت پذیرد.
پرسش دوم مجله‌ی ۲۴:
فیلمسازی هستم که قصد دارم سریالی تلویزیونی درباره‌ی حضرت محمد (ص) و ائمه‌ی اطهار بسازم. آیا استفاده از بازیگر برای بازسازی و نمایش چهره، اندام و صدای پیامبر و به‌طور کلی چهارده معصوم اشکال دارد؟ و آیا می‌شود از بازیگران خواست در نقش وابستگان این بزرگان (مثلا مادر امام زمان(عج) یا حضرت عباس و حضرت زینب) بازی کند؟
پاسخ حضرت آیت‌الله‌العظمی وحید خراسانی:
۱. بله، حرام است.
۲. خیر.
پاسخ حضرت آیت‌الله‌العظمی مکارم شیرازی:
۱. این کار جایز نیست و می‌توانند معصوم (علیه‌السلام) را به‌صورت مبهم یا در هاله‌ای از نور نشان دهند تا مشکلی پیش نیاید.
۲. نشان‌دادن چهره‌ی ایشان به‌طور آشکار به‌مصلحت نیست و بهترین راه‌حل این است که مانند معصومین (علیهم‌السلام) به‌صورت مبهم یا در هاله‌ای از نور نشان دهند تا مشکلی پیش نیاید. درمورد فیلم‌ها رعایت احترام آن بزرگواران ایجاب می‌کند که چهره‌ی مبارک آنها را به‌طور واضح و آشکار نشان ندهند.
پاسخ حضرت آیت‌الله‌العظمی سیدموسی شبیری‌زنجانی:
به‌طور کلی تابع صدق وهن و هتک شخصیت حضرات (اعم از معصومین یا منسوبین آنها) است که در این حال حرام می‌شود. سزاوار است در غیر صورت هتک هم نهایت حساسیت صورت پذیرد.
فتاوی موجود دراین‌باره:
حضرت آیت‌الله‌العظمی سید روح‌الله خمینی(ره)
پرسش: آیا تشبه به اهل بیت (علیهم‌السلام) در نمایش و تعزیه و غیر آن جایز است؟
پاسخ: با مراعات احترام آنان، جایز است.
عبدالرحیم موگهی، ۱۳۸۵، ص ۳۳۶، به نقل از سایت فیلم رستاخیز
حضرت آیت‌الله‌العظمی محمدتقی بهجت
پرسش: تشبه به اهل بیت (علیهم‌السلام) در نمایش، تعزیه و... چه حکمی دارد؟
پاسخ: اگر هتک احترام نشود، مانعی ندارد.
سایت معظم‌له: بخش استفتائات، به نقل از سایت فیلم رستاخیز
حضرت آیت‌الله‌العظمی سید ابوالقاسم خویی
پرسش: آیا تهیه‌ی فیلم تاریخی از پیامبر(ص) و ائمه(ع) جایز است؟
بازی‌کردن نقش آنان چه حکمی دارد؟ آیا هرکس می‌تواند در نقش آنان بازی کند، یا این‌که باید مؤمن باشد؟
بازی‌کردن در نقش انسان‌های پاک، غیر از معصومان، مانند: [حضرت] عباس، [جناب] سلمان، [حضرت] ابی‌طالب و... چه حکمی دارد؟
و نیز بازی‌کردن در نقش پیامبران گذشته، چگونه است؟
پاسخ: در همه، معیار یکی است. همه در حکم به جواز برابرند. و اگر این کارها، هتک ائمه (ع) و اولیا نباشد، جایز است. هرگاه آیین شرط تضمین شود، نمایش، بی‌اشکال خواهد بود.
به نقل از سایت فیلم رستاخیز
حضرت آیت‌الله العظمی سیستانی
پرسش: صورتگری یا صحنه‌سازی از زندگانی محمد(ص) یا دیگر پیامبران گذشته یا معصومین (ع) یا هر رازورمز مقدس تاریخی و نشان‌دادن آنها بر پرده‌ی سینما یا صفحه‌ی تلویزیون یا تئاتر و غیره جایز است؟
پاسخ آیت‌الله‌العظمی سیستانی: «اگر اصل حرمت و بزرگداشت آنان رعایت شود و شخصیت مقدس آنان را در اذهان مردم خدشه‌دار نکند، مانعی ندارد».
به نقل از سایت شفقنا
حضرت آیت‌الله سبحانی
نمایش تصویر امام علی(ع) اگر اهانت نباشد هیچ اشکالی ندارد، چون سمبل است؛ خودش که نیست.
به نقل از مجله‌ی فیلم، شماره‌ی ۲۰۳
حضرت آیت‌الله‌العظمی حاج شیخ جواد تبریزی
نمایش تصویر ائمه در سینما مجاز است و هیچ‌گونه مشکل شرعی ندارد؛ درواقع مانند همان شبیه‌خوانی است. ولی باید مراقب بود که دچار وهن نشود. می‌توان تصویر ائمه در سینما را شکل کامل شبیه‌خوانی دانست. ضمن این‌که اگر فیلمی درباره‌ی عالِمی ساخته شود نیز خوب است.
به نقل از مجله‌ی فیلم، شماره‌ی ۲۰۳
استفتای تهیه‌کننده‌ی فیلم رستاخیز از دفتر مقام معظم رهبری
پرسش: صورتگری یا صحنه‌سازی از زندگانی محمد (ص) یا دیگر پیامبران گذشته یا معصومین (ع) یا هر رازورمز مقدس تاریخی و نشان‌دادن آنها بر پرده‌ی سینما یا صفحه‌ی تلویزیون یا تئاتر و غیره جایز است؟
پاسخ: اگر مستلزم توهین یا نسبت باطلی به آن حضرات (علیهم‌السلام) نباشد فی‌نفسه اشکال ندارد.
نظر شما